Trong đó, sông Tô Lịch - một biểu tượng của Hà Nội hơn 2.000 năm qua - là tâm điểm của chiến dịch nạo vét bùn và cải thiện chất lượng nước. Đây không chỉ là một hoạt động khắc phục ô nhiễm đơn lẻ, mà là bước khởi đầu cho một kế hoạch dài hạn, khôi phục những dòng sông ô nhiễm như Tô Lịch, Nhuệ, Đáy, Kim Ngưu, Sét và Lừ.

Bắt đầu từ đầu tháng 2/2025, Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội đã triển khai chiến dịch nạo vét sông Tô Lịch, đặt mục tiêu hút khoảng 50.000 - 60.000m³ bùn thải trước tháng 8/2025. Công việc chủ yếu được thực hiện vào ban đêm để giảm thiểu tác động đến giao thông, nhưng công nhân vẫn phải làm việc trong những điều kiện hết sức khắc nghiệt: ngâm mình trong dòng nước đen đặc, đối diện với mùi hôi nồng nặc và rác thải lẫn trong bùn.

Những nỗ lực này không chỉ nhằm khơi thông dòng chảy mà còn tạo nền tảng cho các dự án lớn hơn. Mới đây, kế hoạch bổ cập nước từ sông Hồng - với mức đầu tư 550 tỷ đồng - sẽ hỗ trợ cải thiện chất lượng nước sông Tô Lịch, giúp thau rửa và khôi phục hệ sinh thái của con sông này.

Để đảm bảo hiệu quả lâu dài, ngoài công tác nạo vét, Hà Nội còn dồn lực hoàn thiện các dự án xử lý nước thải, với Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá là dự án trọng điểm. Dự án này có tổng mức đầu tư hơn 16.000 tỷ đồng và công suất thiết kế đạt 270.000m³/ngày đêm, sẽ góp phần thu gom và xử lý lượng nước thải chưa qua xử lý từ các khu đô thị trước khi xả ra sông Tô Lịch và các nhánh sông khác.

Hiện dự án này đã đạt hơn 90% tiến độ xây dựng và dự kiến đi vào vận hành trong thời gian tới. Khi hoàn thành, nhà máy sẽ giúp giảm đáng kể lượng nước thải sinh hoạt chưa qua xử lý đổ vào sông, qua đó góp phần cải thiện chất lượng nước sông Tô Lịch và hệ thống sông nội đô của Hà Nội.

Để đạt được mục tiêu làm sạch sông Tô Lịch và các con sông ô nhiễm khác, thành phố cũng đẩy mạnh công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường trong cộng đồng.

Các quận như Ba Đình, Đống Đa và Cầu Giấy đã lắp đặt camera giám sát để ngăn chặn hành vi xả rác bừa bãi. Các phong trào “Sáng - Xanh - Sạch - Đẹp” cũng được phát động mạnh mẽ, khuyến khích người dân tham gia phân loại rác tại nguồn và giảm thiểu xả thải ra sông.

Ngoài ra, việc chỉnh trang cảnh quan hai bên sông Tô Lịch cũng đang được thực hiện với sự tham gia tích cực của người dân. Chẳng hạn, tại quận Tây Hồ, hàng trăm người dân đã tham gia dọn dẹp vệ sinh môi trường ven sông, thể hiện sự đồng lòng trong việc chung tay bảo vệ dòng sông.

Mặc dù các nỗ lực đang được triển khai khẩn trương, tiến độ hoàn thiện các dự án vẫn là một thách thức lớn. Việc xử lý ô nhiễm không thể chỉ dừng lại ở các dự án nạo vét bùn hay xây dựng nhà máy xử lý nước thải.

Các chuyên gia môi trường cho rằng việc kiểm soát chặt chẽ nguồn xả thải và triển khai các giải pháp đồng bộ là yếu tố then chốt. Nếu các dự án không được giám sát chặt chẽ và đi vào vận hành đúng tiến độ, những nỗ lực hiện tại sẽ không mang lại hiệu quả bền vững.

