TP.HCM đã vượt qua nhiều thách thức để khẳng định vị thế là trung tâm kinh tế hàng đầu Việt Nam. Ảnh: Lê Toàn

Có các yếu tố tạo nên một siêu đô thị

Trải qua quá trình chuyển đổi mạnh mẽ, TP.HCM đã vượt qua nhiều thách thức để khẳng định vị thế là trung tâm kinh tế hàng đầu Việt Nam, thu hút đầu tư từ các công ty công nghệ và tập đoàn đa quốc gia. Với các trường đại học quốc gia tốt nhất, cơ sở nghiên cứu và sân bay quốc tế lớn nhất cả nước, Thành phố có tất cả các yếu tố tạo nên một siêu đô thị.

Ghi nhận đóng góp đáng kể vào nền kinh tế quốc gia với khoảng 22% GDP và 29% vốn tài chính trong năm 2018, TP.HCM đã chứng minh được tiềm năng to lớn của mình, dù chỉ chiếm 0,6% diện tích và 10% dân số cả nước. Chính quyền thành phố đã tích cực giải quyết các vấn đề hành chính và thúc đẩy các dự án phát triển, hướng tới mục tiêu tăng trưởng GRDP từ 7,5% đến 8% vào năm 2024. Những nỗ lực này là bước tiến trong chiến lược cải cách hành chính, nâng cao dịch vụ công và ổn định kinh tế vĩ mô.

TP.HCM cũng cam kết phát triển nguồn nhân lực chất lượng và thúc đẩy chuyển đổi số, nhằm xây dựng nền kinh tế kỹ thuật số và thành phố thông minh. Các sáng kiến này không chỉ cải thiện quản trị, mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, thu hút đầu tư và thúc đẩy tăng trưởng.

Về quy hoạch đô thị, TP.HCM đang rà soát, điều chỉnh quy hoạch chung, bao gồm quy hoạch sử dụng đất đến năm 2024 và phát triển nhà ở đến năm 2030. Các biện pháp này nhằm đảm bảo tăng trưởng bền vững và giải quyết nhu cầu nhà ở ngày càng tăng.

TP.HCM có thể rút ra những bài học quý từ các siêu đô thị khác trên thế giới, những đô thị đã và đang đối mặt với những thách thức tương tự. Ưu tiên hàng đầu là giải quyết các vấn đề môi trường và đảm bảo tính bền vững. Các siêu đô thị cần tối ưu hóa việc sử dụng năng lượng, giảm ô nhiễm và giảm thiểu phát thải khí nhà kính. Quy mô lớn của họ mở ra cơ hội cho việc triển khai các giải pháp sáng tạo mang lại lợi ích xã hội.

TP. Mexico là một ví dụ điển hình. Thành phố này từng chịu đựng mức độ ô nhiễm không khí cực kỳ nghiêm trọng. Trong ba thập kỷ qua, họ đã áp dụng các chương trình quản lý chất lượng không khí toàn diện, kết hợp cả quy định và đổi mới công nghệ. Mặc dù đã đạt được tiến bộ đáng kể, nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần giải quyết. Bài học rút ra là sự cần thiết của một phương pháp tiếp cận đa ngành và cam kết lâu dài.

Nhiều siêu đô thị đang phải đối mặt với bất bình đẳng, dẫn đến các vấn đề như tội phạm, nghèo đói và bất ổn xã hội. Các giải pháp bao gồm việc áp dụng các chính sách toàn diện, cung cấp nhà ở giá rẻ và xây dựng mạng lưới an sinh xã hội mạnh mẽ. Các siêu đô thị lâu đời như Tokyo (Nhật Bản), New York (Mỹ) và các thành phố châu Âu cung cấp những bài học quan trọng về quản trị, quy hoạch đô thị, phát triển hạ tầng và quản lý tăng trưởng.

Áp dụng các phương pháp tiếp cận tích hợp cùng với đổi mới và giáo dục là cách nhanh nhất để TP.HCM đạt được mục tiêu. Để giải quyết các thách thức của siêu đô thị, cần có sự hợp tác giữa các lĩnh vực khoa học, công nghệ, quản trị và nhận thức cộng đồng. Các siêu đô thị đang phát triển nhanh chóng ở châu Phi và châu Á có thể tận dụng sự tăng trưởng dân số của mình để thúc đẩy đổi mới và cải thiện giáo dục.

