Ngày 11/12/2025, Hội thảo quốc tế “Xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội thích ứng với biến đổi khí hậu hướng tới nhóm yếu thế” do Học viện Chính sách và Phát triển (APD) phối hợp với Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) tổ chức đã thu hút sự tham gia của nhiều cơ quan bộ, ngành, địa phương và các tổ chức quốc tế.

Các đại biểu tham dự Hội thảo chụp ảnh lưu niệm.

Hội thảo được đánh giá là hoạt động quan trọng nhằm cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2026-2030 trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp, tác động sâu rộng đến đời sống người dân và sự phát triển bền vững của đất nước.

Trình bày tại Hội thảo có ý nghĩa đặc biệt quan trọng này, Giám đốc Học viện Chính sách và Phát triển, PGS-TS.Trần Trọng Nguyên nhấn mạnh rằng, biến đổi khí hậu không còn là nguy cơ tiềm ẩn mà đã trở thành thách thức mang tính cấu trúc đối với phát triển quốc gia.

Việt Nam luôn nằm trong nhóm các nước chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi thiên tai, nước biển dâng, xâm nhập mặn và các hiện tượng thời tiết cực đoan.

Những tác động này không chỉ ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế mà còn làm gia tăng bất bình đẳng, khiến trẻ em, phụ nữ, người nghèo và các cộng đồng dễ bị tổn thương phải chịu rủi ro nhiều hơn.

Việc hướng đến nhóm yếu thế không chỉ mang ý nghĩa nhân văn, mà còn là yêu cầu bắt buộc để bảo đảm tính bền vững và khả năng chống chịu của xã hội.

Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu trở thành nước công nghiệp hiện đại, thu nhập cao vào năm 2045, việc lồng ghép thích ứng biến đổi khí hậu vào các chiến lược phát triển càng trở nên cấp thiết.

Dự thảo Nghị quyết Đại hội XIV xác định ba đột phá chiến lược, cải cách thể chế, phát triển cơ sở hạ tầng và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đều liên quan trực tiếp đến năng lực chống chịu của nền kinh tế trước biến động khí hậu.

Cùng với đó, các Nghị quyết 71 và 72 của Bộ Chính trị về giáo dục, đào tạo và chăm sóc sức khỏe, cũng như hai Chương trình mục tiêu quốc gia mới về giáo dục và sức khỏe, dân số, thể hiện rõ cam kết của Nhà nước trong việc tạo dựng nền tảng xã hội vững chắc, bảo vệ đời sống người dân trước rủi ro khí hậu.

Giám đốc Học viện Chính sách và Phát triển mong muốn các đại diện Bộ, ngành, địa phương, các đối tác phát triển và các nhà nghiên cứu tập trung phân tích và đưa ra các khuyến nghị toàn diện xoay quanh những nội dung trọng tâm.

Trước hết, cần thảo luận và xác định các ưu tiên chiến lược liên quan đến thích ứng với biến đổi khí hậu, đồng thời bảo vệ nhóm yếu thế, đặc biệt là trẻ em, trong quá trình xây dựng và triển khai Kế hoạch phát triển Kinh tế - Xã hội giai đoạn 2026 - 2030.

Song song với đó, việc chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn và các bài học quốc tế về các mô hình thích ứng khí hậu, bảo vệ trẻ em và nhóm yếu thế, cũng như các cơ chế tài chính sáng tạo hỗ trợ thực thi chính sách, sẽ là cơ sở quan trọng để hoạch định các giải pháp phù hợp và khả thi.

Hội thảo cũng tập trung đề xuất các giải pháp lồng ghép các nội dung thiết yếu như giáo dục và phát triển kỹ năng, bảo vệ trẻ em, dinh dưỡng, nước sạch và vệ sinh môi trường, đồng thời củng cố hệ thống an sinh xã hội toàn diện và thích ứng.

Các đại biểu được khuyến nghị đưa ra các ưu tiên trong việc bố trí nguồn lực cho những nội dung này, đồng thời đề xuất định hướng hợp tác và cơ chế phối hợp liên ngành, nhằm hình thành các chương trình hành động cụ thể, gắn kết nỗ lực của Nhà nước, khu vực tư nhân, các tổ chức xã hội và đối tác phát triển.

Kết quả từ các phân tích, đề xuất và khuyến nghị tại Hội thảo sẽ góp phần làm phong phú cơ sở khoa học và thực tiễn, hỗ trợ việc xây dựng và triển khai kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội một cách toàn diện, bền vững và hướng tới các nhóm yếu thế trong xã hội.

