Quảng Ninh có đường bờ biển dài, ngư trường rộng lớn. Đây là lợi thế để Quảng Ninh phát triển kinh tế biển, song cũng đặt ra nhiều thách thức, nhất là trong công tác phòng, chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).

Với nhiều giải pháp được triển khai, từ việc siết chặt quản lý tàu thuyền, tăng cường tuần tra, giám sát trên biển đến việc xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm. Mục tiêu là chấm dứt hoàn toàn tình trạng khai thác trái phép, đảm bảo ngành thủy sản phát triển bền vững và có trách nhiệm, giữ gìn nguồn lợi biển, đồng thời tạo tiền đề vững chắc để thủy sản Việt Nam tiếp tục vươn ra thị trường quốc tế một cách chính thức và minh bạch.

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Phiên họp lần thứ 16 của Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).

Phát biểu tại phiên họp lần thứ 16 Ban chỉ đạo quốc gia về IUU, được tổ chức trực tuyến vào chiều tối ngày 7/10, ông Nguyễn Văn Công, Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh nhấn mạnh: Thực hiện các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại phiên họp thứ 15 của Ban Chỉ đạo Quốc gia về IUU, tỉnh Quảng Ninh đã ban hành văn bản Chỉ đạo các sở, ngành, địa phương tập trung cao điểm thực hiện các giải pháp chống khai thác IUU trên địa bàn tỉnh.

Trong đó, Quảng Ninh thành lập tổ công tác rà soát, xác minh, hướng dẫn các chủ tàu cá hoàn thiện các thủ tục hồ sơ và xử lý dứt điểm việc đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép, hoàn thành trước ngày 15/10/2025 đối với 77/4.156 tàu cá chưa cấp phép khai thác và 88 tàu cá chưa đăng kiểm. Kiểm tra, giám sát chặt chẽ toàn bộ tàu cá xuất, nhập tại các bến, cảng, khu neo đậu, tuyệt đối không cho tàu cá hoạt động khai thác khi chưa đủ điều kiện theo quy định. Lập danh sách cụ thể (rõ tên chủ tàu, theo từng xã, phường), trên cơ sở đó giao tổ chức làm việc với các chủ tàu cá; tổ chức quản lý để đảm bảo các tàu cá này không thể tham gia hoạt động khai thác.

Ông Nguyễn Văn Công, Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh phát biểu tại cuộc họp trực tuyến, phiên họp lần thứ 16 Ban chỉ đạo quốc gia về IUU.

Nghiên cứu ban hành quy chế phối hợp quản lý tàu cá trên địa bàn, đảm bảo chặt chẽ, rõ nội dung, rõ trách nhiệm, sẽ hoàn thành trong tháng 10/2025. Tổ chức thường trực 24/24 hệ thống giám sát hành trình tàu cá (VMS) để kịp thời cảnh báo các tàu cá hoạt động tại vùng biển giáp ranh có nguy cơ vi phạm vụ biển nước ngoài. Chia sẻ dữ liệu, kiểm soát hoạt động tàu cá ra vào cảng, xuất nhập bến, tàu cá tham gia hoạt động khai thác trên biển, giám sát sản lượng thủy sản khai thác…

Đến ngày 6/10, tỉnh Quảng Ninh có 4.116 tàu cá từ 6 m trở lên đã đăng ký và cập nhật 100% trên hệ thống Vnfishbase. Trong đó, đã tổ chức cập nhật dữ liệu thông tin 100% chủ tàu cá lên hệ thống Vnfishbase đạt 100,0%. Tỷ lệ cấp Giấy phép khai thác đạt 99,2% tăng 0,7% so với cuộc Họp lần thứ 15 của BCĐ IUU Quốc gia (còn 34 tàu đang rà soát cấp phép và quản lý tại bến bằng hình ảnh, tọa độ đối với các tàu cá chưa thực hiện. Tỷ lệ đăng kiểm còn hạn đạt 93,1% tăng 5,0% còn 6,9% tàu đang thực hiện đăng kiểm.

Khắc phục theo chỉ đạo Văn bản số 90 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, số tàu cá không đủ điều kiện trên địa bàn tỉnh giảm từ 579 xuống còn 85 tàu (giảm 494 tàu). Công tác tuần tra, kiểm soát, xử lý vi phạm trên biển được tăng cường.

Từ đầu năm 2025 đến nay Quảng Ninh đã phát hiện, xử lý trên 449 trường hợp vi phạm, xử phạt số tiền trên 6,29 tỷ đồng.

