Bà Trần Thị Minh Nguyệt, Quản lý Hỗ trợ Doanh nghiệp Nữ và Tài chính Toàn diện của CARE.

Thưa bà, trong bức tranh kinh tế Việt Nam đang chuyển động mạnh, vì sao việc củng cố khu vực doanh nghiệp siêu nhỏ và nhỏ do phụ nữ làm chủ lại được CARE nhìn nhận như một bước đi chiến lược, vượt ra ngoài câu chuyện bình đẳng giới?

Phụ nữ kinh doanh đã là một trụ cột thầm lặng của nền kinh tế. Các mô hình do phụ nữ làm chủ tạo thu nhập ổn định cho hộ gia đình, duy trì sinh kế cộng đồng và giữ nhịp cho chuỗi cung ứng địa phương kết nối thị trường quốc gia.

Khi Việt Nam bước vào giai đoạn tăng trưởng bao trùm tiếp theo, việc củng cố khu vực này trở thành chiến lược phát triển thiết yếu. Tăng năng lực cho doanh nghiệp nữ đồng nghĩa với tăng sức chống chịu của kinh tế địa phương và mở rộng dư địa tăng trưởng dài hạn.

CARE cùng các đối tác vừa công bố những kết quả khảo sát nền tảng từ sáng kiến Bừng Sáng (Strive Women). Bà có thể phác họa ngắn gọn bức tranh sức khỏe tài chính của phụ nữ kinh doanh qua nghiên cứu này?

Nghiên cứu Measuring Women Entrepreneurs’ Financial Health được triển khai trên mẫu rộng nhiều vùng miền, lần đầu cho chúng ta một bức tranh toàn diện về thực hành tài chính, hiệu quả kinh doanh, mức độ sẵn sàng số và bối cảnh gia đình của phụ nữ. Dữ liệu cho thấy năng lực nội tại rất đáng khích lệ. Khoảng 75% phụ nữ được khảo sát là người đưa ra quyết định cuối cùng trong hoạt động kinh doanh. Nhiều người khởi đầu từ bán tại nhà, từ khu vực phi chính thức, rồi bền bỉ mở rộng mạng lưới khách hàng dựa trên uy tín và sự ổn định. Đó là nền tảng quan trọng cho tăng trưởng.

Nhưng dữ liệu cũng chỉ ra những rào cản dai dẳng. Rào cản nào đang tác động mạnh nhất đến khả năng bứt phá của doanh nghiệp nữ, thưa bà?

Ba rào cản lớn nổi lên là thời gian, công nghệ và tài chính. Về thời gian, phụ nữ gánh phần lớn công việc chăm sóc không lương trong gia đình. Hệ quả rất cụ thể là họ phải từ chối tập huấn, rút ngắn giờ mở cửa, trì hoãn mở rộng vì thiếu người trông trẻ hoặc khó chia sẻ việc nhà.

Nghiên cứu cho thấy mối liên hệ rõ ràng giữa thời gian rảnh và hiệu quả kinh doanh. Phụ nữ giảm gánh nặng chăm sóc có doanh thu cao hơn, kỳ vọng phát triển tích cực hơn và các chỉ số sức khỏe tài chính tốt hơn. Điều này khẳng định hỗ trợ chăm sóc là một đòn bẩy kinh tế thực chất.

Bà Trần Thị Minh Nguyệt trao giải Cuộc thi Thúc đẩy sáng kiến kinh doanh bền vững do phụ nữ làm chủ 2025.

Trong kỷ nguyên số, năng lực công nghệ được xem là chìa khóa cạnh tranh. Vậy thưa bà, phụ nữ kinh doanh đang đứng ở đâu trên trục này?

Hơn 90% phụ nữ sở hữu điện thoại thông minh và dùng mạng xã hội để giao tiếp, quảng bá. Tuy vậy, việc ứng dụng công cụ số vào chức năng cốt lõi như ghi chép sổ sách, quản lý tồn kho hay bán hàng trực tuyến vẫn còn hạn chế. Giao dịch tiền mặt chiếm ưu thế, tỷ lệ sử dụng dịch vụ tài chính số thường xuyên còn thấp. Khoảng trống này xuất phát từ thiếu kỹ năng, thiếu tự tin và nỗi lo rủi ro lừa đảo. Khi thị trường chuyển dịch nhanh sang online, hạn chế ấy trực tiếp bào mòn năng lực cạnh tranh.

Tiếp cận vốn phù hợp luôn là câu chuyện khó. Nghiên cứu của chương trình cho thấy điều gì đáng chú ý, thưa bà?

Phụ nữ chứng minh được kỷ luật kinh doanh và lịch sử trả nợ tốt, nhưng họ vẫn chủ yếu tiếp cận các khoản vay nhỏ, ngắn hạn để xoay vòng dòng tiền. Yêu cầu tài sản bảo đảm cao, thủ tục phức tạp và lãi suất chưa phù hợp khiến đầu tư cho tăng trưởng gặp khó. Nhu cầu của phụ nữ rất rõ ràng và có phân hóa theo bối cảnh. Ở đô thị, họ cần khoản vay lớn hơn, không yêu cầu thế chấp. Ở nông thôn, họ cần khoản vay nhỏ, linh hoạt, đi kèm hỗ trợ kiến thức tài chính.

