Kiểm tra an toàn kỹ thuật xe cơ giới tại trung tâm đăng kiểm.

Nhiều góc khuất

Bộ GTVT vừa hoàn tất Kết luận thanh tra số 8135/KL - BGTVT đối với công tác kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường phương tiện giao thông cơ giới đường bộ tại các tỉnh, thành phố: Phú Thọ, Hòa Bình, Tuyên Quang, Lào Cai, Yên Bái, Sơn La, Quảng Nam, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Phú Yên, Bình Thuận, Ninh Thuận, Đắk Nông, Đắk Lắk, Gia Lai, Kon Tum, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Phước.

Trong đợt thanh tra chuyên ngành lĩnh vực đăng kiểm xe cơ giới lớn nhất từ trước đến nay, có tổng cộng 34 trung tâm được đưa vào tầm ngắm, Bộ GTVT tập trung vào các nội dung: điều kiện về cơ sở vật chất và nhân lực của đơn vị đăng kiểm; công tác quản lý, sử dụng, bố trí đăng kiểm viên, đăng kiểm viên tập sự, nhân viên nghiệp vụ kiểm định; thực hiện nội dung kiểm định xe cơ giới đường bộ (lập hồ sơ phương tiện; kiểm định, đánh giá xe cơ giới; cấp giấy chứng nhận, tem kiểm định...); công tác nghiệm thu, cấp giấy chứng nhận chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe cơ giới cải tạo, cấp giấy chứng nhận cải tạo; thực hiện chế độ báo cáo, lưu trữ hồ sơ, dữ liệu kiểm định, công khai các nội dung theo quy định.

“Đây là những khâu dễ phát sinh tiêu cực nhất trong hoạt động đăng kiểm xe cơ giới - lĩnh vực có tác động lớn tới công tác đảm bảo trật tự an toàn giao thông”, ông Lê Đình Thọ, Thứ trưởng Bộ GTVT đánh giá.

Tại đợt thanh tra vừa qua, Bộ GTVT đã phát hiện nhiều góc khuất tại một số trung tâm đăng kiểm xe cơ giới trong việc chấp hành quy định của pháp luật về kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường phương tiện giao thông cơ giới đường bộ.

Theo đó, 30/34 trung tâm đăng kiểm tuy có lắp camera giám sát hoạt động kiểm định phương tiện, nhưng không bao quát hết các vị trí, công đoạn kiểm tra phương tiện trên dây chuyền kiểm định. Hình ảnh giám sát hoạt động kiểm định phương tiện trên dây chuyền hoặc tại một số công đoạn mờ, không rõ nét.

Mặc dù Thanh tra Bộ GTVT không kết luận những tồn tại nói trên có dẫn tới những vi phạm, tiêu cực hay không, nhưng trên thực tế đã xuất hiện không ít vụ đăng kiểm viên lợi dụng những “góc khuất” tương tự để nhận tiền của các chủ xe, làm sai lệch kết quả kiểm định.

Ngay trong đợt thanh tra này, chỉ với việc kiểm tra xác xuất hình ảnh lưu trữ, Bộ GTVT đã phát hiện các trung tâm 4801D, 7902S có một số xe có hạng mục khiếm khuyết, hư hỏng, nhưng đăng kiểm viên không ghi nhận, truyền kết quả về máy chủ và phụ trách dây chuyền không ghi thông báo hạng mục khiếm khuyết, hư hỏng cho chủ xe theo quy định, mà thực hiện thông báo trực tiếp cho lái xe, chủ xe, không đúng hướng dẫn của Cục Đăng kiểm Việt Nam.

Trước đó, vào cuối năm 2017, đường dây nóng của Cục Đăng kiểm Việt Nam đã nhận được phản ánh (bằng tin nhắn và video) về việc nhân viên Trung tâm Đăng kiểm xe cơ giới 8104D (Gia Lai) bỏ qua nhiều lỗi sai phạm kỹ thuật trong quá trình kiểm định, để nhân viên dán tem kiểm định nhận tiền của lái xe (từ 600.000 - 800.000 đồng). Điều đáng lưu ý là, những gì mà clip phản ánh lại đúng sự thật, các nhân viên trên khi dán tem đều tiếp xúc, đòi và đã nhận tiền của lái xe ngay trên cabin.

“Điểm đen” đăng kiểm

Liên quan đến việc thực hiện các nội dung kiểm định xe cơ giới, trong đợt thanh tra diễn ra từ ngày 4/7/2019 đến ngày 14/8/2019, Bộ GTVT đã phát hiện một số trung tâm chưa thực hiện tốt công tác quản lý, sử dụng đăng kiểm viên như: để đăng kiểm viên thực hiện không đúng nhiệm vụ được phân công; một số đăng kiểm viên không tuân thủ đúng nội dung, phương pháp, bớt xén công đoạn khi kiểm tra phương tiện.

Cụ thể, đoàn Thanh tra Bộ GTVT phát hiện các trung tâm: 2101S, 2201S, 2401D, 2601D, 4301S, 4302S, 4701D, 4705D, 7201S, 7901S, 9302D có đăng kiểm viên không thực hiện đúng nội dung, phương pháp kiểm định khi kiểm tra công đoạn 1 hoặc công đoạn 5 đối với một số phương tiện theo quy định tại Thông tư số 70/2015/TT-BGTVT và các văn bản chỉ đạo của Cục Đăng kiểm Việt Nam.

