Thuế quan - con bài mặc cả của Mỹ

Tổng thống Trump đã ký một sắc lệnh áp thuế 25% đối với hàng hóa từ Mexico và Canada, và thuế 10% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, dự kiến chính sách thuế này sẽ có hiệu lực vào ngày 4/2.

Theo một quan chức cấp cao của chính quyền, các sản phẩm năng lượng từ Canada sẽ bị áp mức thuế quan thấp hơn là 10% để "giảm thiểu mọi tác động gây gián đoạn mà chúng tôi có thể gây ra đối với giá xăng và dầu sưởi ấm gia đình".

Canada đã tuyên bố áp thuế trả đũa sau khi chính quyền Mỹ công bố áp thuế quan đối với hàng hóa từ quốc gia này. Ảnh: AFP

Trong sắc lệnh hành pháp vừa ký, Tổng thống Trump cũng cảnh báo nếu Canada, Mexico và Trung Quốc - ba đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ - trả đũa, họ có thể phải đối mặt với "sự gia tăng hoặc mở rộng phạm vi" của các khoản thuế được áp dụng.

Trên mạng xã hội X, Tổng thống Trump đăng tải rằng các khoản thuế quan được áp dụng là "vì mối đe dọa lớn từ người nhập cư bất hợp pháp và các loại thuốc gây chết người đang hủy hoại công dân của chúng tôi, bao gồm cả fentanyl".

Hoạt động thương mại hàng năm giữa Mỹ với Canada, Mexico và Trung Quốc đạt khoảng 1.600 tỷ USD. Chính quyền Tổng thống Trump dự kiến sẽ sử dụng các mức thuế quan như một con bài mặc cả và là công cụ để tạo ra những thay đổi trong chính sách đối ngoại, cụ thể là liên quan đến các vấn đề nhập cư và buôn bán ma túy.

Ba quốc gia nêu trên và Liên minh châu Âu (EU) đã có phản ứng trước động thái thuế quan từ chính quyền Tổng thống Trump.

Canada lập tức áp thuế trả đũa

Thủ tướng Canada Justin Trudeau đã tuyên bố áp thuế trả đũa 25% đối với 155 tỷ USD hàng hóa của Mỹ ngay sau khi thuế quan của chính quyền Tổng thống Trump được công bố.

Thủ tướng Canada cho biết thuế quan đối với hàng hóa trị giá 30 tỷ USD của Mỹ sẽ được áp dụng vào ngày 4/2 trong khi thuế quan đối với các sản phẩm trị giá 125 tỷ USD khác dự kiến sẽ được áp dụng trong 21 ngày, "để các công ty và chuỗi cung ứng của Canada tìm kiếm các giải pháp thay thế".

"Giống như thuế quan của Mỹ, phản ứng của chúng tôi cũng sẽ sâu rộng và bao gồm các mặt hàng hàng ngày như bia, rượu vang và rượu bourbon (whisky ngô - BTV) của Mỹ, trái cây và nước ép trái cây, bao gồm nước cam, cùng với rau, nước hoa, quần áo và giày dép", Thủ tướng Trudeau cho biết.

"Nó sẽ bao gồm các sản phẩm tiêu dùng chính như đồ gia dụng, đồ nội thất và dụng cụ thể thao, và các vật liệu như gỗ xẻ và nhựa, cùng với nhiều thứ khác nữa", Thủ tướng Trudeau khẳng định.

Thuế quan trả đũa từ các đối tác thương mại lớn sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng tăng giá ở cả Mỹ và những nơi khác. Dự báo giá cả nhiều mặt hàng, từ ô tô và đồ điện tử đến đồ chơi và thực phẩm sẽ bị ảnh hưởng.

"Không nhất thiết phải như vậy", ông Trudeau nói. Thủ tướng Canada nói thêm: "Đúng là chúng ta đã có những bất đồng trong quá khứ, nhưng chúng tôi luôn tìm ra cách để vượt qua chúng. Như tôi đã nói trước đây, nếu Tổng thống Trump muốn mở ra một kỷ nguyên vàng son mới cho Mỹ, thì con đường tốt hơn là hợp tác với Canada, chứ không phải trừng phạt chúng tôi". 

