Hiện việc kết nối giữa cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn lên Tp. Lạng Sơn và cửa khẩu Hữu Nghị vẫn bằng Quốc lộ 1 quy mô 2 làn xe đã mãn tải từ lâu.

Bộ GTVT vừa có công văn báo cáo Thủ tướng Chính phủ phương án đầu tư Dự án thành phần xây dựng đường cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng thuộc Dự án BOT xây dựng đường cao tốc Bắc Giang – Lạng Sơn.

Theo đó, Bộ GTVT cho rằng, tuyến cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng được Thủ tướng Chính phủ giao UBND tỉnh Lạng Sơn là cơ quan nhà nước có thẩm quyền và UBND tỉnh Lạng Sơn đã bổ sung đoạn tuyến này vào Dự án BOT xây dựng tuyến cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn. Như vậy, về mặt thẩm quyền việc xem xét, quyết định phương án phân kỳ đầu tư do của UBND tỉnh Lạng Sơn quyết định.

Bộ GTVT cho biết, hiện việc lựa chọn phương án đầu tư hoặc phân kỳ đầu tư Dự án còn phụ thuộc vào khả năng thu xếp nguồn vốn ngân sách trung ương và ngân sách địa phương hỗ trợ cho Dự án mà các nguồn vốn này hiện nay chưa được xác định cụ thể nên chưa thể quyết định được phương án phân kỳ đầu tư.

Do UBND tỉnh Lạng Sơn là cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với dự án đầu tư tuyến cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng, Bộ GTVT kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao UBND tỉnh Lạng Sơn tiếp thu các ý kiến nêu trên để tính toán cụ thể các phương án đầu tư, làm việc với Bộ Kế hoạch và Đầu tư về khả năng hỗ trợ vốn ngân sách trung ương cho dự án và chủ động quyết định lựa chọn phương án đầu tư tối ưu phù hợp với khả năng huy động nguồn vốn, bảo đảm kinh tế - kỹ thuật, hiệu quả đầu tư và tránh lãng phí khi mở rộng cho giai đoạn hoàn chỉnh.

Trước đó, UBND tỉnh Lạng Sơn đã đề xuất Thủ tướng Chính phủ 2 phương án đầu tư Dự án thành phần cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng.

Theo đó, đối với phương án 1, Dự án sẽ đầu tư xây dựng quy mô 4 làn hoàn chỉnh, nền đường rộng 22m, chiều dài 43 km, tổng mức đầu tư 8.790 tỷ đồng (nhà đầu tư 1.750 tỷ đồng, ngân sách tỉnh 1.000 tỷ đồng, ngân sách trung ương hỗ trợ 2.160 tỷ đồng, vốn vay thương mại 3.400 tỷ đồng).

Đối với phương án 2, thực hiện GPMB quy mô 22m, trong đó, đầu tư đoạn Km1+800-Km17+420 (nút giao QL.4B), quy mô 2 làn xe, nền đường rộng 13,5m; đoạn Km17+420-Km44+750, quy mô 4 làn hạn chế, nền đường rộng 17,5m, tổng mức đầu tư 5.947 tỷ đồng (nhà đầu tư 1.600 tỷ đồng, ngân sách tỉnh 1.000 tỷ đồng, ngân sách trung ương 1.347 tỷ đồng, vốn vay thương mại 2000 tỷ đồng).

Bộ GTVT cho rằng, Phương án 1 là phương án đã được Bộ GTVT giao Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) nghiên cứu, lập và được Bộ GTVT phê duyệt năm 2016. Phương án này được xem xét trên cơ sở quy hoạch phát triển mạng đường bộ cao tốc, nhu cầu vận tải, điều kiện địa hình, địa chất, khả năng huy động vốn vay ngân hàng châu Á (ADB) và các ý kiến thỏa thuận thống nhất của UBND tỉnh Lạng Sơn. Tuy nhiên, theo báo cáo của UBND tỉnh Lạng Sơn phương án này có kinh phí đầu tư lớn, việc huy động nguồn vốn đầu tư khó khăn.

Đối với phương án 2, Bộ GTVT cho rằng, nếu thực hiện đầu tư theo phương án này (xây dựng với quy mô nền rộng 17,5m và 13,5m) sẽ ảnh hưởng đến an toàn giao thông giai đoạn mở rộng sau này do tuyến vừa khai thác, vừa mở rộng; mặt khác, để đảm bảo ổn định trong giai đoạn phân kỳ, phải xử lý gia cố mái dốc taluy tại các vị trí đào sâu, đắp cao, khi thực hiện đầu tư mở rộng sẽ khó có khả năng tận dụng, phải xử lý lại. Ngoài ra, phương án phân kỳ đầu tư chưa thể hiện được cơ sở tính toán về lưu lượng xe để lựa chọn quy mô đầu tư với bề rộng nền đường rộng 17,5m và 13,5m, phương án đầu tư mở rộng một bên hay hai bên; chưa làm rõ thời gian thực hiện đầu tư mở rộng theo quy mô hoàn chỉnh.