Nguyên nhân của các tồn tại, hạn chế nêu trên, theo Bộ GTVT, là do một số trung tâm chưa quan tâm đến công tác tự kiểm tra, giám sát nội bộ trong hoạt động kiểm định; một số đăng kiểm viên, đăng kiểm viên thực tập không thực hiện đúng các nội dung, phương pháp kiểm tra phương tiện và các quy định về thực tập nghiệp vụ đăng kiểm viên.

“Để xảy ra tồn tại nêu trên (đặc biệt là các tồn tại về kiểm tra phương tiện của đăng kiểm viên, thực tập kiểm tra phương tiện của đăng kiểm viên thực tập), trách nhiệm thuộc về lãnh đạo đơn vị đăng kiểm, phụ trách dây chuyền”, ông Lê Đình Thọ khẳng định.

Trong Kết luận số 8135, Bộ GTVT đã yêu cầu Cục Đăng kiểm Việt Nam phải tạm đình chỉ hoạt động 12 đăng kiểm viên do không tuân thủ các quy trình đăng kiểm xe và tạm dừng 2 trung tâm đăng kiểm do có 2 lượt đăng kiểm viên bị tạm đình chỉ trong thời gian 12 tháng liên tục.

Mặc dù vậy, các chuyên gia cho rằng, đây hầu hết là những lỗi vi phạm mang tính kinh điển, lặp lại với tần suất khá cao trong hoạt động kiểm định xe cơ giới, cho thấy công tác kiểm tra, giám sát của cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực này đã không được thực hiện quyết liệt và rốt ráo, nhất là tại một số trung tâm đăng kiểm tư nhân hoặc các trung tâm được cổ phần hóa.

Hiện tại, trong phạm vi toàn quốc, một số địa phương như Lạng Sơn, Quảng Ninh, Lào Cai, Sơn La, Bắc Kạn... đã hoàn thành việc cổ phần hóa trung tâm đăng kiểm. Nhiều chuyên gia khẳng định, việc cổ phần hóa các trung tâm đăng kiểm là tất yếu, phù hợp với xu hướng phát triển chung, tạo sự cạnh tranh trong dịch vụ đăng kiểm. Tuy vậy, nếu không kiểm soát chặt chẽ, dễ dẫn đến tiêu cực, doanh nghiệp đặt lợi nhuận lên trên chất lượng dịch vụ.

“Ở nước ngoài, cũng là trung tâm đăng kiểm tư nhân, nhưng chủ xe chỉ mong tìm được nơi đăng kiểm giỏi chuyên môn để phát hiện ra lỗi và tư vấn làm sao cho xe an toàn. Còn ở Việt Nam, tình trạng chung đang đi ngược lại, xem phần đủ đăng kiểm, không bị phạt hơn là chất lượng”, ông Bùi Hồng Minh, Phó giám đốc Sở GTVT tỉnh Quảng Ninh nhận xét.

Trước đó, vào đầu tháng 4/2019, Cục Đăng kiểm Việt Nam đã phải ra quyết định thu hồi giấy phép hoạt động của Trung tâm Đăng kiểm xe cơ giới 98-03D Bắc Giang vì cấp giấy chứng nhận đạt kiểm định cho 5 xe tải ở Lào Cai mà không cần đưa xe đến kiểm định.

Vụ việc nghiêm trọng này chỉ được phát hiện một cách tình cờ, sau khi Bộ GTVT nhận được phản ánh của Ban An toàn giao thông tỉnh Lào Cai về việc 5 chiếc xe biển kiểm soát tỉnh Lào Cai đang bị tạm giữ tại tỉnh này vào tháng 3/2019, vẫn được cấp giấy chứng nhận và tem kiểm định tại Trung tâm Đăng kiểm xe cơ giới 98-03D ở tỉnh Bắc Giang.

Theo kết quả kiểm tra của Cục Đăng kiểm Việt Nam, 2 nhân viên phụ trách dây chuyền kiểm định tại Trung tâm 98-03D Bắc Giang là Nguyễn Duy Nhật, Nguyễn Ngọc Tuyến và các đăng kiểm viên Nguyễn Tuấn Anh, Nguyễn Văn Nhiên, Thân Hoàng Hải, Thân Văn Nam, Trần Trung Hiếu đã liên quan đến việc thực hiện kiểm định 5 chiếc xe biển kiểm soát của tỉnh Lào Cai gồm: 24C-028.23; 24C-089.94; 24C-090.48; 24C-089.00, 24C-088.26 trong khi các xe này không đến Trung tâm đăng kiểm xe cơ giới 98-03D.

Những người này đã làm tường trình, xác nhận đã dùng xe khác cùng nhãn hiệu, kiểu loại để kiểm định thay cho các xe biển số nêu trên.

Cần phải nói thêm rằng, tại Hội nghị Trực tuyến toàn quốc sơ kết công tác bảo đảm trật tự an toàn giao thông 6 tháng đầu năm 2019 và triển khai kế hoạch 6 tháng cuối năm 2019, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã cho rằng, đang có tình trạng xuất hiện “điểm đen” ngay tại cơ quan đăng kiểm đào tạo, sát hạch lái xe.

“Phải kiên quyết đóng cửa tất cả các trung tâm đăng kiểm; các cơ sở đào tạo, sát hạch lái xe vi phạm, đồng thời cũng nghiêm cấm cán bộ ngành giao thông nhận hối lộ và bao che sai phạm”, Thủ tướng chỉ đạo.