Thưa bà, trước thực tế đó, Strive Women tại Việt Nam đã chọn cách tiếp cận nào để bảo đảm giải pháp thực sự chạm tới nhu cầu?

Chúng tôi triển khai theo phương pháp Thiết kế Lấy Phụ nữ làm Trung tâm. Mọi can thiệp đều xuất phát từ bối cảnh sống của phụ nữ, được thử nghiệm kỹ trước khi nhân rộng. Mục tiêu là hỗ trợ hơn 90.000 phụ nữ kinh doanh trên toàn quốc. Trọng tâm là tài chính toàn diện thông qua hợp tác với ngân hàng thương mại và tổ chức tài chính vi mô, song song với nâng cao năng lực số và củng cố sự ủng hộ trong gia đình.

Bà có thể chia sẻ cụ thể hơn về các mô hình hợp tác mà CARE đang triển khai?

Với VPBankSME, chương trình đồng thiết kế và mở rộng sáng kiến Bệ phóng Doanh nghiệp nữ chủ WE Leverage package. Gói này cung cấp hạn mức vay không tài sản bảo đảm cao hơn cho nhóm kinh doanh tăng trưởng, kèm ưu đãi tín dụng và bộ công cụ số giúp giảm chi phí vận hành. Hai bên cũng tổ chức các khóa tập huấn kỹ năng kinh doanh số và AI, tạo bước tiến đáng kể về năng lực số.

Song song, CARE hợp tác với Tổ chức TCVM Thanh Hóa để tiếp cận phụ nữ nông thôn, thu nhập thấp bằng các gói vay nhỏ, tiết kiệm và tập huấn tại cộng đồng. Các sản phẩm này giúp ổn định kinh doanh và giảm tổn thương tài chính. Hai đối tác dự kiến tiếp tục nghiên cứu các gói bảo hiểm toàn diện nhằm giúp phụ nữ ứng phó rủi ro, một thành tố quan trọng của sức khỏe tài chính dài hạn.

Bà Trần Thị Minh Nguyệt trao tặng gói vốn hạt giống và hỗ trợ chuyên sâu dành cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh Lạng Sơn.

Chương trình cũng đề cập tới tương tác trong hộ gia đình. Cách tiếp cận này mang lại thay đổi gì, thưa bà?

Chúng tôi thúc đẩy đối thoại trong gia đình để các thành viên cùng nhìn nhận giá trị của việc chia sẻ trách nhiệm và lợi ích kinh tế khi hỗ trợ phụ nữ kinh doanh. Cách tiếp cận này giúp tăng cảm giác kiểm soát, sự tự tin và khả năng ra quyết định của phụ nữ, đồng thời giảm nguy cơ xung đột hay cảm giác có lỗi. Khi gia đình trở thành điểm tựa, doanh nghiệp nữ vận hành bền bỉ hơn.

Vậy, nâng cao năng lực số được CARE triển khai theo lộ trình nào để bảo đảm khả năng áp dụng thực tế, thưa bà?

Lộ trình bắt đầu từ việc tận dụng mạng xã hội hiệu quả hơn cho bán hàng, một kỹ năng phụ nữ đã quen. Từ đó tiến tới ghi chép số, quản lý tồn kho và tham gia các nền tảng bán hàng trực tuyến. Các nhóm học tập cộng đồng và mạng lưới cố vấn địa phương đóng vai trò then chốt, giúp kiến thức được chuyển hóa thành thực hành kinh doanh hằng ngày.

Nhìn từ dữ liệu và kết quả ban đầu, bà muốn gửi thông điệp gì tới các bên trong hệ sinh thái kinh tế?

Dữ liệu cho thấy nâng cao sức khỏe tài chính cho phụ nữ kinh doanh hoàn toàn khả thi và tạo giá trị kinh tế lớn. Các tổ chức tài chính có thể điều chỉnh sản phẩm phù hợp hơn với dòng tiền và mức độ rủi ro của phụ nữ. Cơ quan nhà nước có thể thúc đẩy giải pháp chăm sóc mang tính cộng đồng và củng cố hạ tầng số ở nông thôn. Doanh nghiệp có thể mở rộng liên kết chuỗi cung ứng và đầu tư đào tạo kỹ năng số cho phụ nữ.

Tôi tin rằng, với sự hỗ trợ dựa trên dữ liệu, xuất phát từ thực tiễn và triển khai qua hợp tác đa bên, phụ nữ làm chủ doanh nghiệp sẽ giữ vai trò lớn hơn trong hành trình phát triển bao trùm và bền vững của Việt Nam.

Xin cảm ơn bà!