Kinh tế số được xác định là nền tảng mới, giúp Việt Nam tăng trưởng 2 con số

Động lực quan trọng

Báo cáo mới nhất của Bộ Khoa học và Công nghệ cho thấy, năm 2025, ngành công nghiệp công nghệ số tiếp tục khẳng định vai trò là động lực quan trọng của nền kinh tế, với các chỉ số tài chính và xuất khẩu tăng trưởng vượt bậc, vượt xa kế hoạch đề ra.

Doanh thu toàn ngành ước đạt 198 tỷ USD, tăng trưởng 26% so với năm 2024 và vượt 16% so với kế hoạch năm; đóng góp vào GDP ước đạt 1.075.120 tỷ đồng, tăng 10% so với năm 2024. Hiệu quả hoạt động ở mức rất cao, với lợi nhuận ước đạt hơn 371.000 tỷ đồng.

Kim ngạch xuất khẩu phần cứng, điện tử ước đạt 178 tỷ USD, tăng trưởng mạnh 35% so với năm 2024, hoàn thành 112% kế hoạch năm, tiếp tục giữ vững vị thế là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của quốc gia.

Thương mại điện tử bứt phá ngoạn mục, ước đạt 36 tỷ USD năm 2025, tăng gấp 3 lần so với năm 2020, duy trì mức tăng trưởng 22-25%/năm, cao nhất khu vực.

Số lượng doanh nghiệp công nghệ số ước đạt 80.052 đơn vị đang hoạt động, tăng 10% so với năm 2024, cho thấy sức sống và sự mở rộng mạnh mẽ của cộng đồng doanh nghiệp công nghệ trong nước.

Song, sự phát triển kinh tế số tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều lực cản. Thể chế, cơ chế chính sách vẫn còn nhiều vướng mắc trong triển khai thực hiện và chưa theo kịp yêu cầu của thực tiễn. Xuất phát điểm của nền kinh tế còn thấp, nên nguồn lực cho chuyển đổi số, hạ tầng số, đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D) gặp không ít khó khăn. Đầu tư còn dàn trải, thiếu trọng tâm, trọng điểm. Phát triển nhân lực và công tác đào tạo chưa bắt kịp tốc độ thay đổi của công nghệ…

Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng, năm 2025, kinh tế số có bước phát triển mạnh mẽ, ngày càng khẳng định vai trò là một động lực tăng trưởng mới quan trọng. Phát triển kinh tế số và xã hội số của Việt Nam trong giai đoạn tới sẽ chuyển từ số hóa cái cũ sang kiến tạo không gian phát triển mới - nơi dữ liệu, AI, nền tảng số, doanh nghiệp số và công dân số cùng trở thành động lực tăng trưởng.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cũng cho rằng, kinh tế số của Việt Nam hiện vẫn chủ yếu là số hóa các hoạt động cũ, chưa chuyển mạnh sang việc tạo lập mô hình tăng trưởng mới. Tỷ trọng kinh tế số trong GDP tăng nhanh, nhưng giá trị gia tăng nội địa còn thấp, phụ thuộc nhiều vào các nền tảng xuyên biên giới. Nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa thực sự tham gia sâu vào chuỗi giá trị số. “Vì vậy, nhiệm vụ của giai đoạn tới không chỉ là làm nhiều hơn, mà là làm khác đi, làm sâu hơn, tạo ra giá trị gia tăng nhiều và bền vững hơn. Do đó, rất cần những đổi mới mang tính đột phá”, Bộ trưởng lưu ý.

Cần những cú hích cho kinh tế số

Ở góc độ kinh tế dữ liệu, Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia khẳng định, cơ sở dữ liệu dân cư đã tạo nền tảng quan trọng cho sự phát triển của kinh tế số. Dữ liệu dân cư chính xác, được chuẩn hóa và cập nhật thường xuyên là điều kiện để các mô hình kinh doanh trên môi trường số vận hành an toàn, hiệu quả và có khả năng mở rộng.

Các lĩnh vực như thương mại điện tử, tài chính số, y tế số, giáo dục số cần dựa trên hệ thống định danh và xác thực điện tử để xác định người dùng, góp phần phòng ngừa gian lận, củng cố niềm tin trong giao dịch. Hơn nữa, khi dữ liệu được khai thác, phân tích bằng công nghệ AI và Big Data, sẽ tạo ra giá trị kinh tế gấp nhiều lần giá trị ban đầu.

