Báo cáo về nhu cầu, tình hình cung ứng vật liệu đắp nền cho các dự án giao thông trọng điểm khu vực các tỉnh phía Nam, Bộ trưởng Bộ  Nguyễn Văn Thắng cho biết, giai đoạn 2021-2025, Đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam Bộ triển khai thi công 16 dự án, dự án thành phần giao thông trọng điểm được áp dụng chính sách đặc thù cho việc khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường. Tổng nhu cầu vật liệu đắp nền đường cho các dự án trên khoảng 70 triệu m3 (trong đó đất đắp khoảng 7 triệu m3, cát đắp khoảng 63 triệu m3).

Đối với đất đắp, nguồn cung chủ yếu tại các tỉnh Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, đến nay đã xác định được nguồn cung cho 2/7 triệu m3, cấp bản xác nhận 2/2 triệu m3, đủ điều kiện khai thác.

Với vật liệu cát, nguồn cung đảm bảo chất lượng tập trung chủ yếu tại các tỉnh có sông Tiền và sông Hậu đi qua, trong đó các tỉnh có trữ lượng lớn là An Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long, Sóc Trăng, Tiền Giang. Đến nay, đã xác định được nguồn cung cho 37/63 triệu m3, còn thiếu 26 triệu m3 chưa xác định được nguồn, cấp bản xác nhận 29,5/37 triệu m3, đủ điều kiện khai thác 18,3 triệu m3.

Cụ thể, nhu cầu và tình hình cung ứng nguồn vật liệu cát như sau:

Dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông đoạn Cần Thơ - Cà Mau

Tổng nhu cầu cát cho dự án khoảng 18,5 triệu m3. Đến nay, các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long đã xác định nguồn cung và cấp bản xác nhận khối lượng khai thác 16/18,5 triệu m3, còn thiếu 2,98 triệu m3; đủ điều kiện để khai thác 12,4 triệu m3. Tuy nhiên, công suất khai thác của các mỏ chưa đáp ứng tiến độ thi công; chưa đủ điều kiện khai thác 3,6 triệu m3.

Công suất khai thác trung bình hiện đạt khoảng 20.000 m3/ngày, trường hợp hoàn thành các thủ tục (khai thác 3 mỏ tại Vĩnh Long, 1 mỏ tại An Giang và nâng công suất 5 mỏ trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp) để đưa tất cả các mỏ vào khai thác trong tháng 5/2024 thì công suất bình quân 42.000 m3/ngày. Hiện đã khai thác đưa về dự án được 5,3 triệu m3 (gồm cát thương mại).

Tổng nhu cầu cát cho Dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông đoạn Cần Thơ - Cà Mau khoảng 18,5 triệu m3.

Để đảm bảo hoàn thành công tác gia tải tuyến chính đến 31/8/2024 phải đưa về dự án thêm 9,6 triệu m3 cát (trung bình 91.000 m3/ngày). Với công suất hiện tại chỉ đáp ứng thêm tối đa khoảng 4,3 triệu m3, còn thiếu khoảng 5,3 triệu m3. Do vậy, cần phải có giải pháp (cấp thêm mỏ mới, tăng công suất các mỏ) để bổ sung thêm công suất 49.000 m3/ngày.

Đối với việc sử dụng cát biển cho dự án, Bộ GTVT đã chỉ đạo chủ đầu tư, nhà thầu hoàn tất các thủ tục khảo sát, lập hồ sơ đăng ký khu vực và khối lượng khai thác; hồ sơ cam kết bảo vệ môi trường, phương án khai thác trình UBND tỉnh Sóc Trăng.

Ngày 2/5/2024, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có văn bản về giao diện tích, khu vực khai thác cát biển phục vụ dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông. Ngày 8/5/2024, UBND tỉnh Sóc Trăng có văn bản chấp thuận lập hồ sơ, thủ tục đăng ký, khai thác cát biển theo cơ chế đặc thù phục vụ Dự án (2 khu vực mỏ) và có văn bản đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường xem xét giao khu vực biển cho nhà thầu khai thác (do khu vực biển khai thác không thuộc thẩm quyền quản lý của địa phương).

Dự kiến, UBND tỉnh Sóc Trăng sẽ cấp bản xác nhận khối lượng khai thác trước ngày 15/5/2024 và sau khi được Bộ Tài nguyên và Môi trường giao khu vực biển, nhà thầu hoàn thành các nghĩa vụ tài chính (thuế, phí), sẽ khai thác trong tháng 5/2024.