Một báo cáo quan trọng được trình bày tại Hội thảo là của ông Đào Xuân Tùng Anh, Trưởng Phòng Tổng hợp kinh tế - xã hội, Vụ Ngân sách nhà nước, Bộ Tài chính.

Ông Tùng Anh đã trình bày báo cáo tổng quan về những kết quả đạt được trong thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 2021-2025, đồng thời phác thảo các ưu tiên lớn cho giai đoạn 2026-2030.

Báo cáo nhấn mạnh rằng biến đổi khí hậu, thiên tai và các rủi ro phi truyền thống đang trở thành yếu tố quyết định, tác động trực tiếp đến tư duy chiến lược và định hướng phát triển quốc gia trong thời gian tới.

Trong giai đoạn 2021-2025, Việt Nam phải đối mặt với bối cảnh quốc tế đầy biến động. Tình hình thế giới và khu vực diễn biến nhanh, khó lường, với xung đột địa chính trị, căng thẳng thương mại, điều chỉnh chính sách mạnh mẽ của các nền kinh tế lớn và sự cạnh tranh gay gắt trong các chuỗi cung ứng toàn cầu.

Cùng với đó, khoa học, công nghệ thay đổi chóng mặt, trong khi thiên tai, dịch bệnh, đặc biệt là đại dịch Covid-19 và tác động ngày càng hiện hữu của biến đổi khí hậu đã đặt ra những thách thức chưa từng có tiền lệ.

Trong nước, nền kinh tế chịu ảnh hưởng cộng hưởng cả từ môi trường quốc tế lẫn những hạn chế nội tại như sức cạnh tranh của doanh nghiệp, năng lực khoa học, công nghệ, hạ tầng kinh tế - xã hội chưa đồng bộ.

Thiên tai cực đoan, hạn mặn, sạt lở, cùng các “cú sốc” khí hậu đã tác động mạnh đến đời sống người dân, nhất là khu vực ven biển và nông thôn.

Đây cũng là giai đoạn Việt Nam triển khai mạnh mẽ công cuộc đổi mới bộ máy, hoàn thiện thể chế và ban hành nhiều quyết sách có tính đột phá.

Dù đối mặt với nhiều thách thức, Việt Nam vẫn đạt được nhiều kết quả quan trọng. Nổi bật nhất là khả năng ứng phó linh hoạt và thích ứng hiệu quả với đại dịch Covid-19, bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, duy trì tăng trưởng, kiểm soát lạm phát và giữ vững các cân đối lớn của nền kinh tế.

Ba đột phá chiến lược được triển khai đồng bộ và đạt nhiều dấu ấn về thể chế, hàng loạt điểm nghẽn được tháo gỡ; về hạ tầng, cả nước đã xây dựng được 3.803 km đường bộ cao tốc và hơn 1.700 km đường ven biển, tạo động lực cho phát triển kinh tế vùng; 

Về nguồn nhân lực, chất lượng giáo dục được nâng lên rõ rệt, chỉ số đào tạo nghề của Việt Nam thuộc nhóm dẫn đầu ASEAN; khoa học, công nghệ tiếp tục phát triển, gắn với triển khai Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị.

Trong lĩnh vực văn hóa, xã hội, các chính sách an sinh tiếp tục được chú trọng, góp phần bảo đảm tiến bộ và công bằng xã hội. Nhiều chương trình lớn được triển khai như xóa nhà tạm, miễn học phí, tiến tới miễn viện phí theo lộ trình, giảm nghèo bền vững, mở rộng bao phủ bảo hiểm y tế và nâng cao chất lượng khám chữa bệnh.

Các chính sách hỗ trợ dân tộc thiểu số, phụ nữ, trẻ em, người có công được thực hiện đầy đủ, kịp thời. Việt Nam cũng tăng cường năng lực phòng chống thiên tai và thích ứng với biến đổi khí hậu, coi đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng mang tính lâu dài.

Về đối ngoại, quốc phòng và an ninh, Việt Nam giữ vững ổn định chính trị - xã hội, mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế và triển khai sâu rộng các cải cách về tổ chức bộ máy hành chính, hướng tới phục vụ người dân và doanh nghiệp tốt hơn.

Nhìn tổng thể, giai đoạn 2021-2025 tạo nền tảng quan trọng để Việt Nam bước sang giai đoạn 2026-2030, thời kỳ có ý nghĩa chiến lược khi đất nước đang đặt mục tiêu tăng tốc để trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.

Tuy nhiên, báo cáo nhấn mạnh rằng biến đổi khí hậu sẽ tiếp tục là thách thức lớn nhất và có tính dài hạn nhất. Bão lũ cực đoan, hạn hán, xâm nhập mặn, suy giảm nguồn nước, suy thoái đất, sạt lở bờ sông, bờ biển và dịch bệnh liên quan khí hậu sẽ tiếp tục gây áp lực lên ngân sách, an sinh xã hội, cơ sở hạ tầng và nguồn lực phát triển.