Hà Nội cũng cần những giải pháp đột phá hơn trong việc tạo dòng chảy cho các con sông. Các chuyên gia đã chỉ ra rằng, việc bổ sung nước sạch từ sông Hồng là điều kiện cần thiết để khôi phục dòng chảy tự nhiên và làm sạch sông Tô Lịch, sông Nhuệ, sông Đáy.

Theo ý kiến của một chuyên gia môi trường, đặc điểm thoát nước của TP.Hà Nội là hệ thống thoát nước chung, cho nên đối tượng xả thải dọc các sông không thể thu gom vào hệ thống chung đang chiếm tới 12% tổng lưu lượng nước thải.

Do vậy cần phải tạo dòng chảy cho các dòng sông này bằng cách bổ sung nước sạch, đưa chúng về đúng chức năng thoát nước mưa. Bổ cập nguồn nước sạch từ sông Hồng để bảo đảm dòng chảy tự nhiên, làm cân bằng hệ sinh thái đồng thời cấp nước nông nghiệp vào mùa khô cho khu vực phía đông Hà Nội.

Một số ý kiến khác thì cho rằng, để làm “sống” lại các dòng sông phải có dòng chảy tối thiểu đạt 0,3m³/s mới cho phép xả thải vào, nhưng hiện các dòng sông của Hà Nội đều không đạt tốc độ này. Nếu có dòng chảy, sông sẽ có cơ chế tự làm sạch tự nhiên, không làm ô nhiễm cho lưu vực sông.

Từ những nỗ lực làm sạch các dòng sông, Hà Nội đang dần chuyển mình thành một thành phố xanh, trong lành hơn, không chỉ cho các thế hệ hiện tại mà còn cho thế hệ tương lai.

Dự án làm sạch sông Tô Lịch sẽ là một mô hình để áp dụng cho các dòng sông khác, tạo nền tảng cho một Hà Nội bền vững và thân thiện với môi trường.

Sông Tô Lịch, một trong những dòng sông lịch sử của thủ đô Hà Nội, từ lâu đã trở thành biểu tượng văn hóa và lịch sử của thành phố. Hiện nay, sông Tô Lịch đang đối mặt với tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng, khiến cho không chỉ môi trường mà còn cả sức khỏe cộng đồng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Với nỗ lực không ngừng, Hà Nội đang triển khai nhiều giải pháp để khắc phục tình trạng ô nhiễm này và khôi phục lại vẻ đẹp của dòng sông.

Sông Tô Lịch có chiều dài hơn 14 km, bắt nguồn từ phía Tây Hà Nội, chảy qua nhiều quận như Ba Đình, Đống Đa, Cầu Giấy, trước khi đổ vào sông Hồng. Trong suốt những thập kỷ qua, sông Tô Lịch đã bị ô nhiễm nặng nề bởi nước thải sinh hoạt chưa qua xử lý từ các khu đô thị, các cơ sở sản xuất và công nghiệp.

Lượng nước thải đổ vào sông mỗi ngày là rất lớn, trong đó phần lớn không được xử lý, gây ra tình trạng nước sông Tô Lịch đen đặc, bốc mùi hôi thối, không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe người dân mà còn làm tổn hại đến hệ sinh thái trong và xung quanh dòng sông.

Chất lượng nước sông Tô Lịch đã giảm sút nghiêm trọng, không còn phù hợp để phục vụ các mục đích sinh hoạt, nông nghiệp, thậm chí là không thể hỗ trợ cho việc phát triển các loại thủy sản.

Bên cạnh đó, tình trạng xả rác bừa bãi vào sông cũng góp phần làm tình hình ô nhiễm thêm trầm trọng. Các đống rác thải đủ loại như túi nilon, đồ nhựa, vật liệu xây dựng... đã làm tăng thêm mức độ ô nhiễm, khiến cho việc khôi phục lại hệ sinh thái của con sông này trở nên càng khó khăn.