Khu vực kinh tế tư nhân đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm, nâng cao năng suất lao động… Ảnh: Đức Thanh

Hướng tiếp cận phân tầng - hỗ trợ có chọn lọc

Ngay sau khi được ban hành, Nghị quyết số 68-NQ/TW đã nhận được sự quan tâm của cộng đồng doanh nghiệp, các hiệp hội, ngân hàng và các đối tác phát triển. Nghị quyết số 68-NQ/TW đặt nền móng cho sự chuyển biến toàn diện về chính sách phát triển kinh tế tư nhân ở Việt Nam, từ việc “thừa nhận” sang “bảo vệ, khuyến khích, thúc đẩy”, từ “bổ trợ” sang “dẫn dắt phát triển”, đồng thời đặt ra những mục tiêu rất thách thức cho khu vực kinh tế tư nhân, cùng với đó là những quan điểm đột phá, những nhiệm vụ, giải pháp mạnh mẽ để thúc đẩy khu vực tư nhân phát triển.

Sau đó, Quốc hội cũng đã thông qua Nghị quyết số 198/2025/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân, thể hiện quyết tâm chính trị nhằm thực hiện mục tiêu. Đây là sự lựa chọn chiến lược đúng đắn, cấp thiết, mang tầm nhìn dài hạn, nhằm hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước hùng cường.

UNDP hoàn toàn ủng hộ định hướng chiến lược này, đặc biệt là việc công nhận vai trò then chốt của khu vực tư nhân trong thúc đẩy sự thịnh vượng bền vững, thông qua việc trao quyền và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tư nhân phát triển.

Tại Việt Nam, nơi mà doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) chiếm tới 98% tổng số doanh nghiệp, vẫn tồn tại một “khoảng trống” lớn về năng lực cạnh tranh, khả năng tiếp cận các nguồn lực, đặc biệt là nguồn lực đất đai, tài chính, nhân lực chất lượng cao… và các dịch vụ hỗ trợ chất lượng.

Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân được kỳ vọng sẽ đem đến những thay đổi mạnh mẽ, tác động tích cực, giúp kinh tế tư nhân tháo gỡ ngay những điểm nghẽn, nâng cao năng lực cạnh tranh, bứt phá, phát triển nhanh, bền vững, thực sự trở thành một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia trong kỷ nguyên mới.

Hiện nay, chính sách hỗ trợ thường được thiết kế mang tính chất chung chung, “cào bằng” giữa doanh nghiệp siêu nhỏ với DNNVV. Theo Luật Hỗ trợ DNNVV (năm 2017), DNNVV là doanh nghiệp có dưới 200 lao động và doanh thu dưới 300 tỷ đồng mỗi năm; hoặc có dưới 200 lao động và tổng nguồn vốn không quá 100 tỷ đồng. Như vậy, một doanh nghiệp có quy mô 5 lao động ở vùng nông thôn với doanh thu chưa đến 1 tỷ đồng/năm cũng được thụ hưởng các chính sách hỗ trợ tương tự công ty có gần 200 lao động và doanh thu gần 300 tỷ đồng.

Trong quá trình triển khai Luật Hỗ trợ DNNVV, Cục Phát triển Doanh nghiệp tư nhân và Kinh tế tập thể cũng nhận thấy sự khác biệt về nhu cầu hỗ trợ dựa trên quy mô doanh nghiệp. Vì vậy, khi được giao nhiệm vụ chủ trì soạn thảo Nghị quyết số 68-NQ/TW, Cục đã bám sát chỉ đạo của Tổng Bí thư, Lãnh đạo Chính phủ và Bộ Tài chính để nghiên cứu, thiết kế riêng một số nhóm chính sách gắn với đặc thù của từng quy mô doanh nghiệp.

Cụ thể, nhóm doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh sẽ được hỗ trợ miễn phí nền tảng số, phần mềm kế toán, hỗ trợ dịch vụ pháp lý đi kèm đào tạo nâng cao năng lực.

