ESG - không chỉ là tuân thủ

Trước áp lực ngày càng tăng từ các tiêu chuẩn toàn cầu, kỳ vọng của các bên liên quan và các cam kết khí hậu quốc gia của Việt Nam, ESG ngày càng được nhìn nhận như một ưu tiên chiến lược thay vì chỉ là một hoạt động tuân thủ.

Bà Đinh Thị Quỳnh Vân – Chủ tịch PwC Việt Nam thông tin, theo nghiên cứu toàn cầu mới nhất của PwC - “Value in Motion” (Giá trị trên hành trình chuyển đổi) - chỉ ra rằng hàng nghìn tỷ đô la đang được tái phân bổ vào các lĩnh vực giá trị mới và bền vững.

Đây không chỉ là một xu hướng, mà là một cuộc chuyển dịch lớn nhất trong kỷ nguyên tới, được thúc đẩy bởi ba động lực không thể đảo ngược: chuyển đổi khí hậu, đột phá công nghệ, và sự thay đổi trong kỳ vọng của xã hội. Chủ tịch PwC Việt Nam khẳng định, ESG hiện đã không còn là lựa chọn, không còn là câu hỏi nên làm hay không nên làm. 

Về góc độ chính sách, bà Lăng Trịnh Mai Hương – Phó Vụ trưởng, Vụ Hợp tác Quốc tế, Kiểm toán Nhà nước cho biết, nhiều chính sách được ban hành đã góp phần khuyến khích các doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi ESG. 

“Một trong những tích cực với lĩnh vực ESG là 2-3 năm vừa qua, những chính sách đều rất hỗ trợ cho thúc đẩy tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn, thí điểm thị trường carbon, ưu đãi thuế… Những lợi ích này có thể cân đo đong đếm được và đây cũng là những sự hỗ trợ từ phía Nhà nước, tạo ra động lực để doanh nghiệp nhìn nhận và phát triển”, bà Lăng Trịnh Mai Hương nhấn mạnh. 

Bà Hương khẳng định thêm, ESG là bài toán của những người đi đầu. Các doanh nghiệp Việt Nam đang chuyển từ góc độ thực hiện ESG vì tuân thủ sang câu chuyện thực hiện vì nhận ra được lợi ích thực tiễn, đưa yếu tố khuyến khích song hành với yêu cầu tuân thủ. 

Các chuyên gia, doanh nghiệp trao đổi về tiến trình thực hiện ESG trong khuôn khổ buổi lễ ra mắt Báo cáo Khảo sát Tiến trình Thực hành ESG năm 2025 của PwC

Thu hẹp khoảng cách về cam kết và thực thi ESG 

Trên thực tế, nhận thức của các doanh nghiệp về ESG cũng đã dần thay đổi. Báo cáo Khảo sát Tiến trình Thực hành ESG năm 2025 của PwC vừa ra mắt ngày 23/09 dựa trên khảo sát từ 174 doanh nghiệp tại Việt Nam đã phản ánh sự chuyển dịch rõ nét của các doanh nghiệp Việt Nam từ nhận thức sang hành động ESG. 

Chia sẻ chi tiết những điểm quan trọng tại báo cáo, ông Nguyễn Hoàng Nam - Phó tổng giám đốc, Lãnh đạo Dịch vụ ESG, PwC Việt Nam cho biết, 89% đại diện doanh nghiệp tham gia khảo sát năm nay đã hoặc đang có kế hoạch cam kết ESG trong vòng 2 - 4 năm tới, tăng đáng kể so với mức 80% vào năm 2022.

Tỷ lệ doanh nghiệp chưa có kế hoạch ESG đã giảm gần một nửa, chỉ còn 11%. Quan trọng hơn, thị trường đang trưởng thành nhanh chóng: hơn một nửa (54%) doanh nghiệp cho biết đã triển khai các cam kết ESG.

Tình hình thực hiện cam kết ESG. Nguồn: Báo cáo Khảo sát Tiến trình Thực hành ESG năm 2025 của PwC

Tuy nhiên, các loại hình doanh nghiệp có tốc độ áp dụng ESG khác nhau. Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) tiếp tục dẫn đầu với 71% đã triển khai cam kết ESG, chủ yếu do tuân thủ các tiêu chuẩn toàn cầu Doanh nghiệp niêm yết đang bắt kịp nhanh chóng, với 57% đã triển khai kế hoạch ESG, được thúc đẩy bởi áp lực từ nhà đầu tư và quy định pháp lý. Còn doanh nghiệp tư nhân/chưa niêm yết có tiến bộ nhưng đang chậm lại phía sau với 27% đã triển khai cam kết ESG, trong khi 23% vẫn chưa có kế hoạch, phản ánh sự tồn tại của những rào cản lớn hơn hoặc mức độ ưu tiên thấp hơn đối với việc thực hành ESG. 