Do đó, trong giai đoạn 2026-2030, việc xác định các ưu tiên phát triển kinh tế - xã hội phải gắn chặt với năng lực thích ứng khí hậu, cả ở cấp quốc gia và cấp địa phương.

Chiến lược mới cần đặt trọng tâm vào đổi mới mô hình tăng trưởng, phát triển hạ tầng thích ứng khí hậu, tăng khả năng chống chịu của doanh nghiệp và hệ thống an sinh xã hội; đồng thời đẩy mạnh đầu tư vào con người, đặc biệt là trẻ em và nhóm yếu thế để không ai bị bỏ lại phía sau khi biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng rủi ro.

Trong quá trình chuẩn bị cho Kế hoạch phát triển kinh tế- xã hội 2026-2030, yêu cầu đặt ra là cải cách mạnh mẽ hơn, quyết liệt hơn, hướng tới một nền kinh tế không chỉ tăng trưởng nhanh mà còn bền vững, công bằng và có khả năng chống chịu trước những biến động khó lường của khí hậu và kinh tế thế giới.

Tại Hội thảo, các đại biểu tập trung phân tích và đề xuất các giải pháp nhằm đưa thích ứng khí hậu, bảo vệ trẻ em, nước sạch - vệ sinh, dinh dưỡng, giáo dục, kỹ năng và an sinh xã hội trở thành nội dung bắt buộc trong quy trình lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội các cấp.

Những chia sẻ kinh nghiệm từ Cần Thơ và Cà Mau cho thấy các mô hình thích ứng hiệu quả phải gắn với chuyển đổi sinh kế bền vững, hệ thống cảnh báo sớm, bảo vệ trẻ em trong thiên tai và chính sách an sinh linh hoạt cho các hộ dân dễ bị tổn thương. Đây là những minh chứng quan trọng để nhân rộng và tích hợp vào kế hoạch quốc gia giai đoạn tới.

Còn đại diện UNICEF nhấn mạnh rằng, tiếng nói của trẻ em cần được coi trọng hơn trong hoạch định chính sách, đặc biệt khi trẻ là nhóm phải đối mặt trực tiếp với hậu quả dài hạn của biến đổi khí hậu.

Các phân tích về mức độ tổn thương và nhu cầu của trẻ em được đánh giá là cơ sở bằng chứng quan trọng, giúp các cơ quan quản lý xây dựng chính sách sát thực tế và có tính bao trùm cao hơn.

Kết luận Hội thảo theo PGS-TS.Trần Trọng Nguyên, với vai trò là đơn vị trực thuộc Bộ Tài chính, Học viện Chính sách và Phát triển khẳng định tiếp tục phát huy năng lực tư vấn và phản biện chính sách đã được xây dựng qua nhiều năm hợp tác với WB, ADB, USAID và các địa phương trên cả nước.

Các kết quả của hội thảo sẽ được Học viện tổng hợp thành báo cáo chính sách gửi Bộ Tài chính và Chính phủ, nhằm góp phần xây dựng chiến lược tài khóa bền vững, công bằng và thích ứng tốt hơn với biến đổi khí hậu, đặc biệt là đối với trẻ em và các nhóm dễ tổn thương.

Sau khi tiếp thu các ý kiến, tham luận trình bày tại Hội thảo, Giám đốc Học viện đánh giá cao sự tham gia tích cực của các bộ, ngành, địa phương và chuyên gia quốc tế, đồng thời khẳng định rằng những khuyến nghị của hội thảo sẽ góp phần thiết thực vào quá trình lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 2026-2030 và triển khai Nghị quyết Đại hội XIV.

Ông nhấn mạnh đây là thời điểm Việt Nam phải chủ động hơn trong thích ứng khí hậu, huy động nguồn lực từ Nhà nước, khu vực tư nhân và các đối tác phát triển, cũng như tăng cường phối hợp liên ngành để xây dựng các chương trình hành động cụ thể, hướng tới mục tiêu phát triển bao trùm và bền vững.

Hội thảo khép lại trong tinh thần hợp tác, cam kết và trách nhiệm chung nhằm bảo đảm rằng mọi chính sách phát triển trong giai đoạn tới đều đặt con người, đặc biệt là trẻ em và nhóm yếu thế, vào vị trí trung tâm, hướng đến một Việt Nam có khả năng chống chịu tốt hơn trước biến đổi khí hậu và sẵn sàng bước vào giai đoạn phát triển mới.