Nhà máy sản xuất của Công ty Nature Made. Ảnh: Naturemade

Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao vừa hoàn tất cáo trạng, truy tố 18 bị can trong vụ án sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm, xảy ra tại Công ty cổ phần Z Holding (Z Holding), Công ty cổ phần Thương mại và Sản xuất Nature Made (Nature Made) và các doanh nghiệp liên quan.

Trong vụ án này, 3 bị can được xác định chủ mưu, cầm đầu là Hoàng Quang Thịnh, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Z Holding và hai Phó tổng giám đốc là La Khắc Minh, Nguyễn Văn Minh, cùng bị truy tố về 3 tội: “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng, Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm và Rửa tiền”.

Cùng với đó, có 2 bị cáo bị truy tố tội “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng và Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm”; 3 bị cáo bị truy tố tội “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm” và 10 bị cáo khác bị truy tố tội “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”.

Cơ quan tố tụng xác định, trong thời gian từ năm 2023 đến tháng 5/2025, Hoàng Quang Thịnh, Nguyễn Văn Minh, La Khắc Minh đã tổ chức, điều hành hoạt động phạm tội có tổ chức, có tính hệ thống, kéo dài, với phương thức thủ đoạn tinh vi, khép kín từ sản xuất tới tiêu thụ.

Thông qua Công ty Nature Made, các bị can này đã chỉ đạo sản xuất, buôn bán hàng giả với quy mô đặc biệt lớn, với tổng doanh thu hơn 6.695 tỷ đồng. Kết luận giám định với 26 sản phẩm là hàng giả, đã mang lại doanh thu hơn 2.436 tỷ đồng, thu lợi bất chính gần 150 tỷ đồng.

Sản xuất hàng loạt nhãn sữa giả

Quá trình điều tra cho thấy, hành vi sản xuất sữa giả trong vụ án Z Holding không phải là những sai phạm đơn lẻ phát sinh trong quá trình kinh doanh, mà là một hoạt động có tổ chức chặt chẽ, được chuẩn bị, chỉ đạo và vận hành xuyên suốt bởi Hoàng Quang Thịnh, Nguyễn Văn Minh và La Khắc Minh.

Trong đó, Hoàng Quang Thịnh giữ vai trò cầm đầu, trực tiếp định hướng chiến lược kinh doanh, quyết định mô hình tổ chức sản xuất và phân phối sản phẩm. Nguyễn Văn Minh và La Khắc Minh là những người thực hành tích cực, tham gia từ khâu xây dựng phương án sản xuất, điều hành hệ thống doanh nghiệp đến việc kiểm soát tài chính, phân chia lợi nhuận. Các quyết sách lớn liên quan đến sản phẩm, công thức, giá thành và sản lượng đều được nhóm này bàn bạc, thống nhất.

Để phục vụ hoạt động sản xuất quy mô lớn, các bị can đã chủ động thiết lập một hệ thống doanh nghiệp nhiều tầng, gồm công ty mẹ, công ty con và nhiều pháp nhân “vệ tinh” do người thân, cổ đông quen biết đứng tên.

Việc lập nhiều pháp nhân không chỉ nhằm mở rộng hoạt động kinh doanh, mà còn tạo vỏ bọc pháp lý, chia nhỏ các khâu sản xuất, lưu thông, gây khó khăn cho công tác quản lý, kiểm soát của cơ quan chức năng.

Ban đầu, các sản phẩm sữa và thực phẩm dinh dưỡng của Z Holding được thuê gia công tại các nhà máy bên ngoài. Tuy nhiên, khi thị trường mở rộng nhanh, doanh thu lớn, nhóm lãnh đạo đã chuyển sang chủ động tổ chức sản xuất để kiểm soát toàn bộ chuỗi và tối đa hóa lợi nhuận. Nhà máy Nature Made được thành lập trong bối cảnh đó, đánh dấu việc Z Holding trực tiếp nắm toàn bộ quá trình sản xuất.

Cơ quan điều tra xác định, từ năm 2023 đến tháng 5/2025, nhà máy Nature Made đã tổ chức sản xuất 74 loại sản phẩm. Trong số này, có 26 sản phẩm được kết luận là sữa giả, với tổng số lượng lên tới hàng triệu lon, hộp, gói. Đây không còn là hành vi làm giả đơn lẻ, mà là việc đưa cả một danh mục sản phẩm vào kế hoạch sản xuất và tiêu thụ như hàng hóa hợp pháp.