Mặc khác, để đáp trả lại mức thuế quan của chính quyền Mỹ, tỉnh Ontario của Canada cho biết họ sẽ loại tất cả các sản phẩm rượu của Mỹ khỏi các kệ rượu do chính quyền quản lý bắt đầu từ ngày 4/2. Các cửa hàng do Hội đồng kiểm soát rượu tỉnh Ontario quản lý cũng sẽ xóa tên các sản phẩm của Mỹ khỏi danh mục của mình để các nhà bán lẻ không thể đặt hàng hoặc bổ sung hàng cho những mặt hàng đó, theo tuyên bố ngày 2/2 của Thủ hiến Doug Ford.

Mexico tuyên bố sẽ trả đũa

Mexico cũng tuyên bố sẽ trả đũa sau dộng thái thuế quan của chính quyền Tổng thống Trump, mặc dù thông tin chi tiết về kế hoạch trả đũa vẫn chưa được tiết lộ.

Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum chỉ trích thuế quan của ông Trump, đồng thời cho biết bà đã chỉ thị cho Bộ trưởng kinh tế "thực hiện Kế hoạch B mà chúng tôi đang thực hiện, bao gồm các biện pháp thuế quan và phi thuế quan để bảo vệ lợi ích của Mexico".

Trong một bài đăng trên mạng xã hội X, Tổng thống Mexico nói thêm: "Chúng tôi hoàn toàn bác bỏ lời vu khống của Nhà Trắng đối với chính phủ Mexico, cáo buộc liên minh với các tổ chức tội phạm, cũng như bất kỳ ý định can thiệp nào vào lãnh thổ của chúng tôi".

"Mexico không muốn đối đầu. Chúng tôi bắt đầu từ sự hợp tác giữa các nước láng giềng", Tổng thống Sheinbaum nêu trong bài đăng. "Mexico không chỉ không muốn fentanyl đến Mỹ mà còn không muốn nó đến bất kỳ nơi nào".

"Chúng ta phải cùng nhau hành động một cách toàn diện, nhưng luôn theo các nguyên tắc chia sẻ trách nhiệm, tin tưởng lẫn nhau, hợp tác và trên hết là tôn trọng chủ quyền, điều không thể thương lượng. Phối hợp thì được; phục tùng thì không", Tổng thống Mexico khẳng định.

Trung Quốc sẽ đệ đơn kiện lên WTO

Trung Quốc cho biết họ sẽ đệ đơn kiện lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) để đáp trả các mức thuế và "thực hiện các biện pháp đối phó cần thiết", theo đài CNBC.

"Việc tăng thuế đơn phương của Mỹ vi phạm nghiêm trọng các quy tắc của WTO, không giải quyết được các vấn đề của chính họ và làm gián đoạn hợp tác kinh tế và thương mại bình thường giữa Trung Quốc và Mỹ", Bộ Thương mại Trung Quốc nêu trong một thông cáo vào ngày 2/2.

"Để đáp trả hành động sai trái này, Trung Quốc sẽ đệ đơn kiện lên WTO và thực hiện các biện pháp đối phó cần thiết để bảo vệ vững chắc các quyền và lợi ích của mình", Bộ Thương mại khẳng định.

Trước đây, Trung Quốc đã từng khiếu nại lên WTO về vấn đề thuế quan, đáng chú ý là liên quan đến thuế quan của EU đối với xe điện của Trung Quốc vào năm ngoái.

Việc Trung Quốc không có hành động trả đũa ngay lập tức đã làm dấy lên hy vọng rằng có thể vẫn còn khả năng tránh xảy ra một cuộc chiến thương mại toàn diện giữa hai siêu cường kinh tế.