Để có cơ sở lựa chọn phương án tối ưu, Bộ GTVT đề nghị nghiên cứu bổ sung phương án phân kỳ: GPMB và đầu tư nền, công trình theo quy mô 4 làn hoàn chỉnh rộng 22 m, phân kỳ đầu tư mặt đường theo quy mô 17,5m và 13,5m như đề xuất của tỉnh Lạng Sơn (tương tự như tuyến cao tốc Nội Bài – Lào Cai đoạn Yên Bái – Lào Cai). Phương án này sẽ thuận lợi và tiết kiệm trong việc đầu tư mở rộng giai đoạn theo quy mô hoàn chỉnh, nhất là tại các vị trí đào sâu, đắp cao.

Theo chủ trương đầu tư ban đầu của Bộ GTVT, Dự án xây dựng đường cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng được xây dựng quy mô 4 làn xe, tổng mức đầu tư 8.743 tỷ đồng, sử dụng nguồn vay vốn thương mại từ ADB do VEC đầu tư. Song trước nguy cơ có thể gia tăng nợ công, Thủ tướng Chính phủ đã chấp thuận bổ sung đoạn tuyến này vào Dự án BOT cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn và giao cho UBND tỉnh Lạng Sơn là cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.

Tuy nhiên, việc triển khai Dự án gặp nhiều khó khăn khi các nhà tài trợ vốn từ chối cho vay với quy mô đầu tư ban đầu do lo ngại không thể hoàn được vốn.

Do vậy, Doanh nghiệp dự án là Công ty CP BOT Bắc Giang đã đề nghị UBND tỉnh Lạng Sơn thực hiện việc phân kỳ đầu tư, qua đó kéo kinh phí đầu tư Dự án xuống còn khoảng 5.661 tỷ đồng sẽ phù hợp hơn với điều kiện hiện nay trong việc huy động vay vốn tín dụng (đảm bảo hạn mức vay của ngân hàng cấp tín dụng), cũng như cân đối vốn hỗ trợ từ ngân sách nhà nước. Bên cạnh đó, việc tham gia hỗ trợ từ Ngân sách Nhà nước (2.695 tỷ đồng) phục vụ công tác, bồi thường, GPMB, tái định cư và một phần công tác xây dựng cũng được coi là điều kiện tiên quyết để nhóm ngân hàng do BIDV đứng đầu cho vay 2.000 tỷ đồng.

Sau hơn 2 năm đình trệ, hiện áp lực phải sớm đầu tư đoạn tuyến cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng trước năm 2020 không chỉ dồn lên cơ quan nhà nước có thẩm quyền - UBND tỉnh Lạng Sơn, mà còn là nỗi lo lớn đối với chính Công ty cổ phần BOT Bắc Giang - Lạng Sơn.

Được biết, mặc dù đã được đầu tư rất lớn, nhưng tuyến cao tốc hướng tâm từ Hà Nội lên Lạng Sơn dài 110 km bao gồm 2 dự án là Hà Nội - Bắc Giang dài 45,8 km và Bắc Giang - Lạng Sơn (kết thúc tại huyện Chi Lăng) dài 64 km đều với quy mô 4 làn xe, dù đã cơ bản hoàn thành, nhưng vẫn là một “mạch hở” khi đoạn cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng vẫn chưa thể xác định thời điểm khởi công.

Việc kết thúc “chơi vơi” cách TP. Lạng Sơn 30 km và cửa khẩu Hữu Nghị 45 km, khiến cung đường còn lại lên 2 đầu mối giao thông quan trọng cuối tuyến vẫn phải đi mượn tuyến Quốc lộ 1 hai làn xe được cải tạo từ cách đây 20 năm và đã mãn tải từ lâu.

“Nguy cơ đoạn Hữu Nghị - Chi Lăng không thể hoàn thành vào năm 2020, qua đó đứt mạch kết nối đồng bộ toàn tuyến cao tốc Hà Nội - Lạng Sơn - Cao Bằng, không kích thích được với tăng trưởng lưu lượng phương tiện đang là nỗi lo lớn của chúng tôi”, ông Vũ Minh Hoàng, Tổng giám đốc Công ty BOT Bắc Giang – Lạng Sơn cho biết.