Ngành sữa đạt mức tăng trưởng doanh thu gần 9% trong năm 2019

Sau khi chạm mốc 95.000 tỷ đồng vào cuối năm 2016, doanh thu toàn ngành sữa trong nước đã vượt 100.000 tỷ đồng vào cuối năm 2017, với mức tăng trưởng gần10%. Đến năm 2018, tổng doanh thu đạt ước 109.000 tỷ đồng, mức tăng trưởng đạt 9% so với năm 2017 và chạm 121.000 tỷ đồng vào cuối năm 2019.

Doanh thu ngành sữa giai đoạn 2015-2019 (Biểu đồ: Thế Hải).

Cạnh tranh bán hàng qua thương mại điện tử

Theo báo cáo của AC Nielsen, lượng tiêu thụ sữa đã bắt đầu ổn định từ quý 2/2019 sau 6 quý giảm liên tiếp kể từ quý 4/2017. Tốc độ tăng trưởng lượng tiêu thụ mặc dù ở mức dương nhưng thấp, đạt 2,1-3,9% theo năm, chỉ tương đương với CPI. Trong số các mặt hàng tiêu dùng nhanh (FMCG), sản phẩm từ sữa (chiếm 13% tổng sản lượng tiêu thụ hàng FMCG) là một trong những ngành hàng có mức tăng trưởng tiêu thụ kém nhất.

Ngược lại, số liệu theo Euromonitor có vẻ khả quan hơn với tổng quy mô thị trường sữa Việt Nam năm 2019 đạt 121.000 tỷ đồng, tăng 8,9%.

Theo dữ liệu này, lượng tiêu thụ sữa uống và sữa chua tăng trưởng vượt trội (tăng 9,9% và tăng 11,6% theo sản lượng), trong khi sữa bột và sữa đặc tăng trưởng tương tự như kết quả của Nielsen (chỉ tăng 2,1% và 2,7%). Riêng sữa công thức cho trẻ sơ sinh trở nên ít được ưa chuộng hơn, do chiến dịch quảng bá rộng rãi nuôi con bằng sữa mẹ.

Trong khi đó, có rất nhiều lựa chọn thay thế cho trẻ lớn hơn, như sữa tươi hay các loại sữa hạt, ngũ cốc, cháo tươi, và các loại khác. Trong báo cáo phân tích mới đây, Công ty Chứng khoán SSI đã chỉ ra một số xu hướng thay đổi mang tính cấu trúc tác động đến ngành sữa Việt Nam.

Cụ thể, thị trường sẽ tăng tiêu thụ sữa thực vật. Được biết, sữa đậu nành và sữa lúa mạch được coi là lựa chọn thay thế tốt nhất cho sữa bò, nhờ hàm lượng protein cao. Theo Nielsen, tổng giá trị tiêu thụ sữa đậu nành có thương hiệu tăng 13% trong 10 tháng đầu và tăng trưởng doanh thu của Vinasoy đạt 15% sau 9 tháng đầu năm 2019.

Doanh thu qua các kênh thương mại hiện đại đã tăng trưởng hai chữ số trong nhiều quý, tuy nhiên chỉ chiếm 11% trong tổng doanh thu hàng FMCG. Bán hàng thông qua kênh thương mại hiện đại là một mảng đầy thách thức cho các công ty sữa, do cạnh tranh gay gắt và rào cản gia nhập thấp.

Các công ty trong nước đã chuyển sang đáp ứng nhu cầu sản phẩm cao cấp ngày càng tăng. Đơn cử, Vinamilk đã đưa ra một số SKU cao cấp, chẳng hạn như sữa tươi organic, sữa công thức organic, sữa A2 và thuê sản xuất gia công sữa bột tại Nhật Bản (sau đó nhập khẩu trở lại Việt Nam). Nutifoods hợp tác với Asahi để phân phối sữa bột cho trẻ em tại Việt Nam. Ikigai Việt Nam cũng ra mắt sản phẩm Meiji tại Việt Nam.

Theo Global Dairy Trade, giá sữa bột gầy tăng 30% YoY và giá sữa bột nguyên kem tăng 4% YoY. Để đảm bảo biên lợi nhuận, những công ty lớn như Vinamilk, TH True Milk và Dutch Lady đều đã tăng giá bán thêm 1-5% vào năm 2019.

2020 và những thay đổi xu hướng tiêu dùng sữa

Đánh giá triển vọng năm 2020, Công ty Chứng khoán SSI dự báo ngành sữa sẽ tiếp tục tăng trưởng thấp ở mức một chữ số.

Cụ thể, mức chi tiêu cho các mặt hàng FMCG của người tiêu dùng Việt Nam nói chung bắt đầu chững lại khi đã đáp ứng đủ các nhu cầu cơ bản. Thay vào đó, họ thường chuyển sang chi tiêu theo sở thích để thỏa mãn các nhu cầu cao hơn (như là ăn/uống bên ngoài) và chi tiêu cho các mặt hàng không thiết yếu nhằm mục đích chung là nâng cao chất lượng cuộc sống.

Trong khi nhu cầu sữa ở thị trường thành thị dường như đã bão hòa, tiêu thụ ở thị trường nông thôn lại biến động lớn do tăng phụ thuộc vào giá mặt hàng nông nghiệp, tùy vào mức thu nhập khả dụng tại thị trường này quyết định mức chi tiêu cho các sản phẩm FMCG.

SSI ước tính các xu hướng mang tính cấu trúc kể trên sẽ tiếp diễn, giúp tác động hơn nữa đến ngành sữa Việt Nam.

Các sản phẩm tiêu thụ ngày càng tăng bao gồm sữa tươi, sữa chua (đặc biệt là sữa chua uống) và các sản phẩm có giá trị gia tăng cao như phô mai, trong khi nhu cầu về sữa công thức tiêu chuẩn và sữa đặc có thể tiếp tục ảm đạm.

Trong khi đó, thị trường sữa liên tục có thêm những sản phẩm mới. Các FTA thế hệ mới đi vào thực thi tiếp tục làm phong phú thị trường với nhiều sản phẩm nhập khẩu.

Điều này có thể nhìn thấy rõ mức chi nhập khẩu tăng.

Thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan cho thấy, từ năm 2010 - 2018, Việt Nam đã nhập khẩu khoảng 7,2 tỷ USD các sản phẩm sữa, trung bình mỗi năm người tiêu dùng bỏ ra 890 triệu USD. Tính chung 3 tháng đầu năm 2019, kim ngạch nhập khẩu sữa và sản phẩm từ sữa là 266 triệu USD, tăng 8,5% so với cùng kỳ năm 2018. Hiện nay, thị trường nhập khẩu sữa và các sản phẩm từ sữa của Việt Nam chủ yếu từ các nước New Zealand, EU và một số nước khác như Singapore, Thái Lan, Australia, Đức, Mỹ, Pháp.

Còn 2019, chi nhập khẩu sữa và các sản phẩm từ sữa lên tới 1,048 tỷ USD, tăng 8,7% so với mức 964 triệu USD của năm 2018.