Tuần tới, Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV sẽ thảo luận, xem xét thông qua Nghị quyết về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng giai đoạn 2026 - 2030.

Trao đổi bên lề Tọa đàm “Cơ chế mua bán điện trực tiếp: Thách thức và cơ hội đối với doanh nghiệp FDI” vừa được tổ chức, ông Alessandro Antonioli, Tổng giám đốc Copenhagen Offshore Partners (COP), đại diện Copenhagen Infrastructure Partners (CIP) tại Việt Nam, đề xuất rằng dự thảo cần quy định rõ cơ chế lựa chọn nhà đầu tư điện gió ngoài khơi, với bộ tiêu chí đánh giá cân bằng giữa năng lực tài chính, công nghệ và kinh nghiệm triển khai.

Từ góc độ nhà đầu tư, ông đánh giá như thế nào về việc Quốc hội Việt Nam xem xét ban hành Nghị quyết về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030, trong đó có những quy định nhằm khuyến khích phát triển điện gió ngoài khơi?

Ông Alessandro Antonioli, Tổng giám đốc Copenhagen Offshore Partners (COP).

Chúng tôi đánh giá cao việc Quốc hội Việt Nam xem xét ban hành Nghị quyết cho giai đoạn 2026 - 2030. Một khung chính sách rõ ràng, có thể dự đoán và phù hợp với thông lệ quốc tế sẽ là nền tảng quan trọng để thu hút các nhà đầu tư nghiêm túc vào điện gió ngoài khơi. Đây là tín hiệu tích cực cho thấy Việt Nam đang tạo lập môi trường ổn định hơn cho những dự án hạ tầng năng lượng quy mô lớn và dài hạn, nhằm bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Tôi cũng muốn nhấn mạnh rằng tính nhất quán và khả năng dự đoán của chính sách là điều kiện then chốt để doanh nghiệp sẵn sàng đầu tư vốn và công nghệ vào thị trường điện gió ngoài khơi tại Việt Nam. Vì vậy, Nghị quyết cần xác định rõ cơ chế lựa chọn nhà đầu tư và lộ trình triển khai các dự án, bởi đây là cơ sở để các nhà đầu tư chủ động xây dựng chiến lược và phân bổ nguồn lực một cách phù hợp, hiệu quả.

Ông đánh giá như thế nào về các tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư trong Dự thảo Nghị quyết trình Quốc hội?

Các yêu cầu và tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư trong Dự thảo Nghị quyết hiện chủ yếu tập trung vào năng lực tài chính, như vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng và vốn chủ sở hữu không thấp hơn 15% tổng mức đầu tư.

Đây là những chỉ số quan trọng, nhưng với điện gió ngoài khơi, một ngành hoàn toàn mới tại Việt Nam và có chuỗi giá trị phức tạp, việc lựa chọn nhà đầu tư chỉ dựa trên khả năng tài chính có thể dẫn tới rủi ro trong thực thi. Khi thiếu các tiêu chí về năng lực kỹ thuật và kinh nghiệm triển khai, dự án dễ bị phụ thuộc vào nhà thầu nước ngoài, làm giảm khả năng kiểm soát tiến độ và chất lượng.

Hơn nữa, trên thực tế, thị trường tài chính quốc tế ngày nay đã phát triển theo hướng đa dạng hóa nguồn vốn. Vốn chủ sở hữu không còn là chỉ dấu duy nhất phản ánh sức mạnh tài chính hay khả năng huy động vốn của nhà đầu tư.

Để mở rộng cửa cho các doanh nghiệp có năng lực thực chất và thu hút dòng vốn chất lượng cao, Việt Nam nên xem xét bổ sung các phương thức chứng minh năng lực tài chính khác, phù hợp với thông lệ quốc tế. Điều này không chỉ giúp lựa chọn đúng nhà đầu tư, mà còn tạo điều kiện hình thành hệ sinh thái tài chính, công nghệ bền vững cho ngành điện gió ngoài khơi.

Ông có những đề xuất cụ thể nào để hoàn thiện hệ thống tiêu chí và cơ chế lựa chọn nhà đầu tư trong Dự thảo Nghị quyết?

