Nhiều mô hình du lịch nông thôn đã trở thành điểm sáng khi kết hợp hiệu quả giữa sản xuất nông nghiệp, kinh doanh OCOP và phát triển du lịch cộng đồng

Hai động lực kiến tạo diện mạo mới cho nông thôn Việt Nam

Tại Hội nghị đánh giá kết quả phát triển sản phẩm OCOP và du lịch nông thôn giai đoạn 2021-2025, định hướng 2026-2030, do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức mới đây, quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng thông tin, 24 năm qua, cùng với Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, hai chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) và “Phát triển du lịch nông thôn” đã trở thành những mũi nhọn quan trọng trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế, gia tăng giá trị nông sản, tạo việc làm và khơi dậy nội lực ở khu vực nông thôn. “Các chương trình này đã góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân, thúc đẩy bình đẳng giới và phát huy tinh thần sáng tạo trong cộng đồng nông thôn”, ông nói.

Trong bối cảnh Chính phủ và Quốc hội thống nhất chủ trương tích hợp ba chương trình lớn gồm xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, thành một chương trình thống nhất từ ngày 1/1/2026, ông Trần Đức Thắng nhận định, đây là “bước ngoặt quan trọng” giúp tăng hiệu quả đầu tư, tránh chồng chéo và thúc đẩy kết nối giữa các vùng, tạo nền tảng cho OCOP và du lịch nông thôn phát triển theo hướng thực chất và bền vững.

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đến tháng 9/2025, cả nước đã có gần 17.400 sản phẩm của hơn 9.300 chủ thể OCOP đạt từ 3 sao trở lên, tăng hơn 8.400 sản phẩm so với năm 2022, vượt chỉ tiêu đề ra tại Quyết định 919/QĐ-TTg. Trong đó, hơn 9.300 chủ thể OCOP thuộc hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ và hộ sản xuất, với 40% là phụ nữ và gần 20% là người dân tộc thiểu số.

“Thực tế, một sản phẩm khi được công nhận OCOP thường tiêu thụ tốt hơn, giá bán cao hơn, tạo niềm tin lớn nơi người tiêu dùng và khuyến khích tinh thần khởi nghiệp nông thôn”, quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng chia sẻ. Ông cho biết thêm, các sản phẩm OCOP không chỉ minh chứng cho tiêu chuẩn chất lượng, mà còn là biểu tượng của tinh thần đổi mới, sáng tạo, giúp người dân làm giàu ngay trên chính quê hương.

Cùng với đó, chương trình phát triển du lịch nông thôn đang ghi nhận nhiều dấu ấn tích cực với hơn 600 mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn đang hoạt động, tăng 1,6 lần so với năm 2021. Nhiều mô hình đã trở thành điểm sáng khi kết hợp hiệu quả giữa sản xuất nông nghiệp, kinh doanh OCOP và phát triển du lịch cộng đồng.

Kiến tạo chuỗi phát triển bền vững

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam, sau hơn 7 năm triển khai chương trình OCOP và 3 năm thực hiện du lịch nông thôn, các kết quả đạt được đã tạo nên chuyển biến sâu sắc trong tư duy và phương thức sản xuất ở khu vực nông thôn.

 “Chúng ta đang chứng kiến sự hình thành của những hệ sinh thái kinh tế nông thôn đa giá trị, nơi mỗi sản phẩm không chỉ mang giá trị vật chất, mà còn gắn liền với bản sắc văn hóa và cảnh quan sinh thái địa phương”, ông Trần Thanh Nam cho hay. Chương trình OCOP, theo ông, đã góp phần chuyển đổi sản xuất nhỏ lẻ sang liên kết chuỗi, xây dựng vùng nguyên liệu ổn định, đồng thời mở ra hướng phát triển sinh kế mới cho vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Minh chứng là, 60,7% chủ thể OCOP đạt từ 3 sao trở lên có doanh thu tăng bình quân 17,6% mỗi năm, 42,3% mở rộng quy mô lao động, khẳng định hiệu quả rõ nét trong phát triển kinh tế nông thôn.

Ông Ngô Trường Sơn, Chánh văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương, cho biết: “Nếu giai đoạn đầu OCOP thiên về số lượng, thì giai đoạn 2021-2025 là thời kỳ nâng chất lượng, tăng giá trị chuỗi và đẩy mạnh truy xuất nguồn gốc”. Hơn 4.000 sản phẩm OCOP đã có mã QR, gần 3.000 sản phẩm được phân phối trên các sàn thương mại điện tử như Postmart, Voso, Shopee, Lazada. Đây là những minh chứng cho nỗ lực chuyển đổi số mạnh mẽ của chương trình.

Theo ông Sơn, doanh thu từ du lịch gắn với OCOP và làng nghề đạt trên 25.000 tỷ đồng/năm, chiếm khoảng 15% tổng giá trị sản xuất khu vực nông thôn. Nhiều sản phẩm OCOP đã có mặt tại hơn 60 quốc gia, trong đó nổi bật là gạo ST25, cà phê rang xay, tinh dầu quế, hạt điều, mật ong rừng, chè thảo mộc… góp phần nâng cao kim ngạch xuất khẩu nông sản và khẳng định thương hiệu Việt trên thị trường quốc tế.

Bước sang giai đoạn 2026-2030, Bộ Nông nghiệp và Môi trường định hướng chuyển từ OCOP “theo sản phẩm” sang OCOP “theo vùng và chuỗi giá trị”, lấy khoa học - công nghệ và chuyển đổi số làm nền tảng. Mục tiêu đến năm 2030 có 20.000 sản phẩm OCOP 3 sao trở lên, trong đó 150 sản phẩm đạt chuẩn 5 sao quốc gia.

Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ tiên phong trong việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về OCOP và du lịch nông thôn, đẩy mạnh chuyển đổi số, kết nối với các sàn thương mại điện tử, đồng thời phối hợp các bộ, ngành tổ chức hội chợ, triển lãm trong và ngoài nước để hỗ trợ doanh nghiệp OCOP vươn ra thị trường toàn cầu.