Dự án cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng

Tổng nhu cầu cát cho dự án khoảng 29 triệu m3, các địa phương đã xác định nguồn cung 18,5 triệu m3, hoàn thành việc cấp bản xác nhận khai thác cho 11,8 triệu m3; đủ điều kiện để khai thác 5,9 triệu m3; còn thiếu khoảng 10,5/29 triệu m3 chưa xác định được nguồn, các địa phương đang kiến nghị tỉnh An Giang, Sóc Trăng, Tiền Giang, Vĩnh Long, Bến Tre hỗ trợ. Công suất cung ứng hiện nay trung bình đạt 12.000 m3/ngày (khi khai thác toàn bộ các mỏ được cấp sẽ đạt 17.000 m3/ngày).

Dự án Vành đai 3 TP.HCM

Tổng nhu cầu vật liệu cát đắp nền khoảng 9,3 triệu m3 ; đến nay đã dự kiến được nguồn cung 6,3 triệu m3 (từ 17 mỏ của tỉnh Tiền Giang); còn thiếu khoảng 3 triệu m3. UBND TP.HCM đề xuất từ các tỉnh Vĩnh Long (2 triệu m3 ) và tỉnh Bến Tre (2 triệu m3). Công suất cung ứng trung bình để đảm bảo theo yêu cầu tiến độ phải đạt khoảng 25.000 m3/ngày, tập trung trong năm 2024.

Dự án cao tốc Cao Lãnh - An Hữu

Tổng nhu cầu cát cho dự án khoảng 3,2 triệu m3, đã xác định được nguồn 2,3/3,25 triệu m3 (tỉnh Đồng Tháp); đã cấp bản xác nhận khối lượng khai thác 2 mỏ với trữ lượng 1,63 triệu m3, dự kiến khai thác được trong tháng 5/2024, 1 mỏ còn lại đang hoàn thiện thủ tục để khai thác vào tháng 6/2024; chưa xác định được nguồn 0,95 triệu m3. Công suất cung ứng hiện nay trung bình đạt 4.200 m3/ngày, cần tăng thêm 4.800 m3/ngày để đảm bảo theo tiến độ thi công.

Dự án cao tốc Mỹ An - Cao Lãnh

Tổng nhu cầu cát đắp của Dự án khoảng 3,1 triệu m3. UBND tỉnh Đồng Tháp đã có kế hoạch bố trí đủ cát cho Dự án. Dự kiến sẽ sử dụng cát từ đầu năm 2025.

Để đáp ứng yêu cầu tiến độ, Bộ GTVT đề nghị các tỉnh có nguồn vật liệu cát đắp (các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Tiền Giang, Sóc Trăng, Trà Vinh, Bến Tre...) phối hợp chặt chẽ với Tổ công tác liên ngành (do Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì) để tiếp tục rà soát, thực hiện việc điều phối nguồn vật liệu, đảm bảo việc cung ứng đáp ứng kế hoạch triển khai hoàn thành các dự án, ưu tiên cung ứng cho các dự án có kế hoạch hoàn thành vào cuối năm 2025.

Các tỉnh xem xét cấp thêm mỏ cho các dự án theo cơ chế đặc thù để tăng công suất khai thác đủ cung ứng theo tiến độ thi công, sau khi khai thác đủ trữ lượng sẽ giao lại cho các địa phương quản lý hoặc cấp cho các dự án khác.

Ưu tiên điều chuyển một phần khối lượng cát (đã xác định được nguồn) từ các dự án có thời gian hoàn thành vào năm 2026 cho các dự án có yêu cầu hoàn thành sớm hơn, sau khi cấp đủ khối lượng, phần trữ lượng còn lại sẽ điều chuyển cho nhu cầu các dự án.

Bên cạnh đó, UBND các tỉnh, thành phố quyết liệt chỉ đạo các nhà thầu, đơn vị phối hợp với các địa phương có nguồn vật liệu cát để xác định các mỏ, hoàn thiện các thủ tục khai thác theo cơ chế đặc thù.

Về sử dụng vật liệu cát biển, Bộ GTVT đề nghị tỉnh Sóc Trăng, Trà Vinh chỉ đạo các sở, ngành phối hợp với các bộ, ngành, chủ đầu tư, nhà thầu đẩy nhanh tiến độ triển khai, hoàn thiện các thủ tục giao mỏ cát biển để sớm khai thác làm vật liệu xây dựng cho dự án Cần Thơ - Cà Mau nói riêng và các dự án giao thông nói chung.

Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp các bộ, ngành liên quan và các địa phương để triển khai song song các thủ tục giao khu vực biển phục vụ khai thác cát biển; trên cơ sở kết quả rà soát của Tổ công tác liên ngành, tổng hợp, có phương án điều phối nguồn vật liệu cho các dự án giao thông trọng điểm trong tháng 5/2024, bảo đảm tiến độ hoàn thành các dự án…