Mức thuế quan thấp hơn - 10% áp dụng đối với hàng hóa do Trung Quốc sản xuất - là đòn thuế nhẹ nhàng hơn so với thời điểm tranh cử khi mà ông Trump liên tục đe dọa sẽ áp thuế 60% trở lên đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.

Trong tuyên bố mới nhất, Trung Quốc đã phản bác lại những bình luận của Tổng thống Trump về fentanyl và cho rằng đó là "vấn đề trong nước" của Mỹ.

"Trung Quốc kêu gọi Mỹ có cách tiếp cận khách quan và hợp lý đối với các vấn đề trong nước, bao gồm cả fentanyl, thay vì dùng đến các mối đe dọa áp thuế đối với các quốc gia khác", tuyên bố của phía Trung Quốc nêu.

EU sẽ "phản ứng kiên quyết" nếu ông Trump áp thuế

Liên minh châu Âu (EU) tuyên bố vào ngày 2/2 rằng họ "lấy làm tiếc" về quyết định áp thuế của Mỹ đối với Canada, Mexico và Trung Quốc, và sẽ "phản ứng kiên quyết" nếu Tổng thống Trump áp thuế đối với EU, theo người phát ngôn của Ủy ban châu Âu (EC).

Tổng thống Trump cho rằng Mỹ và EU có mối quan hệ thương mại không bình đẳng. "Theo quan điểm của Mỹ, EU đối xử với chúng tôi rất bất công, rất tệ", Tổng thống Trump nêu trong bài phát biểu trực tuyến tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) thường niên vừa được tổ chức tại Davos, Thụy Sĩ.

Người phát ngôn của Ủy ban châu Âu cho rằng: "Mối quan hệ thương mại và đầu tư của chúng tôi với Mỹ là mối quan hệ lớn nhất thế giới. Có rất nhiều thứ đang bị đe dọa". "Các biện pháp thuế quan trên diện rộng làm tăng chi phí kinh doanh, gây hại cho người lao động và người tiêu dùng. Thuế quan gây ra sự gián đoạn kinh tế không cần thiết và thúc đẩy lạm phát. Chúng gây tổn hại cho tất cả các bên".

Trước đó, Tổng thống Trump đã tuyên bố sẽ áp thuế đối với EU và tuyên bố mới nhất của ông vào ngày 31/1 củng cố thêm rằng ông “hoàn toàn” sẽ làm như vậy. Căng thẳng giữa Tổng thống Trump và EU leo thang sau khi ông chủ Nhà Trắng đưa ra đề xuất mua lại đảo Greenland - vùng lãnh thổ tự trị của Đan Mạch.

Mối lo thương chiến toàn cầu

Theo ông Paul Ashworth, nhà kinh tế trưởng khu vực Bắc Mỹ của Capital Economics, thuế quan của Tổng thống Trump đối với Canada, Mexico và Trung Quốc "chỉ là đòn tấn công đầu tiên trong cuộc chiến thương mại toàn cầu có thể trở thành cuộc chiến tranh thương mại rất tàn khốc".

Ông Ashworth dự đoán hàng nhập khẩu của Liên minh châu Âu vào Mỹ sẽ bị nhắm mục tiêu trong vài tháng tới, với mức thuế quan chung từng được ông Trump đề cập trong chiến dịch tranh cử, dự kiến sẽ được thực hiện vào tháng 4.

Do đó, chúng sẽ gây ra tác động kinh tế rất đáng kể đối với tất cả các quốc gia liên quan, nhà kinh tế trưởng của Capital Economics cảnh báo.

"Vì xuất khẩu sang Mỹ chiếm khoảng 20% GDP của họ, nên mức thuế quan hiện nay có thể khiến cả nền kinh tế Canada và Mexico rơi vào suy thoái vào cuối năm nay", ông Ashworth nhận định.

Đại diện Capital Economics cũng lưu ý: "Sự gia tăng lạm phát của Mỹ do các mức thuế quan này và các biện pháp khác trong tương lai sẽ diễn ra nhanh hơn và lớn hơn so với dự kiến ban đầu của chúng tôi".