Nền kinh tế số Việt Nam ước đạt 39 tỷ USD tổng giá trị hàng hóa (GMV) năm 2025, trở thành nền kinh tế số tăng trưởng nhanh thứ hai tại Đông Nam Á, với mức tăng trưởng 17%.

“Đây chính là ‘dầu mỏ’ của thế kỷ XXI, là nguồn tài nguyên vô tận cho đổi mới sáng tạo, cho ra đời hàng ngàn sản phẩm, dịch vụ mới, tạo việc làm và đóng góp vào tăng trưởng GDP”, ông Cương nhấn mạnh.

Giám đốc điều hành Boston Consulting Group (BCG), ông Arnaud Ginolin cho rằng, nền kinh tế tầm thấp đang nổi lên như một hướng phát triển mới giàu tiềm năng, với động lực tăng trưởng đến từ thương mại, vận tải số, hạ tầng mạng, công nghiệp, cùng với quốc phòng, an ninh. Việt Nam cần nắm bắt cơ hội này.

“Việt Nam cần xây dựng chiến lược kinh tế tầm thấp quốc gia rõ ràng và thực tế; thiết kế lộ trình chính sách gắn với hàng không dân dụng, quốc phòng và quản lý không gian bay; triển khai các mô hình thí điểm tại khu vực trọng điểm hoặc khu thương mại tự do; ưu tiên làm chủ công nghệ lõi thông qua hợp tác chiến lược; đồng thời tăng tốc đầu tư hạ tầng hiện đại và đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực robot, AI và hàng không”, ông Arnaud Ginolin khuyến nghị.

TS. Phạm Tuấn Anh, Giám đốc Công nghệ thông tin, Tổng giám đốc Công ty Viễn thông và CNTT (Tập đoàn Becamex) kiến nghị, Chính phủ xem xét hình thành các trung tâm trọng điểm về chuyển đổi xanh và chuyển đổi số cho doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs). Tiếp đó là ưu tiên hỗ trợ các nhà đầu tư FDI về thuế và đất đai thông qua việc khuyến khích sử dụng công nghệ nội địa và địa phương hóa chuỗi cung ứng. Đồng thời, cần hỗ trợ gián tiếp thông qua các doanh nghiệp hạ tầng hoặc doanh nghiệp công nghệ Việt Nam. Cuối cùng là đẩy mạnh địa phương hóa, nội địa hóa chuỗi cung ứng, hỗ trợ các nhà đầu tư song hành với doanh nghiệp trong nước để cùng phát triển.

Khẳng định AI là nhân tố thúc đẩy tăng trưởng đột phá nói chung và kinh tế số Việt Nam nói riêng, ông Lê Hồng Việt, Tổng giám đốc FPT Smart Cloud đề xuất, Chính phủ tạo ra các cơ chế để khuếch đại việc ứng dụng AI trong doanh nghiệp. Không chỉ các công ty công nghệ, mà mọi doanh nghiệp đều có thể sử dụng AI, tùy theo mức độ trưởng thành, mức độ sẵn sàng và đặc thù hoạt động của mình.

Cùng với đó, cần có cơ chế phối hợp công - tư để đưa năng lực tính toán đến mọi tầng lớp, mọi nhà nghiên cứu, mọi doanh nghiệp, hình thành một “nhà máy” chung phục vụ cho hoạt động nghiên cứu và phát triển.

Dưới góc độ phát triển hạ tầng số phục vụ kinh tế số, xã hội số, ông Cao Anh Sơn, Phó tổng giám đốc Tập đoàn Viettel, mong muốn Chính phủ sớm ban hành các hướng dẫn cụ thể nhằm bảo đảm việc phân bổ, triển khai và sử dụng hiệu quả nguồn ngân sách chi đầu tư cho R&D. Trong đó, cần ưu tiên các chương trình, dự án nghiên cứu công nghệ có vai trò nền tảng, bao trùm, có khả năng lan tỏa lớn như công nghiệp bán dẫn, công nghệ vệ tinh tầm thấp, các công nghệ lưỡng dụng phục vụ quốc phòng, an ninh và phát triển kinh tế.

Về cơ chế tiếp cận và chuyển giao công nghệ tiên tiến từ nước ngoài, Viettel đề xuất nghiên cứu triển khai các cơ chế đặc biệt trong việc tiếp cận, nghiên cứu và mua các công nghệ tiên tiến, công nghệ lõi. Đồng thời, cần sớm hình thành và ban hành cơ chế vận hành các quỹ đầu tư phát triển công nghiệp chiến lược, nhằm kịp thời triển khai các nhiệm vụ trọng tâm trong Chiến lược quốc gia về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.