SABECO và chiến lược xanh hóa dài hạn

Tại Việt Nam, chuyển đổi xanh đang rời khỏi vùng “khuyến nghị” để bước vào vùng “điều kiện bắt buộc”. Không chỉ vì sức ép môi trường, mà còn bởi những thay đổi mang tính cấu trúc của thị trường: chi phí năng lượng biến động, tiêu chuẩn thương mại quốc tế siết chặt và dòng vốn toàn cầu ngày càng gắn với yếu tố Môi trường - Xã hội - Quản trị (ESG).

Ngành FMCG là ví dụ điển hình cho sự dịch chuyển này. Đây là lĩnh vực có vòng quay vốn nhanh, biên lợi nhuận không cao, chi phí đầu vào dễ biến động theo giá nguyên liệu và logistics. Khi giá nhôm, năng lượng hay vận tải quốc tế tăng giảm bất thường, rủi ro chi phí lập tức “dội” vào doanh nghiệp. Vì vậy, phát triển bền vững không còn là “câu chuyện môi trường”, mà trở thành bài toán kinh tế: tiết giảm chi phí, quản trị rủi ro chuỗi cung ứng và bảo vệ biên lợi nhuận.

Thực tế, ngành FMCG tại Việt Nam đang chịu áp lực chi phí lớn từ nguyên liệu, logistics và năng lượng, trong khi cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Riêng ngành bia, sau giai đoạn tăng trưởng nhanh, thị trường đã bước vào chu kỳ cạnh tranh sâu về thương hiệu và hiệu quả vận hành. Việc triển khai Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) buộc doanh nghiệp đầu tư thêm cho tái chế bao bì và xử lý chất thải. Đồng thời, người tiêu dùng trẻ ngày càng quan tâm tới yếu tố bền vững, thay vì chỉ đặt nặng giá bán. Ở góc độ tài chính, các quỹ đầu tư quốc tế cũng tăng cường sử dụng tiêu chí ESG trong đánh giá rủi ro, biến “xanh hóa” thành yếu tố cạnh tranh kinh tế chứ không còn chỉ là câu chuyện hình ảnh.

Động lực chuyển đổi càng rõ khi hệ thống chính sách dần định hình “luật chơi mới”. EPR, yêu cầu minh bạch phát thải trong các hiệp định thương mại, cùng cam kết phát thải ròng bằng “0”, đều đưa yếu tố môi trường vào trung tâm hoạt động sản xuất - kinh doanh. Doanh nghiệp chậm thích ứng có thể đối mặt với chi phí tuân thủ cao hơn và rủi ro tiếp cận thị trường trong tương lai.

Song song, ESG đang trở thành “bộ lọc” của dòng vốn. Các quỹ đầu tư ưu tiên doanh nghiệp có báo cáo ESG rõ ràng và có thể đo lường. Doanh nghiệp yếu ESG có thể chịu chi phí vốn cao hơn, khó huy động dài hạn và bị đánh giá rủi ro cao hơn bởi các tổ chức tín dụng.

Trong bối cảnh đó, SABECO lựa chọn đưa chuyển đổi xanh vào trung tâm chiến lược thay vì coi đó là dự án phụ. Cách làm này không nằm ngoài áp lực chung của ngành, nhưng phản ánh nỗ lực đi trước để giảm thiểu rủi ro vận hành trong tương lai.

Nhiều nghiên cứu quốc tế cho thấy, doanh nghiệp đầu tư sớm vào hiệu quả năng lượng có thể giảm 5-14% chi phí vận hành. Đây không phải lợi ích đến ngay lập tức, bởi đầu tư hạ tầng xanh đòi hỏi vốn lớn và thời gian hoàn vốn dài. Tuy nhiên, các doanh nghiệp lớn hướng tới sự ổn định chi phí trong chu kỳ dài hạn, thay vì “lãi” trong một, hai năm.

Tại Việt Nam, thị trường thay đổi nhanh. Người tiêu dùng - đặc biệt là nhóm trẻ ngày càng quan tâm yếu tố bền vững khi lựa chọn sản phẩm. “Xanh” không còn là chi tiết cộng thêm trong truyền thông, mà đang tác động trực tiếp đến quyết định mua hàng: từ bao bì, nguyên liệu cho tới trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

Về dài hạn, bền vững gắn liền với an ninh chuỗi cung ứng. Nhà máy tiết kiệm điện, nước ít phụ thuộc hơn vào biến động giá năng lượng; doanh nghiệp chủ động tái chế bao bì giảm lệ thuộc vào chu kỳ giá nhôm và giấy. Khi rủi ro đầu vào được “khóa” dần, khả năng dự báo chi phí và duy trì biên lợi nhuận được cải thiện đáng kể.