Các yếu tố thúc đẩy việc triển khai ESG tại Việt Nam đã trở nên rõ ràng và thuyết phục, chủ yếu được định hình bởi áp lực từ bên ngoài và định hướng từ cấp lãnh đạo. Tuân thủ là yếu tố chi phối chính. Có tới 70% doanh nghiệp tham gia khảo sát cho biết tuân thủ pháp lý là động lực hàng đầu thúc đẩy hành động ESG, khẳng định đây là lý do chủ đạo, tiếp theo là áp lực từ các bên liên quan (40%) và chỉ đạo từ lãnh đạo cấp cao (39%). Chỉ 16% doanh nghiệp xem việc giảm thiểu chi phí là động lực triển khai ESG. 

Tương tự, chỉ 25% coi khả năng tiếp cận tài chính là yếu tố thúc đẩy hàng đầu, cho thấy lợi ích từ tài chính xanh vẫn chưa được hiểu rõ hoặc chưa dễ tiếp cận. Khoảng cách này phản ánh rằng phần lớn doanh nghiệp vẫn nhìn nhận ESG như một chi phí tuân thủ, thay vì là đòn bẩy mạnh mẽ để nâng cao hiệu quả vận hành và kiến tạo giá trị.

Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp đã có sự chuyển biến rõ nét trong nhận thức về ESG và đang áp dụng hiệu quả. 

Đứng ở góc độ một doanh nghiệp tư nhân, ông Phạm Hồng Điệp, Chủ tịch HĐQT CTCP Shinec - một doanh nghiệp chuyên về phát triển khu công nghiệp cho biết, vấn đề quan trọng nhất khi doanh nghiệp thực hiện ESG là tính thực tiễn. Thay vì nhìn vào chi phí thực hiện ESG ban đầu, Shinec xác định, khi thực hiện ESG sẽ thúc đẩy thu hút đầu tư nhanh hơn, từ đó chi phí tài chính của doanh nghiệp sẽ thấp hơn. Doanh nghiệp cũng công khai về thông tin ngay từ khâu đền bù giải phóng mặt bằng, từ đó mang lại niềm tin từ phía người dân lẫn nhà đầu tư, đối tác, giúp chi phí liên quan giảm được đáng kể. 

Đồng thời, các quy chuẩn ESG khác được áp dụng đối với khu công nghiệp như các yếu tố về môi trường, xã hội, đảm bảo chế độ cho nhân viên,… tất cả đều góp phần tạo nên một môi trường làm việc tốt. Giá trị về uy tín thương hiệu cũng theo đó tăng mạnh hơn trước đây, tạo nên lợi ích khác biệt. 

“Đây là lý do mà công ty triển khai ESG từ sớm. Nên tôi cho rằng, bất kỳ doanh nghiệp nào dù là FDI hay doanh nghiệp Việt Nam cũng sẽ sẵn sàng thực thi ESG nếu các bài toán về lợi ích thực tiễn, mang lại giá trị chung cho doanh nghiệp được đưa ra”, Chủ tịch HĐQT CTCP Shinec cho biết.  

Nhận diện rào cản để tăng tốc

Nhìn về xu hướng tương lai, Báo cáo Khảo sát Tiến trình Thực hành ESG năm 2025 của PwC khẳng định rằng ESG không còn chỉ là một hoạt động tuân thủ mà là một yêu cầu chiến lược. 

Khảo sát cho thấy, 45% CEO khu vực Châu Á – Thái Bình Dương tin rằng doanh nghiệp của họ sẽ không còn khả năng tồn tại trong 10 năm tới nếu không chuyển đổi, các doanh nghiệp Việt Nam cần tái thiết mô hình kinh doanh để giảm phát thải carbon, số hóa và hướng tới tăng trưởng bền vững.

Còn xét về các doanh nghiệp được khảo sát, khi chuyển từ cam kết ESG sang hành động cụ thể, doanh nghiệp Việt đang đối mặt với một loạt thách thức mới thay đổi theo từng giai đoạn trưởng thành của doanh nghiệp. 

Với các doanh nghiệp đang trong giai đoạn phát triển, rào cản chủ yếu đến từ nội bộ, bao gồm thiếu chiến lược ESG rõ ràng (70%), thiếu chuyên môn ESG (60%) và hệ thống đo lường chưa hoàn thiện (54%). Trong khi đó, các doanh nghiệp đã trưởng thành lại gặp phải những lực cản từ bên ngoài, như khoảng trống trong chính sách pháp lý (45%) và sự bất ổn kinh tế (38%), gây khó khăn cho việc mở rộng quy mô triển khai ESG. 

Để tăng tốc trên hành trình ESG, các doanh nghiệp kêu gọi nhận được các yếu tố hỗ trợ thực tiễn.

Từ phía Chính phủ, doanh nghiệp mong muốn có các tài trợ tài chính gắn với phát triển bền vững (59%), tiêu chuẩn xanh và chứng nhận (56%) và luật định liên quan Phát triển bền vững kèm theo các ưu đãi (55%). 

Từ thị trường, các doanh nghiệp cần những giải pháp phù hợp với từng giai đoạn trưởng thành như lộ trình và đào tạo kiến thức nền tảng cho doanh nghiệp mới bắt đầu, và các công cụ chuyên sâu như hệ thống theo dõi dữ liệu phát thải và phân tích tính trọng yếu cho các doanh nghiệp đã triển khai ESG. Cách tiếp cận kép này là chìa khóa để thúc đẩy mức độ trưởng thành ESG và tạo ra giá trị dài hạn cho cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam.