Oan ức nhà thầu khó tỏ cùng ai

Vừa qua, Báo Đầu tư có loạt bài “Thương thảo hợp đồng gói thầu thang máy Trụ sở UBND tỉnh Cà Mau: Cái sảy nảy cái ung”, “Gói thầu thang máy Bộ đội Biên phòng TP.HCM: Hàng Việt thêm một lần ngán ngẩm” phản ánh nội dung sơ sót trong việc cử người không đủ thầm quyền đi thương thảo hợp đồng và sử dụng bẫy điểm tối thiểu trong tiêu chuẩn đánh giá kỹ thuật để loại nhà thầu Việt. Điều đáng nói là, sau khi các bài báo được đăng tải, dù rất nỗ lực, nhưng phóng viên Báo Đầu tư không thể liên hệ với các chủ đầu tư để tìm hiểu quan điểm và tình hình xử lý những vấn đề được nêu ra. 

Những khúc mắc trong xây dựng bảng tiêu chí chấm thầu đã khiến gói thầu mua sắm thang máy cho Dự án Doanh trại Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng TP.HCM phải hoãn mở thầu. Ảnh: ngọc tuấn

Cần phải nhắc lại rằng, nhà thầu TNE phản ánh, chủ đầu tư gói thầu mua sắm thang máy Dự án Doanh trại Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng TP.HCM đã khéo léo gày bẫy “điểm tối thiểu” trong tiêu chuẩn đánh giá để “cấm cửa” các nhà thầu chào hàng bằng thang máy sản xuất trong nước.

Cụ thể, tại Mục 3, Tiêu chuẩn đánh giá về kỹ thuật quy định sử dụng tiêu chí đánh giá theo phương pháp chấm thang 100 điểm, điểm yêu cầu tối thiểu là 80% tổng số điểm, nhưng ở nội dung về đặc tính, thông số kỹ thuật, hồ sơ mời thầu quy định điểm tối đa là 50, điểm tối thiểu 40. Trong đó, cách cho điểm của các tiểu mục như thương hiệu, hãng sản xuất, xuất xứ thiết bị, tính năng, đặc tính kỹ thuật của thiết bị... được “sắp đặt” công phu khiến cho mặt hàng thang máy được sản xuất tại Việt Nam không thể nào đạt mức điểm tối thiểu (40 điểm). Và theo quy định, việc không đạt điểm tối thiểu, nhà thầu chào mặt hàng đó đương nhiên bị loại. Cách thiết kế thang điểm này tạo sự phân biệt đối xử trong quá trình lựa chọn nhà thầu như vậy đã vi phạm pháp luật đấu thầu và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị số 13/CT-TTg ban hành tháng 4/2017.

Đáng chú ý là, trong hầu hết các cuộc thầu, nhà thầu hầu như không có cơ hội đối thoại với chủ đầu tư về những sơ sót trong khâu lập hồ sơ mời thầu cũng như công tác chấm thầu và vì thế, việc viện đến các cơ quan truyền thông thường được các nhà thầu coi là việc “cực chẳng đã”!

Liên quan tới gói thầu thang máy tải khách Dự án Đầu tư xây dựng công trình Trụ sở UBND tỉnh Cà Mau, Báo Đầu tư phản ánh về việc liên danh nhà thầu là Công ty TNHH Thang máy Mitsubishi Việt Nam và Công ty TNHH Kỹ nghệ Toàn Tâm sơ sót trong việc cử người đại diện không đủ thầm quyền thương thảo hợp đồng khiến liên danh nhà thầu vuột mất cơ hội thắng thầu. Việc nhà thầu mất cơ hội sẽ chỉ là “chuyện nội bộ của doanh nghiệp”, nhưng kèm theo đó là việc, nếu trao cơ hội cho nhà thầu có giá bỏ thầu liền kề với giá bỏ thầu của liên danh, ngân sách nhà nước sẽ mất đi cơ hội tiết kiệm hàng tỷ đồng. 

Im lặng là vàng - Âm thầm nhận sai

Câu chuyện về những bài viết được Báo Đầu tư đăng tải xung quanh chuyện đấu thầu trên đây chưa phải là vấn đề lớn trong đời sống đấu thầu, tuy nhiên, cách xử lý sự việc của chủ đầu tư sau khi truyền thông phản ánh những ý kiến của các ứng thầu lại đang là điều khiến giới nhà thầu thực sự quan ngại.

