Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất đang khai thác nhiều đường bay đi/đến của các hãng hàng không trên thế giới.

Nhiều hãng bay lớn dính sai sót

Sau 5 tháng tiến hành thanh tra, Thanh tra Cục Hàng không Việt Nam hoàn tất Kết luận số 38/KL - TTHK về việc chấp hành các quy định của pháp luật đối với các hãng hàng không nước ngoài hoạt động tại Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất.

Theo Quyết định số 08/QĐ - TTHK ngày 16/9/2024 của Chánh thanh tra Cục Hàng không Việt Nam, các hãng hàng không nước ngoài đang hoạt động tại Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất rơi vào “tầm ngắm” gồm: Air Asia Behad (AK); Eva Airways (BR); China Airlines (CI); Cathay Pacific (CX); China Southern (CZ); Emirates (EK); Thai AirAsia (FD); Japan Airlines (JL); Cambodia Angkor Air (K6); Korean Airlines (KE); Malaysia Airlines (MH); Asiana Airlines (OZ); Singapore Airlines (SQ); Tiger Airways (SCOOT PTE. LTD - TR); Thai VietJet Air (VZ).

Thời kỳ thanh tra được chốt là từ 1/1/2023 đến thời điểm kết thúc thanh tra trực tiếp tại đơn vị (5/11/2024) và các thời kỳ khác có liên quan.

Trong số này có khá nhiều hãng hàng không được Skytrax - tổ chức bình chọn xếp hạng các dịch vụ hàng không đánh giá đạt tiêu chuẩn 4 - 5 sao, đồng thời đang khai thác các đường bay quốc tế quan trọng đi/đến Việt Nam.

Đây cũng là lý do khiến đợt thanh tra này được đánh giá là góp phần đưa ra cái nhìn khá chân thực về việc chấp hành các quy định về hoạt động hàng không dân dụng của các hãng hàng không nước ngoài tại Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất - nơi có nhiều đường bay quốc tế nhất Việt Nam hiện nay.

Theo ông Đinh Văn Cung, Chánh thanh tra Cục Hàng không Việt Nam, trong thời kỳ thanh tra, các hãng hàng không nước ngoài hoạt động tại Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất chấp hành tương đối đầy đủ quy định của pháp luật hàng không dân dụng Việt Nam.

Về lĩnh vực khai thác tàu bay, các hãng hàng không đều được Cục Hàng không Việt Nam công nhận là “Nhà khai thác hàng không nước ngoài - FAOC”, khai thác các chuyến bay thường lệ theo phép bay mùa được cấp; khai thác các chuyến bay an toàn.

Về lĩnh vực an ninh hàng không, các hãng hàng không đều được Cục Hàng không Việt Nam chấp thuận Chương trình An ninh hàng không được nhà chức trách hàng không nước sở tại phê chuẩn; thông tin, tuyên truyền cho hành khách biết các quy định về an ninh hàng không; triển khai đào tạo, huấn luyện về an ninh hàng không cho nhân viên; đảm bảo an ninh hàng không cho các chuyến bay.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, Thanh tra Cục Hàng không Việt Nam vẫn ghi nhận khá nhiều tồn tại, hạn chế của các hãng hàng không trong hoạt động tại Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất.

Cụ thể, KE, BR, JL chưa được Cục Hàng không Việt Nam cấp quyền vận chuyển hàng không thường lệ đến và đi từ Việt Nam theo quy định tại Điều 112, 113, 114, Luật Hàng không dân dụng Việt Nam; chương VI, Thông tư số 81/2014/TT- BGTVT quy định về việc vận chuyển hàng không và hoạt động hàng không chung.

FAOC cấp cho CI ghi hiệu lực từ ngày 29/6/2022 đến ngày 29/6/2023 không ghi thông tin ngày cấp; cấp cho JL ghi ngày cấp 16/1/2023 ghi hiệu lực từ ngày 20th Jal 2023 đến ngày 20th Jal 2024 kèm theo các năng định khai thác ghi hiệu lực từ ngày 20th Jal 2023 là chưa chính xác, FAOC hiệu lực từ ngày 20/1/2024 đến ngày 20/1/2025 ghi ngày cấp (Issue date) 18/1/2023 là chưa chính xác.

Liên quan đến việc chấp hành các quy định về quản lý hoạt động bay, Thanh tra Cục Hàng không Việt Nam ghi nhận, trong thời kỳ thanh tra, các tàu bay và tổ bay tuân thủ các quy định về quản lý hoạt động bay khi hoạt động trong lãnh thổ Việt Nam.

Tuy nhiên, có một số vụ việc liên quan đến Hệ thống hướng dẫn đỗ máy bay trực quan - VDGS, trong đó hãng bay KE có 2 vụ, CX có 5 vụ, MH có 5 vụ; 1 sự cố chuyến bay lăn nhầm vào vị trí đỗ số 07, va chạm cột đèn làm gãy cột đèn chiếu sáng của hãng BR trong chuyến bay BR396 ngày 3/7/2024; 1 vụ việc khai thác tàu bay vì mục đích thương mại mà chưa được phép của hãng CX đối với chuyến bay CX767, CX766 ngày 10/4/2024.

Nhiều lỗi chủ quan

Một nội dung quan trọng được Thanh tra Cục Hàng không Việt Nam dành sự quan tâm đặc biệt đối với các hãng bay ngoại đang hoạt động tại Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất là chất lượng dịch vụ hành khách tại cảng hàng không và bồi thường ứng trước không hoàn lại trong vận chuyển hành khách bằng đường hàng không.