Với nhóm doanh nghiệp vừa và lớn, Nghị quyết xác định các cơ chế, chính sách lần đầu tiên dành cho doanh nghiệp tư nhân, như cho phép doanh nghiệp tư nhân lớn tham gia các dự án trọng điểm quốc gia, các công trình quan trọng của Nhà nước; hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và lớn vươn ra thị trường quốc tế, hay Chương trình Hỗ trợ phát triển 1.000 doanh nghiệp tiêu biểu…

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, ở các quốc gia thu nhập thấp, nhóm doanh nghiệp siêu nhỏ chiếm đa số trong hệ sinh thái. Ngược lại, ở các quốc gia thu nhập cao, tỷ lệ này chuyển dần sang doanh nghiệp vừa. Để Việt Nam tiến tới nhóm quốc gia có thu nhập trung bình cao và sau đó là quốc gia thu nhập cao, các chính sách can thiệp có trọng tâm, đúng nhóm đối tượng là yếu tố sống còn để thúc đẩy sự phát triển quy mô doanh nghiệp và chuyển đổi kinh tế toàn diện.

Mở rộng cơ hội tài chính - động lực cho doanh nghiệp phát triển

Một trong những điểm nghẽn lớn được cộng đồng doanh nghiệp tư nhân tại Việt Nam chỉ ra là khả năng tiếp cận tài chính còn hạn chế, đặc biệt với các DNNVV, start-up và các dự án xanh. Thực tế này không chỉ do điều kiện, quy trình cho vay và đầu tư, mà còn do năng lực hấp thụ vốn của doanh nghiệp.

Nghị quyết số 68-NQ/TW giải quyết trực diện thách thức này thông qua các giải pháp như tăng cường cơ chế bảo lãnh tín dụng, mở rộng và củng cố chức năng, nhiệm vụ của Quỹ Phát triển DNNVV. Đáng chú ý, các giải pháp cũng nhấn mạnh việc cho vay không chỉ dựa vào tài sản thế chấp, mà còn xét đến mô hình sản xuất, kế hoạch kinh doanh theo thị trường, dữ liệu, dòng tiền, chuỗi giá trị, tài sản hiện tại và tương lai.

Trong thời gian tới, Quỹ Phát triển DNNVV sẽ được mở rộng chức năng hoạt động khi triển khai cho vay khởi nghiệp, tài trợ hoặc đồng tài trợ vốn ban đầu cho các dự án khởi nghiệp hoặc cho vay từ nguồn ngân sách nhà nước kết hợp các nguồn vốn quốc tế/tư nhân, hay thử nghiệm cơ chế quỹ đầu tư gián tiếp khi Quỹ Phát triển DNNVV đầu tư vào các quỹ tư nhân để mở rộng kênh tiếp cận vốn cho DNNVV.

Khuyến khích các mô hình kết hợp nguồn lực công - tư  (bao gồm nguồn lực quốc tế) để giảm thiểu rủi ro đầu tư, tăng cường đầu tư vào các doanh nghiệp tư nhân có sản phẩm, dịch vụ tạo tác động tích cực cho môi trường, xã hội là cách tiếp cận và phương pháp phát triển các sản phẩm tài chính hỗn hợp (blended finance). Trên thế giới, phương pháp này đã chứng minh hiệu quả trong việc huy động đầu tư vào kinh tế tư nhân. Một số quốc gia ASEAN, như Singapore với sáng kiến Financing Asia’s Transition Partnership, Indonesia với Quỹ SDG One, đã triển khai thành công, hoàn toàn có thể tham khảo để áp dụng tại Việt Nam.

Ngoài ra, Việt Nam có thể mở rộng đối tượng vay, khuyến khích sự phát triển của cộng đồng nhà đầu tư thiên thần nội địa và thúc đẩy trách nhiệm xã hội doanh nghiệp từ các công ty lớn hướng tới hỗ trợ DNNVV.

Nghị quyết số 68-NQ/TW đặt doanh nghiệp tư nhân vào vị trí trung tâm của quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh, tuần hoàn và bền vững, phù hợp với định hướng phát triển và cam kết quốc tế của Việt Nam. UNDP cam kết tiếp tục đồng hành với Việt Nam, tăng cường năng lực doanh nghiệp, thúc đẩy mô hình kinh doanh sáng tạo, mở rộng tiếp cận các nguồn tài chính đổi mới, nhằm hướng đến tương lai thịnh vượng, không bỏ ai lại phía sau.