Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình trong một phiên họp Quốc hội.

Qua xét xử 87 vụ với 310 bị cáo trong các vụ án kinh tế, tham nhũng, tòa án các cấp đã tuyên thu hồi số tiền và tài sản trên 736 tỷ đồng, có 257 bị cáo trong 62 vụ đã  khắc phục hậu quả, nộp lại tài sản đã chiếm đoạt gần 338 tỷ đồng.

Thông tin trên được nêu tại báo cáo của Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình về công tác của các tòa án gửi Quốc hội tại Kỳ họp thứ năm (số liệu trong báo cáo được thống kê từ ngày 1/10/2022 đến ngày 31/3/2023).

Trong thời gian này, các tòa án đã thụ lý 369.347 vụ việc, đã giải quyết được 199.371 vụ việc, đạt tỷ lệ 54%. So với cùng kỳ năm 2022, số vụ việc đã thụ lý tăng 24.928 vụ; đã giải quyết tăng 7.129 vụ. Tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan của tòa án là 0,95%, đáp ứng yêu cầu mà Nghị quyết Quốc hội đề ra (không quá 1,5%), Chánh án Nguyễn Hoà Bình cho biết.

Về xét xử án kinh tế, tham nhũng, chức vụ, theo báo cáo, các tòa án đã thụ lý theo thủ tục sơ thẩm hơn 2.021 vụ với 4.598 bị cáo, đã xét xử 1.215 vụ với 2.360 bị cáo (so với cùng kỳ năm 2022, thụ lý tăng 299 vụ với 163 bị cáo, xét xử tăng 163 vụ với 110 bị cáo).

Các vụ án kinh tế, tham nhũng, chức vụ mà tòa án đã xét xử chủ yếu về tàng trữ vận chuyển hàng cấm; cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự; sản xuất, buôn bán hàng cấm; tham ô tài sản; lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ.

Chánh án Nguyễn Hòa Bình khẳng định, các tòa án đã áp dụng hình phạt nghiêm khắc đối với người chủ mưu, cầm đầu, lợi dụng chức vụ chiếm đoạt tài sản Nhà nước; chú trọng tịch thu tài sản do phạm tội mà có, áp dụng biện pháp kê biên tài sản và hình phạt bổ sung nhằm đảm bảo thu hồi tài sản bị chiếm đoạt hoặc thiệt hại.

Qua xét xử 87 vụ với 310 bị cáo trong các vụ án kinh tế, tham nhũng, tòa án các cấp đã tuyên thu hồi số tiền và tài sản trên 736 tỷ đồng, có 257 bị cáo trong 62 vụ đã  khắc phục hậu quả, nộp lại tài sản đã chiếm đoạt gần 338 tỷ đồng.

Theo báo cáo, Tòa án Nhân dân tối cao đã tập trung chỉ đạo xét xử nghiêm túc, kịp thời vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, vụ án dư luận xã hội quan tâm. Các tòa án đã thụ lý sơ thẩm 21 vụ án, xét xử 14 vụ; thụ lý phúc thẩm 12 vụ án.

Trong đó có những vụ án đặc biệt nghiêm trọng như vụ án Nguyễn Thị Thanh Nhàn và đồng phạm phạm các tội “vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quà nghiêm trọng.

Vụ “đưa hối lộ”, “nhận hổi lộ”; “lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” và “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm họng” xảy ra tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Đồng Nai; vụ án Cao Minh Quang và đồng phạm phạm các tội “thiếu trách nhiệm gây hậu quà nghiêm trọng” và "lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” xảy ra tại Bộ Y tế; vụ án Bùi Thị Lệ Phi và đồng phạm phạm tội “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại Sở Y tế cần Thơ.

Vụ án Trần Phương Bình và đồng phạm phạm tội Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng xảy ra tại Ngân hàng TMCP Đông Á, Công ty cổ phần M&C và đơn vị liên quan. Vụ án Đinh Ngọc Hệ và đồng phạm phạm tội trốn thuế xảy ra tại Công ty Cái Mép, liên quan đến việc thuê đất quốc phòng. Vụ án Nguyên Minh Khải và đồng phạm phạm tội “vi
phạm quy định về đấu thầu gây hậu quà nghiêm trọng” xảy ra tại Bệnh viện Mắt TP.HCM...

Đánh giá chung về giải quyết các vụ án hinh sự, Chánh án Nguyễn Hòa Bình khẳng định “việc xét xử các vụ án bảo đảm nghiêm minh, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật; chưa phát hiện trường hợp nào kết án oan người vô tội”.

Hình phạt áp dụng đối với các bị cáo tương xứng với tính chất, mức độ hành vi phạm tội. Các tòa án đã xử phạt tù, nhưng cho hưởng án treo đối với 9.666 bị cáo, chiếm 17,99%. Hầu hết các trường họp cho hưởng án treo được cân nhắc kỹ lưỡng; được kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ, bảo đảm đúng pháp luật, phát huy ý nghĩa nhân văn, tạo điều kiện cho người bị kết án được tự cải tạo ngoài xã hội dưới sự giám sát, giáo dục của các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền. Việc xem xét, quyết định áp dụng hình phạt khác không phải là hình phạt tù đảm bảo có căn cứ, đúng quy định của pháp luật.

Nêu phương hướng thời gian tới, Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho biết sẽ thực hiện nghiêm chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong xét xử các vụ án, đảm bảo đúng thời gian quy định, xử lý nghiêm các đối tượng chủ mưu, cầm đầu, lợi dụng chức vụ, quyền hạn để vụ lợi, tăng cường các biện pháp nhằm thu hồi tài sản nhà nước.

Theo báo cáo của Chánh án, đến nay, có tổng cộng 657 tòa án (3 tòa án nhân dân cấp cao; 63 tòa án nhân dân cấp tỉnh và 591 tòa án nhân dân cấp huyện) đã tổ chức xét xử trực tuyến đối với 6.128 vụ án (hình sự 4.916  vụ, dân sự 275 vụ, hành chính 386 vụ, hôn nhân và gia định 100 vụ, lao động, kinh doanh thưong mại 13 vụ, các loại vụ việc khác 438 vụ). Việc tổ chức phiên tòa xét xử trực tuyến đánh dấu bước đột phá trong cải cách tư pháp của hệ thống Tòa án, giúp người dân dễ dàng tiếp cận công lý và đảm bảo các hoạt động xét xử được tổ chức đúng thời hạn luật định, giảm thiểu chi phí và thời gian đến phiên tòa.