Các đại biểu tìm hiểu về các sản phẩm của Hợp tác xã Trà và Du lịch cộng đồng Tiến Yên. Ảnh: Hồ Hạ.

Trong chuyến Famtrip “Tour du lịch ẩm thực Thái Nguyên năm 2025” do Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh tổ chức ngày 15-16/9, Đoàn khảo sát đã ghé Hợp tác xã Trà và Du lịch cộng đồng Tiến Yên - điểm đến tiêu biểu của vùng chè Tân Cương, đồng thời là mô hình thành công gắn với Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025.

Giữa không gian homestay nép mình trong đồi chè xanh ngút mắt, hương trà thoảng trong gió. Bên chén trà nóng, ông Bùi Trọng Đại, Giám đốc Hợp tác xã chia sẻ câu chuyện đưa nghề trà truyền thống bước sang một hành trình mới: kết hợp sản xuất với du lịch cộng đồng, hình thành mô hình Tiến Yên Farmstay.

Ông Bùi Trọng Đại giới thiệu quy trình sao chè tại Hợp tác xã.

Từ đâu ông nảy ra ý tưởng làm du lịch cộng đồng gắn với nghề trà?

- Tôi sinh ra trong một gia đình nhiều thế hệ làm chè. Trước đây, chỉ nghĩ đến chuyện trồng và bán trà, giữ nghề truyền thống thôi. Nhưng rồi được chính quyền địa phương tổ chức các lớp tập huấn, đi tham quan các mô hình mới, nhất là mô hình du lịch cộng đồng thành công từ Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới; tôi nhận ra rằng cây chè không chỉ là cây kinh tế, mà còn là nét văn hóa, có thể gắn với du lịch để gia tăng giá trị. Từ đó tôi mới mạnh dạn lên kế hoạch xây dựng famstay. Năm 2023-2024, Hợp tác xã bắt tay chuẩn bị và đến ngày 8/3/2025 thì chính thức đưa mô hình Tiến Yên Farmstay vào vận hành.

Nói đến Tiến Yên Farmstay, ông có thể giới thiệu cho độc giả biết rõ hơn về nơi này không?

- Tiến Yên Farmstay nằm ở xóm Hồng Thái 2, xã Tân Cương, một vùng đất vốn đã nổi tiếng với những đồi chè xanh ngát. Diện tích Hợp tác xã quản lý hơn 3 ha, trong đó có những gốc chè được trồng từ năm 1971 đến nay vẫn xanh tốt. Ngoài ra, chúng tôi còn liên kết với các hộ dân khác, nâng tổng diện tích chè lên 30 ha, trong đó 5 ha đã có chứng chỉ hữu cơ, sản xuất theo quy trình VietGAP.

Farmstay đầu tư gần 1.000 m đường bê tông quanh đồi chè để du khách thuận tiện đi lại; có hồ nước, cầu gỗ, chòi nghỉ để khách ngồi thưởng trà, ngắm cảnh hay câu cá. Chúng tôi còn xây dựng 6 phòng nghỉ tiêu chuẩn 5 sao, cùng một nhà cộng đồng có thể đón tới 40 - 45 khách. Tất cả các phòng đều hướng ra đồi chè, để ai đến cũng cảm nhận rõ sự yên bình của miền trung du.

Ông Bùi Trọng Đại giới thiệu về đồi chè hữu cơ của Hợp tác xã.

Như vậy, Tiến Yên Farmstay vừa có không gian nghỉ dưỡng, vừa có hoạt động trải nghiệm. Cụ thể du khách được trải nghiệm những gì ở đây, thưa ông?

- Đến đây, khách không chỉ uống trà, mà còn được “sống cùng trà”. Họ có thể đi dạo trong đồi chè, học cách hái búp, sao chè, tìm hiểu từng công đoạn chế biến trà sạch. Chúng tôi còn tổ chức những buổi “trà nương”. Du khách được mời trà, nghe kể chuyện về cây chè, văn hóa trà Tân Cương, kết hợp thưởng thức các tiết mục văn nghệ địa phương.

Ẩm thực cũng là điểm nhấn. Ngoài những món truyền thống, chúng tôi phục vụ đặc sản chế biến từ chè như cá kho chè xanh, kẹo lạc chè xanh… để khách vừa thưởng thức vừa thấy sự sáng tạo của người dân trong việc đưa trà vào đời sống. Nhiều đoàn khách còn thích ngồi nhậu vui bên hồ, trò chuyện thân tình giữa không gian xanh mát.

Vậy mô hình này mang lại hiệu quả như thế nào cho gia đình ông và bà con địa phương?

- Rất tích cực. Trước hết, gia đình tôi có thêm nguồn thu từ du lịch, tăng khoảng 20 - 30% so với chỉ làm chè trước kia. Từ tháng 3/2025 đến nay, trung bình mỗi tháng có 2.000 - 3.000 lượt khách, trong đó 60% có mua trà, đặc sản mang về. Chúng tôi tạo việc làm thường xuyên cho 5 lao động trong Hợp tác xã và hơn 10 lao động thời vụ từ bà con xung quanh.

Điều vui nhất là hình ảnh trà Tân Cương được quảng bá rộng rãi hơn. “Tiếng lành” đồn xa, mỗi tháng có khoảng 10 đoàn khách quốc tế đến trải nghiệm. Nhiều trường học cũng tổ chức cho học sinh tới dã ngoại, biến đồi chè thành giáo cụ trực quan. Các em được tận tay hái chè, quay clip, làm bài tập về văn hóa trà. Tôi tin đó là cách hay để gieo tình yêu quê hương cho thế hệ trẻ.