Theo ghi nhận, các hãng bay, gồm KE, FD, OZ, TR, VZ, EK, JL không gửi Quy trình phục vụ hành khách cho Cục Hàng không Việt Nam và Cảng vụ hàng không miền Nam theo quy định tại khoản 3, Điều 4, Thông tư số 36/2014/TT-BGTVT quy định chất lượng dịch vụ hành khách tại cảng hàng không (Thông tư 36).

Các hãng bay, gồm CX, MH, CI, K6, SQ không gửi Quy trình phục vụ hành khách và các sửa đổi, bổ sung cho Cục Hàng không Việt Nam.

“Tồn tại trên trách nhiệm thuộc về các hãng hàng không KE, FD, OZ, TR VZ, EK, JL, CX, MH, CI, K6, SQ; trách nhiệm của lãnh đạo, chuyên viên Phòng vận tải hàng không, Cảng vụ hàng không miền Nam theo dõi, giám sát thực hiện Quy trình phục vụ hành khách”, Thanh tra Cục Hàng không Việt Nam đánh giá.

Liên quan đến dịch vụ hành khách tại điểm đi, Thanh tra Cục Hàng không Việt Nam phát hiện Hãng hàng không MH không công bố thời gian mở quầy; EK không công bố thời gian đóng quầy; TR, K6 công bố thời gian mở quầy không đúng quy định tại Thông tư 36; KE, FD, MH, OZ, TR, VZ, EK công bố thời gian đóng quầy không đúng quy định tại Thông tư 36. 

Bên cạnh đó, các hãng bay gồm: MH, OZ, TR, VZ, FD không quy định trong Điều lệ vận chuyển, công khai; CI không quy định trong Điều lệ vận chuyển các danh mục vật phẩm hạn chế vận chuyển nằm ngoài danh mục vật phẩm nguy hiểm không được vận chuyển bằng đường hàng không theo quy định tại khoản e, Điều 2, Thông tư 36.

Đối với dịch vụ phục vụ hành khách của chuyến bay bị chậm, gián đoạn, hủy chuyến, Thanh tra Cục Hàng không Việt Nam ghi nhận việc các hãng hàng không đã cung cấp thông tin về tình trạng chuyến bay cho cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất, Cảng vụ hàng không miền Nam; bố trí nhân viên thông báo và tổ chức cung cấp các dịch vụ, giải quyết các thắc mắc và nhu cầu của hành khách theo quy định tại khoản 1, Điều 7, Thông tư 36.

Các hãng hàng không cũng thực hiện quy định trong trường hợp chậm chuyến, gián đoạn vận chuyển theo kế hoạch 15 phút trở lên so với lịch bay căn cứ theo quy định tại khoản 2, Điều 7, Thông tư 36.

Tuy nhiên, vẫn còn một số trường hợp như KE, OZ, EK, JL, SQ, CI, K6, TR không cung cấp thông tin về tình trạng chuyến bay bị chậm cho Cảng vụ hàng không miền Nam theo quy định tại khoản 1, Điều 7, Thông tư 36...

Đối với việc thực hiện bồi thường ứng trước không hoàn lại trong vận chuyển hành khách bằng đường hàng không, Thanh tra Cục Hàng không Việt Nam ghi nhận một số hãng bay đã không bồi thường ứng trước không hoàn lại cho các hành khách theo quy định tại khoản 1, Điều 4, Thông tư số 14/2015/TT-BGTVT (Thông tư 14) gồm: MH (5 chuyến), TR (1 chuyến), K6 (6 chuyến).

Các hãng gồm: KE, TR, K6, SQ không công bố công khai trên Trang thông tin điện tử, tại Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất; BR, FD, AK, CI không công bố công khai trên Trang thông tin điện tử; CZ, VZ không công bố công khai tại Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất về các trường hợp được bồi thường ứng trước không hoàn lại, mức bồi thường, chi tiết phương thức và thời hạn bồi thường, địa chỉ cụ thể thực hiện việc bồi thường theo quy định tại khoản 2, Điều 4, Thông tư 14.

Có 3 hãng không cung cấp thông tin cho Cảng vụ hàng không miền Nam về nguyên nhân hủy chuyến bay, chuyến bay bị chậm kéo dài ngay sau khi có quyết định hủy hoặc sau khi xác định chuyến bay bị chậm kéo dài theo quy định tại khoản 3, Điều 4, Thông tư 14 gồm: MH (6 chuyến); EK (2 chuyến); K6 (3 chuyến).

Thanh tra Cục Hàng không Việt Nam ghi nhận 4 hãng không báo cáo đến Cảng vụ hàng không miền Nam việc bồi thường ứng trước không hoàn lại của các chuyến bay theo quy định tại khoản 4, Điều 4, Thông tư 14 gồm: MH (5 chuyến); TR (1 chuyến); AK (2 chuyến) và K6 (3 chuyến).

Đặc biệt, CZ quy định mức bồi thường ứng trước không hoàn lại không đúng quy định tại khoản 3, Điều 8, Thông tư 14.

Theo đánh giá của Thanh tra Cục Hàng không Việt Nam, nguyên nhân chủ quan dẫn đến các vi phạm, tồn tại nói trên là do các hãng hàng không nước ngoài tại Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất chưa thực hiện hết trách nhiệm trong việc tuân thủ các quy định của pháp luật hàng không dân dụng; một số hãng hàng không chưa quan tâm đến việc phân công nhân viên phụ trách lĩnh vực khai thác tàu bay, an ninh hàng không.