Sự né tránh minh bạch thông tin kiểu “mũ ni che tai”, mà cụ thể từ hai chủ đầu tư Ban Quản lý công trình xây dựng tỉnh Cà Mau và Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng TP.HCM khiến giới nhà thầu đặt nghi vấn về sự minh bạch và khả năng tuân thủ pháp luật ở các cuộc thầu này.

Ngày 19/11/2018, thời điểm ngay sau Báo Đầu tư đăng bài phản ánh, chúng tôi đã có Công văn số 45-18/BĐT-VPHCM gửi lãnh đạo Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng TP.HCM đề nghị cung cấp thông tin về công tác lựa chọn nhà thầu gói thầu mua sắm thang máy dự án xây dựng doanh trại kể trên. Trong công văn trên, Báo Đầu tư đề nghị lãnh đạo đơn vị này phát ngôn các nội dung chính yếu như quan điểm về phản ánh thang điểm trong hồ sơ mời thầu tạo ra sự phân biệt đối xử với hàng Việt trong đấu thầu trái với tinh thần của Luật Đấu thầu và Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ và có giải thích về sự bất nhất nội dung giữa Mục 29 (Chương I - Chỉ dẫn nhà thầu) về ưu đãi lựa chọn nhà thầu với thang điểm đánh giá tiêu chuẩn đánh giá về kỹ thuật. Tuy nhiên, sau hơn 1 tháng trực tiếp làm việc và liên hệ bằng điện thoại, mà phóng viên Báo Đầu tư không hề nhận được bất cứ thông tin phúc đáp nào ngoài lý do "chỉ huy đang bận họp" hoặc "đang đi công tác". Tuy vậy, trong một diễn biến khác, theo thông tin phóng viên Báo Đầu tư có được, những khúc mắc trong việc xây dựng bảng tiêu chí chấm thầu đã khiến cuộc thầu này đã phải hoãn mở thầu.

Tương tự trường hợp trên, Báo Đầu tư cũng ghi nhận sự né tranh thông tin từ phía Ban Quản lý công trình xây dựng tỉnh Cà Mau. Sau khi bài báo “Thương thảo hợp đồng gói thầu thang máy Trụ sở UBND tỉnh Cà Mau: Cái sảy nảy cái ung” đăng tải, Báo Đầu tư nhận được Công văn số 530/BCTXD-DA1 ngày 13/11/2018 của Ban Quản lý công trình xây dựng tỉnh Cà Mau với nội dung “đề nghị xem lại nội dung bài viết”. Theo đó, cơ quan này cho rằng, “bài báo có những nội dung chưa khách quan, đầy đủ, chưa phù hợp với quy định về pháp luật đấu thầu, cũng như quá trình đánh giá hồ sơ dự thầu” và đưa ra nhận định “bài viết không phù hợp, gây dư luận không tốt, gây áp lực, ảnh hưởng đến uy tín cá nhân, uy tín tập thể của Ban Quản lý dự án Công trình xây dựng tỉnh Cà Mau”. 

Với thái độ rất thiện chí, ngay sau khi nhận được công văn của Ban Quản lý dự án Công trình xây dựng tỉnh Cà Mau, Báo Đầu tư đã phúc đáp bằng Công văn 654/BĐT-ĐT để khẳng định: “Những tài liệu chúng tôi có được, đồng thời rà soát lại quá trình tác nghiệp của phóng viên, chúng tôi khẳng  định, phóng viên Báo Đầu tư đã tác nghiệp đúng quy trình. Với những ý kiến từ cả 2 phía là nhà thầu và chủ đầu tư…” và đề nghị lãnh đạo Ban Quản lý dự án Công trình xây dựng tỉnh Cà Mau bố trí thời gian làm việc với phóng viên Báo Đầu tư để thông tin thêm về vụ việc nhằm đảm bảo tính khách quan.

Thật đáng tiếc, sau khi gửi Công văn 654/BĐT-ĐT tới Ban Quản lý công trình xây dựng tỉnh Cà Mau, cũng giống như Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng TP.HCM, điều chúng tôi nhận được là sự im lặng kéo dài và  đặc biệt hơn, cách hành xử của hai đơn vị này đều giống nhau, đó là, gói thầu thang máy Trụ sở UBND tỉnh Cà Mau vẫn chưa lựa chọn được nhà thầu.

Tổng công ty Điện lực Miền Bắc và Công ty cổ phần Sáng Ban Mai hân hạnh tài trợ chuyên mục này