Thách thức trong hành trình trở thành siêu đô thị toàn cầu

Việc thực hiện tầm nhìn đưa TP.HCM trở thành siêu đô thị quy mô toàn cầu thực sự là một nỗ lực đầy tham vọng đi kèm với một số thách thức, nhưng có thể được giải quyết thông qua các hành động cụ thể. Trước hết là xung đột về quy hoạch đô thị, vì Thành phố phải đối mặt với xung đột giữa phát triển đô thị nhanh chóng và bảo tồn di sản văn hóa. Điều này càng thách thức hơn khi dân số TP.HCM đang tăng nhanh và gây áp lực lên các dịch vụ và hạ tầng hiện có.

Việc thực hiện tầm nhìn đưa TP.HCM trở thành siêu đô thị quy mô toàn cầu thực sự là một nỗ lực đầy tham vọng đi kèm với một số thách thức, nhưng có thể được giải quyết thông qua các hành động cụ thể.

Những năm gần đây, TP.HCM phải chịu tình trạng giao thông đông đúc do hạ tầng đường bộ và phương tiện giao thông công cộng không đủ đáp ứng. Đầu tư vào hệ thống vận tải công cộng hiệu quả và rộng khắp, bao gồm các tuyến tàu điện ngầm, xe buýt và đường thủy, sẽ giảm bớt tắc nghẽn giao thông và tăng cường kết nối. Việc ứng dụng công nghệ để quản lý giao thông thông minh, tối ưu hóa luồng và giảm thời gian di chuyển cũng sẽ mang lại hiệu quả đáng kể.

Giống như các siêu đô thị đầy tham vọng khác ở các quốc gia đang phát triển, TP.HCM cũng đang đối mặt với thách thức về khả năng chi trả nhà ở, do giá nhà tăng cao không kiểm soát. Để đảm bảo tăng trưởng bền vững, Thành phố cần có một chiến lược quy hoạch đô thị mạnh mẽ hơn để đảm bảo khả năng tiếp cận nhà ở giá rẻ. Các dự án phát triển khu phức hợp kết hợp không gian dân cư, thương mại và giải trí, có thể là giải pháp hiệu quả.

TP.HCM cũng phải đối mặt với những thách thức lớn do biến đổi khí hậu và các vấn đề môi trường. Địa hình thấp của Thành phố làm tăng nguy cơ từ lũ lụt và các hiện tượng thời tiết cực đoan. Các biện pháp thích ứng cần thiết để tăng cường khả năng phục hồi, bao gồm việc giảm ô nhiễm, quản lý chất thải hiệu quả và phát triển không gian xanh. Việc sở hữu các nguồn năng lượng tái tạo thông qua đầu tư vào năng lượng mặt trời, gió và thủy điện sẽ giúp giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.

Ô nhiễm có thể được giảm bớt thông qua việc triển khai các hệ thống quản lý chất thải hiệu quả và thúc đẩy tái chế. Đồng thời, các tiêu chuẩn công trình xanh cũng sẽ khuyến khích các hoạt động xây dựng thân thiện với môi trường.

Thách thức khác là việc chuyển đổi mô hình đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vì dòng vốn có thể chuyển sang các tỉnh lân cận. Suy nghĩ xa hơn về sản xuất sẽ rất hữu ích. Mặc dù sản xuất vẫn quan trọng, nhưng việc đa dạng hóa sang các ngành dựa trên tri thức như tài chính, công nghệ và nghệ thuật sáng tạo sẽ mang lại tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ.

Một bước khác để đạt được tăng trưởng kinh tế có thể là thông qua việc lựa chọn các doanh nghiệp có giá trị gia tăng cao và/hoặc đổi mới, như tạo ra các trung tâm công nghệ, gồm thành lập các trung tâm đổi mới, vườn ươm và máy gia tốc để nuôi dưỡng công ty khởi nghiệp và thu hút nhân tài công nghệ.

Một số thách thức có thể được giải quyết thông qua phân quyền và quản trị hiệu quả, trong đó phân cấp liên quan đến trao quyền cho chính quyền địa phương, cho phép họ điều chỉnh các chính sách và dịch vụ phù hợp với bối cảnh cụ thể. Việc ra quyết định kịp thời ở cấp quận/huyện đảm bảo các chính sách được thông tin tốt hơn.

Việc ra quyết định minh bạch tạo dựng niềm tin giữa người dân và nhà đầu tư. Quy hoạch đô thị chiến lược, hợp tác với các bên liên quan và lập kế hoạch phục hồi là những thành phần không thể thiếu. Bằng cách tích hợp các chiến lược này, TP.HCM có thể phấn đấu đạt được con đường phát triển phù hợp với mục tiêu của mình, đảm bảo tiến bộ kinh tế không gây tổn hại đến môi trường và công bằng xã hội.