Trước thực trạng đáng báo động này, việc nhân rộng mô hình nhà hàng, khách sạn không khói thuốc được xem là một trong những giải pháp quan trọng nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch và hướng tới sự phát triển bền vững.

Theo TS.Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh, kiêm Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá cho hay, thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong trên toàn cầu, cướp đi sinh mạng của hơn 8 triệu người mỗi năm.

Thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong trên toàn cầu, cướp đi sinh mạng của hơn 8 triệu người mỗi năm.

Tại Việt Nam, ước tính có khoảng 15 triệu người hút thuốc. Con số hơn 104.000 ca tử vong mỗi năm do các bệnh liên quan đến thuốc lá cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề. Điều đáng nói là ngoài người hút thuốc chủ động, còn có hàng vạn người bị ảnh hưởng nặng nề chỉ vì hít phải khói thuốc từ người xung quanh.

Chính vì vậy, việc xây dựng môi trường không khói thuốc tại các địa điểm công cộng như nhà hàng, khách sạn, nơi tập trung đông người là vô cùng cần thiết.

Việc này không chỉ nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng mà còn tạo dựng hình ảnh văn minh, sạch sẽ, thân thiện với du khách, nhất là trong bối cảnh “du lịch xanh”, “du lịch bền vững” đang trở thành xu hướng toàn cầu.

TS.Hà Anh Đức nhấn mạnh rằng, các nhà hàng, khách sạn cần tiên phong trong việc xây dựng môi trường không khói thuốc và coi đó là một tiêu chuẩn chất lượng dịch vụ. Ông cũng kêu gọi mỗi người dân hãy trở thành một “đại sứ không khói thuốc”, chủ động nhắc nhở và giữ gìn không gian sống chung trong lành.

Trên thực tế, Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá tại Việt Nam đã quy định rõ: khách sạn là địa điểm cấm hút thuốc hoàn toàn trong nhà, ngoại trừ khu vực được bố trí riêng cho người hút thuốc theo các tiêu chí nghiêm ngặt.

Các khu vực như sảnh, hành lang, cầu thang, phòng ăn, phòng nghỉ, phòng làm việc… đều phải có biển báo cấm hút thuốc. Những khu vực dành riêng cho người hút thuốc nếu có, phải tách biệt, có hệ thống thông khí riêng, dụng cụ chứa tàn thuốc, biển cảnh báo rõ ràng và thiết bị phòng cháy chữa cháy đạt chuẩn.

Nếu không đủ điều kiện để bố trí khu vực hút thuốc riêng, khách sạn hoàn toàn có thể lựa chọn cấm hút thuốc hoàn toàn trong nhà. Đây là mô hình được Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá khuyến khích nhân rộng.

Để triển khai hiệu quả, các cơ sở lưu trú cần xây dựng nội quy cấm hút thuốc, niêm yết rõ ràng tại các khu vực tập trung như sảnh lễ tân, hành lang, phòng nghỉ.

Thông tin này cần được phổ biến tới cả nhân viên và khách lưu trú thông qua nhiều hình thức như in kèm tài liệu đón tiếp khách, dán tại nơi dễ thấy, hoặc thông báo tại thời điểm nhận phòng.

Song song đó, các khách sạn nên tổ chức tập huấn cho nhân viên về tác hại của thuốc lá, kỹ năng nhắc nhở khách không hút thuốc một cách lịch sự nhưng hiệu quả.

Một số nơi còn áp dụng các chính sách khuyến khích nhân viên bỏ thuốc, đồng thời vinh danh các cá nhân tích cực trong việc thực hiện môi trường không khói thuốc. Đây là những hoạt động không chỉ góp phần bảo vệ sức khỏe nhân viên mà còn giúp xây dựng một môi trường dịch vụ an toàn, chuyên nghiệp và thân thiện hơn.