Ông Bùi Trọng đại cho biết, sản phẩm Đinh hương trà của Hợp tác xã Trà và Du lịch cộng đồng Tiến Yên đã đạt OCOP 4 sao.

Ông vừa nhắc đến quảng bá hình ảnh quê hương. Hợp tác xã đã làm thế nào để kết nối với du khách?

- Chúng tôi tham gia các chương trình xúc tiến của tỉnh, được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch hỗ trợ tập huấn, kết nối với công ty lữ hành. Bên cạnh đó, Hợp tác xã chủ động quảng bá trên mạng xã hội, qua báo chí. Chính vì thế, farmstay không chỉ đón khách nội địa mà còn tiếp nhận nhiều đoàn khách châu Âu, Bắc Mỹ. Họ đặc biệt thích các phòng nghỉ cao cấp ở đây vì vừa đủ tiện nghi, vừa gần gũi thiên nhiên.

Ngoài giá trị kinh tế, theo ông, farmstay mang lại giá trị văn hóa - xã hội như thế nào?

- Cây chè Tân Cương vốn đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Khi du khách đến đây, họ không chỉ uống một chén trà, mà còn nghe những câu chuyện đằng sau, từ lịch sử, cách trồng, chế biến cho đến phong tục tập quán gắn liền với trà. Chính những câu chuyện đó nhân lên giá trị của chén trà, khiến khách cảm thấy chuyến đi thật đáng nhớ.

Tôi hay nói vui rằng: lúc đầu khách uống một chén trà thì thấy cũng bình thường, nhưng khi được nghe kể, họ lại uống cạn đến giọt cuối cùng. Văn hóa đã làm nên hương vị mới cho trà, đó là cái được lớn nhất.

Ông Bùi Trọng Đại cho biết, trung bình mỗi tháng Tiến Yên Famstay đón 2.000 - 3.000 lượt khách, trong đó 60% có mua trà, đặc sản mang về.

Với sản phẩm, Hợp tác xã Tiến Yên có điểm gì nổi bật không, thưa ông?

- Chúng tôi tham gia Chương trình OCOP và hiện đã có sản phẩm Đinh hương trà, được công nhận OCOP 4 sao. Nhờ đó, giá bán tăng khoảng 20% so với trước. Điều quan trọng là sản phẩm đảm bảo an toàn, làm sạch theo tiêu chuẩn, để vừa giữ uy tín, vừa phát triển bền vững. Tôi nghĩ rằng du lịch sẽ không thể lâu dài nếu sản phẩm cốt lõi là trà không đảm bảo chất lượng. 

Nhưng chắc chắn trong quá trình triển khai, ông cũng gặp nhiều khó khăn?

- Có chứ. Khó nhất là vấn đề đất đai, thủ tục pháp lý. Diện tích đất ở hiện tại hạn chế, chưa đủ để mở rộng thêm khu trải nghiệm, xây dựng dịch vụ mới. Chúng tôi rất mong chính quyền có cơ chế hỗ trợ tháo gỡ. Ngoài ra, vốn đầu tư cũng là thách thức. Mở homestay đạt chuẩn quốc tế, xây dựng hạ tầng cảnh quan đều tốn kém, trong khi Hợp tác xã vẫn là kinh tế tập thể, nguồn lực hạn chế.

Vậy định hướng sắp tới của ông và Hợp tác xã là gì?

- Chúng tôi sẽ tiếp tục hoàn thiện sản phẩm trải nghiệm, gắn sâu hơn với văn hóa trà. Khách đến đây không chỉ uống trà Tân Cương mà sẽ được tham gia “hành trình của lá trà”: từ nương chè, bàn tay người hái, quy trình sao sấy, đến chén trà thơm trên bàn.

Ngoài ra, Hợp tác xã muốn mở rộng các sản phẩm OCOP, nâng cấp dịch vụ homestay để đón thêm nhiều đoàn khách quốc tế.

Xa hơn, chúng tôi hy vọng Tiến Yên Farmstay sẽ trở thành một điểm đến tiêu biểu trong du lịch nông nghiệp gắn với văn hóa trà, góp phần đưa thương hiệu trà Tân Cương “cất cánh” cùng du lịch Thái Nguyên.

Đại biểu trải nghiệm hái trà.

Cuối cùng, ông mong muốn điều gì nhất trong hành trình phát triển farmstay này?

- Tôi mong du khách khi đến đây không chỉ tìm thấy nơi nghỉ dưỡng, mà còn cảm nhận được tinh hoa trà Tân Cương, sự thân thiện của người dân quê tôi.

Và tôi cũng mong chính quyền, các cơ quan quản lý tiếp tục đồng hành, hỗ trợ Hợp tác xã tháo gỡ khó khăn về thủ tục, đất đai, để bà con yên tâm làm ăn, vừa giữ nghề truyền thống, vừa đóng góp cho kinh tế địa phương.

Cuộc trò chuyện khép lại khi ông Đại nâng chén trà, mời khách nhấp một ngụm. Vị chát nhẹ lan nơi đầu lưỡi, rồi ngọt hậu đọng lại nơi cổ họng, giống như câu chuyện về Tiến Yên Farmstay: khởi đầu còn nhiều thử thách, nhưng rồi để lại dư vị ngọt ngào nhờ sự bền bỉ và tâm huyết.

Với slogan “Trải nghiệm xứ Trà - Đậm đà bản sắc”, Tiến Yên Farmstay đang làm đúng điều đó: vừa gìn giữ nghề trà truyền thống, vừa mở hướng đi mới cho du lịch cộng đồng, để mỗi chén trà Tân Cương không chỉ là thức uống, mà còn là cầu nối văn hóa, gắn kết con người.