Theo chúng tôi, Dự thảo Nghị quyết nên xây dựng một hệ thống tiêu chí cân bằng giữa 3 yếu tố: năng lực tài chính, năng lực công nghệ và kinh nghiệm triển khai các dự án tương đương.

Với điện gió ngoài khơi, kinh nghiệm là yếu tố đặc biệt quan trọng, bao gồm việc đã triển khai dự án điện gió ngoài khơi hoặc các dự án hạ tầng biển và dự án điện có quy mô tương đương. Đây là cách tiếp cận giúp bảo đảm an toàn kỹ thuật, tiến độ và chất lượng trong suốt vòng đời dự án.

Về các yêu cầu tài chính, ông có kiến nghị gì để bảo đảm lựa chọn được nhà đầu tư có năng lực thực chất?

Chúng tôi cho rằng, yêu cầu về vốn điều lệ tối thiểu nên được xem xét bãi bỏ, bởi tiêu chí này không phản ánh chính xác năng lực tài chính thực tế của nhà đầu tư, nhất là với các dự án quốc tế quy mô lớn. Khi Dự thảo Nghị quyết đã quy định vốn chủ sở hữu tối thiểu 15% tổng mức đầu tư, việc bổ sung điều kiện về vốn điều lệ có thể tạo ra rào cản không cần thiết.

Để mở rộng phạm vi thu hút các nhà đầu tư có năng lực, tiêu chí về vốn chủ sở hữu cũng cần linh hoạt hơn, bao gồm khả năng huy động vốn từ công ty mẹ hoặc công ty liên kết.

Dự thảo có thể chấp nhận các hình thức chứng minh năng lực huy động vốn chủ sở hữu hoặc kinh nghiệm huy động vốn cho các dự án điện gió ngoài khơi hoặc hạ tầng biển có quy mô tương đương. Đây là thông lệ quốc tế giúp đánh giá toàn diện hơn về năng lực tài chính của nhà đầu tư.

Một nội dung khác trong Dự thảo Nghị quyết cũng thu hút sự quan tâm là yêu cầu hồ sơ xin chấp thuận chủ trương đầu tư phải kèm theo giá điện đề xuất; trong trường hợp có từ 2 nhà đầu tư trở lên cùng đăng ký một dự án, nhà đầu tư có giá điện thấp nhất sẽ được ưu tiên. Ông đánh giá thế nào về cơ chế này?

Giá điện được đề xuất ở giai đoạn xin chủ trương đầu tư dựa trên nghiên cứu tiền khả thi, do đó mang tính sơ bộ và chắc chắn sẽ phải điều chỉnh khi dự án bước vào triển khai thực tế.

Từ lúc phê duyệt chủ trương đầu tư đến khi đàm phán xong giá điện với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) có thể kéo dài 2-3 năm. Trong thời gian đó, điều kiện thị trường, chi phí chuỗi cung ứng và cấu trúc tài chính đều biến động mạnh, có thể làm thay đổi đáng kể mức giá điện ban đầu.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy việc lựa chọn nhà đầu tư dựa trên giá điện thấp nhất tiềm ẩn nhiều rủi ro. Như tại Nhật Bản, một số nhà đầu tư thắng thầu nhờ đưa ra giá điện rất thấp dù không có kinh nghiệm trong lĩnh vực điện gió ngoài khơi.

Khi dự án bước vào triển khai, chi phí tăng mạnh và các biến động trong chuỗi cung ứng khiến họ không thể thực hiện cam kết ban đầu, dẫn đến chậm tiến độ hoặc rút lui khỏi dự án. Điều này không chỉ làm lãng phí nguồn lực, mà còn ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển ngành.

Ở giai đoạn chấp thuận chủ trương đầu tư, tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư không nên dựa trên mức giá điện thấp nhất. Thay vào đó, cần ưu tiên các yếu tố có độ tin cậy cao hơn, như năng lực tài chính, kinh nghiệm triển khai hoặc khả năng huy động vốn cho những dự án có quy mô tương đương của nhà đầu tư.

Đây là những chỉ số đã được chứng minh phản ánh chính xác hơn năng lực thực thi của nhà đầu tư trong dài hạn. Cách tiếp cận này giúp bảo đảm lựa chọn được nhà đầu tư có năng lực thực chất và giảm thiểu rủi ro trong toàn bộ quá trình phát triển dự án.