“Chìm” trong thua lỗ và khủng hoảng

Từ doanh nghiệp niêm yết hàng đầu của lĩnh vực lúa gạo, chỉ trong thời gian ngắn, Công ty cổ phần Tập đoàn Lộc Trời (mã LTG) nhanh chóng đánh mất vị thế. Đầu năm 2024, công ty kiểm toán điều chỉnh mạnh báo cáo tài chính 2023 mà Tập đoàn tự lập, kéo lợi nhuận sau thuế từ 247 tỷ đồng xuống còn 16 tỷ đồng, giảm đến 93%. Đến quý I/2024, Lộc Trời lại báo cáo lỗ ròng 96 tỷ đồng.

Với các con số báo cáo không khả quan, thị giá LTG trên thị trường chứng khoán nằm trong xu hướng giảm từ đầu năm. Nhưng lùm xùm trong công tác quản trị mới thực sự đưa giá LTG xuống “đáy”. Việc nguyên Tổng giám đốc Lộc Trời - ông Nguyễn Duy Thuận bị chính doanh nghiệp cáo buộc có hành vi gian dối, gây thất thoát tài sản công ty, tiếp đó là chuỗi ngày biến động mạnh về nhân sự cấp cao, khiến cổ phiếu LTG giảm không phanh.

Đến nay, với mức giá chỉ còn quanh vùng 7.000 - 8.000 đồng/cổ phiếu, LTG đang nằm ở vùng đáy lịch sử. Nhà đầu tư nắm giữ LTG theo đó bị mất 70% vốn đầu tư vào cổ phiếu này so với giá trị hồi đầu năm. Các tổ chức lớn cũng không thoát khả năng có thể mất vốn khi đầu tư vào LTG. Điển hình như Công ty Chứng khoán VNDirect, với giá gốc 115,2 tỷ đồng mua cổ phiếu LTG và giá trị hợp lý tính đến cuối tháng 9/2024 là 52,2 tỷ đồng, khoản đầu tư này đang lỗ 54%.

Nếu ở Lộc Trời là sự cộng hưởng của tình hình kinh doanh và khủng hoảng quản trị, thì ở những công ty ngành gạo khác như Công ty cổ phần Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An và Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu An Giang (Angimex), giá cổ phiếu phản ánh tình hình tài chính không khả quan của doanh nghiệp.

Ở thời kỳ hoàng kim 2021 - 2022, giá cổ phiếu TAR của Trung An có lúc lên trên 40.000 đồng/cổ phiếu và được khuyến nghị tích cực. Tuy nhiên, từ đầu tháng 9/2023, mã chứng khoán này liên tục “đổ đèo” và chưa thoát khỏi xu hướng giảm, hiện chỉ còn 3.500 đồng/cổ phiếu, giảm 60% so với đầu năm.

Năm 2023, báo cáo tài chính của Trung An bị kiểm toán từ chối đưa ra ý kiến vì không thu thập được đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp liên quan đến chủ sở hữu 15 triệu cổ phiếu TAR trong đợt chào bán cổ phiếu riêng lẻ, việc lập hồ sơ đăng ký chào bán riêng lẻ năm 2021, số liệu tồn kho năm 2022-2023. Năm 2023, Trung An lỗ hơn 15,7 tỷ đồng.

Kiểm toán tiếp tục từ chối đưa ra ý kiến về báo cáo tài chính bán niên 2024 của Trung An với lý do tương tự. Đồng thời, lợi nhuận sau thuế được điều chỉnh từ -772 triệu đồng thành -8,2 tỷ đồng.

Cổ phiếu TAR đã bị hủy niêm yết trên HNX từ tháng 5/2024 và về UPCoM với diện hạn chế giao dịch.

Cùng tình cảnh, thị giá AGM của Angimex giảm 45% so với đầu năm, nằm ở vùng 3.000 đồng/cổ phiếu và chỉ bằng 5% thị giá hồi còn vùng đỉnh đầu năm 2022. Angimex từng là một trong các nhà xuất nhập khẩu gạo hàng đầu, liên quan tới nhóm Louis Holdings. Năm 2022, hệ sinh thái Louis Holdings gặp biến cố, từ đó Angimex liên tục báo lỗ, tính đến ngày 30/9/2024, lỗ lũy kế ở mức 277 tỷ đồng.

Angimex cũng đang trải qua giai đoạn biến động mạnh về nhân sự cấp cao. HĐQT Công ty đã miễn nhiệm ông Huỳnh Thanh Tùng khỏi vị trí Tổng giám đốc Angimex kể từ ngày 18/10/2024 và miễn nhiệm tiếp khỏi 2 vị trí công ty con là Chủ tịch Công ty TNHH Lương thực Angimex và Chủ tịch Công ty TNHH Chế biến Lương thực Angimex kể từ ngày 1/11/2024.

Ngược chiều xuất khẩu gạo

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, khối lượng xuất khẩu gạo tháng 10/2024 ước đạt 800.000 tấn với 505 triệu USD, đưa tổng khối lượng và giá trị xuất khẩu gạo 10 tháng đạt gần 7,8 triệu tấn với 4,86 tỷ USD, tăng 10,2% về khối lượng và tăng 23,4% về giá trị so với cùng kỳ năm 2023. Dự báo cả năm, xuất khẩu gạo sẽ đạt trên 8 triệu tấn và vượt kỷ lục của năm 2023 (8,13 triệu tấn gạo).

Trong triển vọng rất sáng của ngành, câu hỏi đặt ra là vì sao các doanh nghiệp lớn trong ngành này lại liên tiếp thua lỗ?

Các con số trên báo cáo tài chính cho thấy, dù doanh thu  của các doanh nghiệp vẫn tăng trưởng, nhưng giá vốn cao khiến biên lợi nhuận dần bị co hẹp. Như tại Angimex, trong 9 tháng năm 2024, doanh thu từ bán hàng lương thực đạt 170 tỷ đồng, nhưng giá vốn hàng bán lên tới 163 tỷ đồng, nên lãi gộp chỉ còn hơn 7 tỷ đồng. Cùng kỳ năm ngoái, Angimex còn lỗ gộp khi giá vốn hàng bán lương thực (214 tỷ đồng) vượt quá doanh thu (198 tỷ đồng).

Tại Lộc Trời, doanh thu thuần từ lương thực - lúa gạo đạt 11.226 tỷ đồng trong 9 tháng năm 2024, nhưng riêng giá vốn chiếm 10.980 tỷ đồng, biên lãi gộp chỉ đạt 2,1%, giảm so với tỷ lệ 2,9% cùng kỳ năm ngoái.

Biên lợi nhuận từ mảng kinh doanh lương thực vốn đã không cao, kết hợp cùng những bất ổn nội tại của doanh nghiệp về định hướng kinh doanh, tài chính, quản trị, nhân sự… đã khiến kết quả kinh doanh đi ngược lại với chính tăng trưởng của ngành.