Quá trình tổ chức sản xuất sữa giả được thực hiện có tính toán cụ thể về chi phí và lợi nhuận. Nguyễn Văn Minh chỉ đạo xây dựng công thức mới theo hướng giảm giá thành từ 15 đến 20% so với sản phẩm thuê gia công. Trên cơ sở đó, nhóm lãnh đạo quyết định giá bán nhằm bảo đảm vừa thấp hơn thị trường để dễ tiêu thụ, vừa thu lợi cao.

Đối với các sản phẩm chuyển nhà máy, nhóm bị can chỉ đạo xây dựng lại định mức nguyên liệu không đúng với hồ sơ đã đăng ký, công bố. Cách thức được áp dụng là giảm hàm lượng hoặc loại bỏ một số thành phần, không bổ sung vitamin và khoáng chất đơn chất theo tiêu chuẩn. Việc cắt giảm này giúp giảm chi phí sản xuất, song khiến sản phẩm không đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng đã công bố.

Cơ quan điều tra xác định, các bị can nhận thức rõ việc thay đổi công thức sẽ làm sản phẩm không đủ thành phần, hàm lượng theo quy định. Tuy nhiên, sau khi thay đổi, nhóm này không thực hiện thủ tục công bố lại sản phẩm, mà vẫn tiếp tục tổ chức sản xuất, đưa hàng ra thị trường.

Đối với các sản phẩm mới, công thức được xây dựng ngay từ đầu theo hướng tiết giảm tối đa chi phí nguyên liệu. Khi sản phẩm gặp lỗi kỹ thuật, nhân viên sản xuất được phép tự ý thay đổi công thức mà không tiến hành kiểm nghiệm lại các chỉ tiêu dinh dưỡng.

Cơ quan tố tụng xác định, chính cách làm này dẫn đến việc sản phẩm thực tế không đúng thành phần, hàm lượng so với hồ sơ công bố. Đối với sữa bột, chỉ cần một số chỉ tiêu chất lượng đạt dưới 70% so với mức công bố đã đủ căn cứ xác định là hàng giả theo quy định pháp luật.

Không dừng lại ở việc cắt giảm nguyên liệu, nhóm lãnh đạo Z Holding còn tổ chức hợp thức hóa hồ sơ để che giấu hành vi vi phạm. Dù biết rõ sản phẩm không đạt tiêu chuẩn, các bị can vẫn tìm cách có được phiếu kết quả kiểm nghiệm an toàn thực phẩm để sử dụng làm căn cứ đăng ký tự công bố sản phẩm.

Hàng triệu lon sữa giả được tiêu thụ ra thị trường

Song song với việc tổ chức sản xuất sữa giả, nhóm lãnh đạo Z Holding đã xây dựng một hệ thống tiêu thụ khép kín, nhiều tầng nấc, bảo đảm sản phẩm được đưa ra thị trường với số lượng lớn trong thời gian ngắn.

Z Holding và các công ty thành viên giữ vai trò điều phối trung tâm, trực tiếp ký kết, phân phối hàng hóa xuống các hệ thống bán lẻ, nhóm kinh doanh độc lập và mạng lưới cộng tác viên trên phạm vi toàn quốc. Mỗi tầng phân phối được giao chỉ tiêu doanh số, hưởng chiết khấu cao theo sản lượng tiêu thụ.

Các sản phẩm sữa giả được quảng bá dưới danh nghĩa thực phẩm dinh dưỡng, sữa công thức, sữa dành cho trẻ em, người già, người bệnh, phụ nữ mang thai. Nhóm bị can lợi dụng nhu cầu dinh dưỡng ngày càng tăng và tâm lý tin tưởng vào sản phẩm gắn mác “chăm sóc sức khỏe” để đẩy mạnh tiêu thụ.

