Đại biểu Nguyễn Thị Thủy, Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội phát biểu tại phiên thảo luận (Kỳ họp thứ bảy, Quốc hội khóa XV)

Mức giảm trừ gia cảnh đã quá lạc hậu

Quốc hội vừa dành trọn ngày thảo luận tại hội trường về tình hình kinh tế - xã hội. Qua thảo luận, nhiều khó khăn của người dân và doanh nghiệp được nhận diện, trong đó có sự lạc hậu của quy định về mức giảm trừ gia cảnh trong Luật Thuế thu nhập cá nhân.

Theo quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành, mức giảm trừ gia cảnh của người nộp thuế là 11 triệu đồng/tháng, với mỗi người phụ thuộc là 4,4 triệu đồng/tháng.

“Cử tri cho rằng, mức giảm trừ gia cảnh, nhất là mức giảm trừ đối với người phụ thuộc 4,4 triệu đồng mỗi tháng là quá lạc hậu, cần được Quốc hội xem xét sửa đổi sớm, mà không nên chờ đến 2 năm nữa, tức là năm 2026 mới được thông qua như dự kiến”, đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Đoàn Bắc Kạn), Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội phản ánh.

Bà Thủy phân tích, mức giảm trừ đối với người phụ thuộc 4,4 triệu đồng/tháng thực sự không còn phù hợp với thực tế hiện nay, nhất là ở những thành phố lớn, đang gây thiệt thòi cho người dân nộp thuế. Mức giảm trừ này đã được duy trì từ năm 2020, trong khi 5 năm vừa qua, rất nhiều hàng hóa, dịch vụ thiết yếu đều tăng, thậm chí có những hàng hóa, dịch vụ thiết yếu còn tăng nhanh hơn tăng thu nhập. Cụ thể, theo số liệu của Tổng cục Thống kê, so với năm 2020, giá dịch vụ giáo dục tăng 17%, giá lương thực tăng 27%, đặc biệt giá xăng tăng tới 105%...

Vị đại biểu Bắc Kạn cũng cho biết, nhiều cử tri chia sẻ, nếu như gia đình có con nhỏ phải thuê người trông, thì riêng tiền lương trả cho người trông trẻ đã không dưới 5 triệu đồng/tháng, chưa kể các khoản chi phí cho trẻ. Nếu như gia đình có con đi học, chi phí học hành chiếm phần lớn cơ cấu chi tiêu của các gia đình. Còn nếu như gia đình có cha mẹ già là người phụ thuộc, thì không chỉ là tiền ăn uống, sinh hoạt, mà còn chi phí y tế, thuốc men… Do đó, quy định về mức giảm trừ gia cảnh như trên chưa thực sự phản ánh đúng mức chi tiêu cơ bản của gia đình và các cá nhân cũng như chưa phản ánh thực tế cuộc sống hiện nay.

“Vì vậy, nếu phải chờ thêm 2 năm nữa mới được sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân như đề xuất, sẽ rất nhiều người dân ở trong cảnh phải thắt lưng buộc bụng, nhưng vẫn thuộc diện phải nộp thuế thu nhập cá nhân”, bà Thủy nêu quan điểm.

Một bất cập khác cũng được vị đại biểu này nêu là, theo quy định tại Điều 19, Luật Thuế thu nhập cá nhân, khi Chỉ số Giá tiêu dùng (CPI) biến động trên 20%, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh. Nhưng vừa qua, đại diện Bộ Tài chính cho biết, chưa đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh, bởi vì biến động CPI chưa đến 20%.

“Nhiều chuyên gia và các cử tri cho rằng, Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành lấy tiêu chí là biến động CPI trên 20%, tức là phải dựa trên rổ hàng hóa gồm 752 mặt hàng là bất hợp lý. Trong khi đó, các mặt hàng thiết yếu ảnh hưởng trực tiếp đến chi tiêu của người dân chỉ trên 20 mặt hàng”, bà Thủy nêu.

Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho rằng, việc phải chờ tính trung bình mức giá của 752 mặt hàng sẽ dẫn đến rất lâu mới điều chỉnh được mức giảm trừ gia cảnh, có thể đến 6 - 7 năm. Mà 6 - 7 năm là một khoảng thời gian quá dài, sẽ không phản ánh kịp thời những biến động trong chi tiêu của các hộ gia đình, do vậy, sẽ gây thiệt thòi cho người dân.