Vì thế, nhiều tập đoàn trên thế giới không chờ đến khi bị buộc phải chuyển đổi. Đi trước giúp mua lợi thế chi phí; đi sớm tạo ưu thế thị trường; và đi đầu nắm bắt nhóm người tiêu dùng có ý thức bền vững - phân khúc dự báo tăng trưởng nhanh nhất trong thập kỷ tới.

Chuyển đổi xanh: Lợi thế của doanh nghiệp đi sớm

Tại một hội thảo về phát triển bền vững mới đây, ông Larry Lee Chio Lim, Phó tổng giám đốc SABECO nhấn mạnh: “Chúng tôi coi tính bền vững là lợi thế cạnh tranh. Đầu tư vào hiệu quả năng lượng không chỉ giúp giảm phát thải, mà còn trực tiếp cải thiện chi phí vận hành và khả năng tiếp cận vốn trong dài hạn”.

Phát biểu này cho thấy, ESG đang bước ra khỏi vai trò “phần báo cáo kèm theo” để đứng vào tầng chiến lược. SABECO triển khai nhiều trục chuyển đổi đồng thời: năng lượng tái tạo, tiết kiệm nước, bao bì tuần hoàn, quản trị doanh nghiệp và gắn kết cộng đồng - như cách xây nền vận hành dài hạn.

Ở khía cạnh năng lượng, tỷ lệ sử dụng nguồn tái tạo đã vượt 40%. Nhưng đây không phải con số “miễn phí”. Điện mặt trời áp mái, sinh khối hay các thiết bị tiết kiệm năng lượng đều cần vốn đầu tư lớn ban đầu. Bù lại, doanh nghiệp giảm phụ thuộc vào giá điện thương phẩm và nhiên liệu - những biến số khó dự báo trong bối cảnh địa chính trị bất ổn.

Tại các nhà máy, mọi dự án xanh đều được đánh giá bằng tiêu chí tài chính: thời gian hoàn vốn, mức tiết kiệm hàng năm và tác động tới giá thành. “Xanh” chỉ được chấp nhận khi gắn liền hiệu quả, và cũng không được duy trì nếu không chứng minh được lợi ích kinh tế.

Nước - đầu vào sống còn của ngành đồ uống - được nhìn như một rủi ro vận hành. Tái sử dụng nước sau xử lý, tối ưu quy trình và nâng cấp công nghệ giúp giảm chi phí xử lý thải và giảm phụ thuộc nguồn cấp. Trong bối cảnh một số khu công nghiệp nghi ngại nguy cơ thiếu nước cục bộ, nước không chỉ là vấn đề môi trường mà đã là yếu tố sản xuất.

Bao bì là “mặt trận” khác. Thu hồi chai thủy tinh, giảm trọng lượng bao bì, chuẩn hóa tái chế giúp giảm nhu cầu sản xuất mới. Khi giá nhôm và giấy biến động mạnh theo chuỗi cung ứng toàn cầu, kiểm soát bao bì nghĩa là kiểm soát chi phí.

Ở cấp quản trị, ESG được đưa vào giám sát của Hội đồng quản trị và gắn với nghĩa vụ công bố minh bạch. Điều này giảm rủi ro pháp lý, tăng độ tin cậy với nhà đầu tư, đồng thời tạo kỷ luật vận hành trong toàn hệ thống.

Một khía cạnh ít được chú ý là hiệu quả nhân sự. Doanh nghiệp có chiến lược bền vững rõ ràng thường thu hút nhân lực tốt hơn, giảm tỷ lệ nghỉ việc và tăng gắn kết nội bộ -  lợi thế kinh tế trực tiếp nhưng khó đo lường ngay lập tức.

Dĩ nhiên, chuyển đổi xanh không bằng phẳng. Chi phí đầu tư cao, chu kỳ hoàn vốn dài và yêu cầu thay đổi tư duy quản trị đều là rào cản. Nhưng rủi ro lớn hơn lại nằm ở sự trì hoãn: doanh nghiệp có thể đối mặt chi phí tuân thủ cao hơn, mất cơ hội thị trường và bị “chiết khấu rủi ro” trong mắt nhà đầu tư.

Trong bối cảnh toàn cầu tiến tới phát thải ròng bằng “0”, luật chơi kinh doanh đang được viết lại. Đi chậm đồng nghĩa trả giá đắt hơn; đi sớm là cách “mua” lợi thế khi chi phí chuyển đổi còn thấp.

Đặt trong bức tranh rộng hơn, quá trình chuyển đổi của SABECO phản ánh xu hướng chung của kinh tế Việt Nam: tăng trưởng không thể tiếp tục dựa vào tài nguyên và lao động giá rẻ, mà phải dựa vào hiệu quả, minh bạch và bền vững.

Khi “xanh hóa” trở thành luật chơi mới, lợi thế không thuộc về doanh nghiệp lớn nhất, mà thuộc về doanh nghiệp thích nghi nhanh nhất. Và trong cuộc đua này, những khoản đầu tư hôm nay - dù tốn kém - có thể chính là “vé vào cửa” của ngày mai.