Nhiều địa phương trong cả nước đã bắt đầu áp dụng và ghi nhận hiệu quả rõ rệt từ mô hình này. Tại TP. Hạ Long (Quảng Ninh), hầu hết các khách sạn, điểm tham quan đều có biển báo không hút thuốc tại khu vực lễ tân và nhà hàng. Nhân viên được yêu cầu không hút thuốc trong giờ làm việc và có trách nhiệm nhắc nhở khách.

Theo chia sẻ của một chủ khách sạn, sau một năm thực hiện mô hình không khói thuốc, doanh thu không những không giảm mà còn tăng lên nhờ thu hút được nhóm khách hàng yêu thích môi trường trong lành và dịch vụ có trách nhiệm.

TP.Hội An cũng là địa phương đi đầu trong xây dựng mô hình “du lịch không khói thuốc”, với việc triển khai đồng bộ tại phố cổ, điểm tham quan, di tích và các khách sạn trong khu vực.

Ninh Bình đã phối hợp giữa ngành Y tế và Du lịch để áp dụng mô hình này tại quần thể Tràng An và chùa Bái Đính, đồng thời tổ chức tập huấn, truyền thông cho cả du khách và người dân.

Đại diện một số khách sạn, nhà hàng tại Nha Trang đã cam kết dán các biển báo cấm và nhắc nhở khách hàng không hút thuốc tại cơ sở kinh doanh của mình, thể hiện sự đồng lòng hưởng ứng chiến dịch.

Tuy nhiên, để mở rộng và duy trì mô hình nhà hàng, khách sạn không khói thuốc, vẫn còn không ít rào cản. Một trong những thách thức lớn là sự xuất hiện ngày càng phổ biến của các sản phẩm như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, vốn vẫn chứa nicotine và tiềm ẩn nguy cơ gây nghiện, nhưng lại được tiếp thị dưới danh nghĩa “sạch” hay “ít độc hại hơn”.

Bên cạnh đó, ý thức của một bộ phận người dân và du khách vẫn còn hạn chế, nhiều người coi việc hút thuốc là quyền cá nhân, chưa nhận thức đầy đủ về ảnh hưởng của khói thuốc với người xung quanh. Việc thực thi pháp luật cũng chưa nghiêm, thiếu kiểm tra và xử phạt, dẫn đến hiệu quả thực tế chưa cao.

Để mô hình không khói thuốc đi vào chiều sâu và mang lại hiệu quả bền vững, cần có sự vào cuộc đồng bộ của nhiều bên. Trước hết, các địa phương cần ban hành hướng dẫn cụ thể về tiêu chí xây dựng “điểm đến không khói thuốc”, để làm cơ sở cho việc triển khai và kiểm tra.

Quy định xử phạt cần được áp dụng nghiêm túc để tăng tính răn đe. Ngành Y tế và Du lịch cần đẩy mạnh truyền thông sáng tạo, đa dạng ngôn ngữ, lồng ghép nội dung vào tờ rơi tại sân bay, video ngắn trên mạng xã hội, biển báo tại các điểm đến… nhằm nâng cao ý thức cộng đồng.

Ngoài ra, cần khuyến khích các doanh nghiệp xây dựng thương hiệu “không khói thuốc” như một lợi thế cạnh tranh, có thể xem xét cơ chế chứng nhận, khen thưởng và thậm chí tích hợp vào tiêu chí xếp hạng khách sạn, điểm du lịch.

Việc đào tạo nhân viên kỹ năng nhắc nhở khách một cách lịch sự nhưng kiên quyết cũng là yếu tố quan trọng để đảm bảo quy định được thực thi hiệu quả.

Xây dựng môi trường không khói thuốc tại nhà hàng, khách sạn không chỉ là nhiệm vụ bảo vệ sức khỏe cộng đồng mà còn là một chiến lược nâng tầm chất lượng dịch vụ du lịch, đáp ứng xu hướng toàn cầu và góp phần xây dựng hình ảnh Việt Nam văn minh, thân thiện và phát triển bền vững.