Vì thế, bà Thủy kiến nghị Chính phủ sớm trình Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) vào cuối tháng 10 năm nay và trình Quốc hội thông qua vào tháng 5/2025.

Cũng nêu ý kiến về thuế thu nhập cá nhân, đại biểu Đặng Thị Bích Ngọc (Đoàn Hòa Bình) đề nghị tăng mức giảm trừ gia cảnh với người nộp thuế.

Bà Ngọc phân tích, thuế suất, biểu thuế từ năm 2007 đến nay đã không còn phù hợp, bởi quy mô nền kinh tế, tăng trưởng GDP đã thay đổi.

Năm 2007, quy mô nền kinh tế khoảng 77,4 tỷ USD, thu nhập bình quân đầu người là 13,5 triệu đồng/người/năm (840 USD/người/năm). Nhưng năm 2023, quy mô nền kinh tế đã tăng lên 430 tỷ USD, thu nhập bình quân đầu người gần 101,9 triệu đồng/người/năm. Mức này gấp hơn 7,5 lần so với năm 2007.

Bên cạnh đó, vị đại biểu Hòa Bình còn dẫn con số quyết toán thuế thu nhập cá nhân năm 2009 là 14.318 tỷ đồng, năm 2022 là 162.790 tỷ đồng, chiếm 11,2% tổng thu nội địa, gấp 11,4 lần số quyết toán năm 2009.

Nữ đại biểu đề nghị Chính phủ sớm nghiên cứu, sửa đổi toàn diện Luật Thuế thu nhập cá nhân, theo hướng chỉ tính thuế với người thu nhập cao, phù hợp với quy mô phát triển kinh tế và không ảnh hưởng tới người thu nhập thấp.

Bộ Tài chính đang làm đúng luật

Hồi âm ý kiến đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc nói, Luật Thuế thu nhập cá nhân có hiệu lực từ năm 2009, khi đó, giảm trừ gia cảnh với người nộp thuế khoảng 4 triệu đồng/tháng, mức giảm trừ người phụ thuộc 1,6 triệu đồng/tháng. Tới năm 2013, Luật được sửa đổi, nâng mức giảm trừ gia cảnh lên 9 triệu đồng/tháng với người nộp thuế, tức 108 triệu đồng/năm; người phụ thuộc là 3,6 triệu đồng/tháng và bổ sung điều kiện khi CPI biến động 20% thì trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh giảm trừ gia cảnh.

Năm 2020, mức giảm trừ gia cảnh được nâng một lần nữa, lên 11 triệu đồng/thángvới người nộp thuế và 4,4 triệu đồng/tháng với người phụ thuộc, áp dụng từ đó đến nay.

Như vậy, theo Bộ trưởng Hồ Đức Phớc, người có thu nhập có 1 người “ăn theo”, thì thu nhập 17 triệu đồng/tháng trở lên mới phải nộp thuế. Tương tự, người có thu nhập có 2 người phụ thuộc, thì thu nhập 22 triệu đồng trở lên mới phải đóng thuế. Các mức này chưa gồm các khoản bảo hiểm bắt buộc.

Bộ trưởng Phớc cũng cho biết, hiện Bộ Tài chính chưa trình cấp có thẩm quyền điều chỉnh Luật Thuế thu nhập cá nhân, vì so với số liệu của Tổng cục Thống kê, mức giảm trừ với người nộp thuế 11 triệu đồng/tháng đang cao hơn thu nhập bình quân 2,2 lần (4,96 triệu đồng/người/tháng). Trong khi đó, tỷ lệ này ở các nước là dưới 1 lần. Ngoài ra, bình quân CPI từ năm 2020 đến nay là 11,74%, thấp hơn điều kiện điều chỉnh thuế (CPI phải trên 20%).

“Bộ Tài chính đang làm đúng luật”, người đứng đầu ngành tài chính khẳng định.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc thông tin, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đưa luật này vào Chương trình Xây dựng pháp luật kỳ họp tháng 10/2025, thông qua vào kỳ họp tháng 5/2026. Tuy nhiên, trường hợp Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định trình Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) vào kỳ họp cuối năm nay và thông qua tại kỳ họp tháng 5/2025, Bộ Tài chính sẽ chấp hành.

“Khi đó, sẽ xin ý kiến các đối tượng chịu tác động, để đưa ra quy định phù hợp về thuế suất, mức giảm trừ và có bỏ hay không điều kiện về mức tăng CPI”, ông Phớc hồi âm đại biểu.