Cán bộ đồn biên phòng Cô Tô xuống tận tàu cá để tuyên truyền, phổ biến cho ngư dân. Ảnh: QMG

Tỉnh đã tổ chức hội nghị tập huấn eCDT cho trên 55 cán bộ cấp xã, thôn, cán bộ trạm biên phòng. Đã có trên 72 chủ tàu thực hiện thủ tục qua hệ thống eCDT sản lượng kiểm soát trên 139 tấn; lũy kế có trên 311 tàu/1.603 lượt cập rời, kiểm soát 2.363 tấn thủy sản khai thác qua hệ thống eCDT.

Theo Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Nguyễn Văn Công, bên cạnh một số kết quả đã đạt được, quá trình triển khai nhiệm vụ, vẫn còn một số tồn tại, hạn chế, khó khăn. Đó là, tỷ lệ kiểm soát tàu cá, sản lượng qua cảng cá, bến cá trên hệ thống eCDT còn thấp. Vẫn còn tàu cá mất kết nối VMS, hoạt động sai vùng, vẫn còn một số chủ tàu chưa thực hiện việc cấp giấy phép khai thác thủy sản, đăng kiểm theo quy định. Một số khu neo đậu chưa đủ điều kiện về cơ sở vật chất để công bố cảng cá theo quy định. 

Nguyên nhân là do các xã/phường/đặc khu, cơ quan còn lúng túng trong việc triển khai các nhiệm vụ được chuyển tiếp từ cấp huyện trước đây. Cùng đó, địa bàn quản lý rộng, trong khi lực lượng quản lý mỏng, đặc biệt tỉnh Quảng Ninh có đường biển dài, ngư dân thường tập trung khai thác gần đường phân định dẫn đến nguy cơ xâm phạm vùng biển nước ngoài cao. Thiếu cơ chế trong việc thu hút đầu tư đối với các cảng cá, khu neo đậu. Các hệ thống phần mềm liên quan đến quản lý tàu cá chưa được liên thông đồng nhất (phần mềm VNFISHBASE, ECDT, dữ liệu xử phạt, VMS,...).

Lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh cho biết, tỉnh Quảng Ninh nhận thức rõ về tầm quan trọng đối với công tác chống khai thác IUU, coi đây nhiệm vụ quan trọng. Địa phương sẽ hành động quyết liệt thực hiện nghiêm túc đầy đủ, có hiệu quả các nội dung chỉ đạo Trung ương và các nội dung chỉ đạo của UBND tỉnh đã ban hành đồng thời tập trung xử lý dứt điểm các tồn tại, hạn chế được Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đảm bảo hoàn thành các nhiệm vụ cấp bách, trọng tâm về chống khai thác hải sản bất hợp pháp (IUU) trên địa bàn.

Các hộ nuôi trồng thủy sản trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh sử dụng phao nổi HDPE góp phần bảo vệ môi trường biển, phát triển thủy sản bền vững. Ảnh: Quỳnh Nga

Tại cuộc họp, tỉnh Quảng Ninh đề xuất, kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường sớm tham mưu Chính phủ ban hành cơ chế thu hút nguồn vốn của doanh nghiệp đầu tư vào các hạng mục dịch vụ hậu cần nghề cá tại các khu neo đậu tránh trú bão nhà nước đã đầu tư để đáp ứng điều kiện công bố cảng cá theo quy định của Luật Thủy sản, phục vụ công tác truy xuất nguồn gốc thủy sản.

Nghiên cứu liên thông, đồng bộ giữa các phần mềm quản lý tàu cá (VNFISHBASE, eCDT, phần mềm dữ liệu xử phạt vi phạm hành chính) để tạo sự thuận lợi, đồng bộ trong công tác quản lý tàu cá.

Song song với việc ngăn chặn khai thác thủy sản trái phép, tỉnh Quảng Ninh đã quy hoạch hơn 45.000 ha mặt biển cho nuôi trồng thủy sản, hướng tới phát triển nuôi biển công nghệ cao, thay thế dần hình thức quảng canh tự phát, gắn với bảo vệ hệ sinh thái và môi trường.

Tỉnh đẩy nhanh việc cấp phép, giao mặt nước cho hộ dân, hợp tác xã và doanh nghiệp; khuyến khích áp dụng lồng bè hiện đại, công nghệ giám sát tự động, qua đó tạo sinh kế ổn định cho ngư dân, nâng cao giá trị xuất khẩu và giảm áp lực khai thác trên ngư trường tự nhiên, hướng tới một nghề cá hợp pháp và có trách nhiệm.

Những biện pháp mà Quảng Ninh đã và đang thực hiện là những minh chứng cho thấy quyết tâm của địa phương trong việc phòng, chống IUU, đồng thời góp phần quan trọng vào nỗ lực gỡ “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu đối với thủy sản Việt Nam.