Cáo trạng xác định, hoạt động bán hàng không diễn ra đơn lẻ mà được tổ chức như một chiến dịch kinh doanh quy mô lớn. Các bị can chỉ đạo xây dựng tài liệu quảng cáo, nội dung tư vấn theo kịch bản thống nhất, tập trung nhấn mạnh công dụng, lợi ích dinh dưỡng, trong khi không công khai đúng thành phần thực tế của sản phẩm.

Theo kết quả điều tra, từ năm 2023 đến tháng 5/2025, các công ty thuộc hệ thống Z Holding đã bán ra thị trường hàng triệu lon, hộp, gói sản phẩm là hàng giả.

Chỉ riêng tại nhà máy Nature Made, 26 sản phẩm bị kết luận là hàng giả đã được sản xuất và tiêu thụ với tổng số 4,5 triệu lon sữa, mang lại doanh thu hàng ngàn tỷ đồng. Trên phạm vi toàn hệ thống, các công ty của Z Holding đã bán ra thị trường 22 loại sản phẩm giả với số lượng lên tới hơn 4,2 triệu đơn vị, thu về hơn 2.000 tỷ đồng.

Toàn bộ hệ thống Z Holding đạt tổng doanh thu hơn 6.695 tỷ đồng. Các khoản tiền thu được nhanh chóng được phân chia trong nội bộ, phục vụ tái sản xuất và mở rộng thị trường.

Cơ quan tố tụng nhận định, việc tiêu thụ hàng giả với quy mô lớn, kéo dài trong nhiều năm đã xâm phạm nghiêm trọng quyền lợi người tiêu dùng, làm suy giảm niềm tin vào thị trường thực phẩm dinh dưỡng, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, nhất là các nhóm đối tượng yếu thế.

Trốn thuế hơn 1.594 tỷ đồng

Để che giấu doanh thu thực tế và hợp thức hóa nguồn tiền thu lợi bất chính, Hoàng Quang Thịnh cùng các đồng phạm đã tổ chức lập hai hệ thống sổ sách kế toán song song trong toàn bộ hệ thống Z Holding.

Một hệ thống sổ sách được sử dụng để kê khai, báo cáo thuế với cơ quan nhà nước; trong khi hệ thống còn lại phản ánh doanh thu thực tế, được lưu hành nội bộ, phục vụ việc phân chia lợi nhuận và điều hành dòng tiền. Việc ghi chép hai sổ được tổ chức có chủ ý, thống nhất từ cấp lãnh đạo đến bộ phận kế toán.

Từ năm 2023 đến tháng 5/2025, doanh thu bị bỏ ngoài sổ sách lên tới hơn 5.900 tỷ đồng. Hành vi này gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước số tiền thuế hơn 1.594 tỷ đồng, bao gồm thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập doanh nghiệp.

Để quản lý và sử dụng số tiền không kê khai, các bị can lập 3 quỹ nội bộ, gồm: Quỹ Z Holding, Quỹ Building và Quỹ Đầu tư, do nhóm lãnh đạo trực tiếp kiểm soát. Các quỹ này được sử dụng để chi trả hoa hồng ngoài hợp đồng, thưởng doanh số, chi phí vận hành không chứng từ và phục vụ mục đích cá nhân của các bị can chủ mưu.

Ngoài ra, sau khi được hưởng lợi theo tỷ lệ, Hoàng Quang Thịnh hơn 137 tỷ đồng; Nguyễn Văn Minh hưởng hơn 100 tỷ đồng; La Khắc Minh hưởng hơn 87 tỷ đồng, các bị can đã thực hiện nhiều thủ đoạn nhằm che giấu nguồn gốc tiền phạm tội.

Số tiền thu lợi bất chính được chuyển qua nhiều tài khoản cá nhân, nhờ người thân đứng tên gửi giữ, đầu tư vào bất động sản, góp vốn mua cổ phần tại các doanh nghiệp khác nhằm hợp thức hóa tài sản.

Cơ quan tiến hành tố tụng xác định, các hành vi trên được thực hiện có tổ chức, liên tục, với mục đích che giấu nguồn gốc bất hợp pháp của tiền do phạm tội mà có. Căn cứ tài liệu điều tra, lời khai và chứng cứ thu thập được, hành vi của Hoàng Quang Thịnh cùng đồng phạm đã đủ yếu tố cấu thành tội “Rửa tiền” theo quy định của Bộ luật Hình sự.