Phó chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan điều hành phiên thảo luận.

Sáng 25/3, hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách thảo luận Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật.

Đây là dự án luật đã được Quốc hội thảo luận tại Kỳ họp thứ 8 và dự kiến thông qua tại Kỳ họp thứ 9 tới đây.

Phiên thảo luận tại hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách chỉ có 3 đại biểu tham gia thảo luận về công bố hợp quy, chứng nhận hợp chuẩn…

Phát biểu giải trình thêm, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nói cách tiếp cận mới liên quan đến dự án Luật này là thực hiện tiêu chuẩn hóa toàn diện, lấy thị trường làm chủ đạo, Nhà nước định hướng, doanh nghiệp là trung tâm, xã hội tham gia tích cực và hội nhập quốc tế.

Bộ trưởng cũng thể hiện đồng tình với băn khoăn của đại biểu khi hiện nay, một số quy định về thú y, chăn nuôi, bảo vệ thực vật quy định chặt chẽ hơn mức cần thiết. Các sản phẩm này vừa phải đăng ký cấp phép lưu hành, chứng nhận theo hệ thống GMP, vừa chứng nhận hợp quy.

Trong khi, hai quy trình này đều có bước phân tích lấy mẫu giống nhau. Vì vậy, Bộ trưởng cho rằng cần thiết giảm thiểu bằng cách chỉ cần đáp ứng chứng nhận GMP thì không cần phải công bố hợp quy nữa.

"Sửa đổi Luật lần này đã giao các bộ chuyên ngành chủ động trong việc quy định công bố hợp quy để tạo sự thông thoáng cho doanh nghiệp", Bộ trưởng thông tin tới đại biểu.

Vẫn theo Bộ trưởng thì việc quản lý tiêu chuẩn, quy chuẩn sẽ chuyển từ Nhà nước dẫn dắt sang cân bằng giữa Nhà nước và thị trường, mở rộng hệ thống tiêu chuẩn sang toàn bộ nền kinh tế.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu tại Hội nghị.

Tiêu chuẩn sẽ góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy phát triển chất lượng cao dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. "Tỷ lệ chuyển đổi tiêu chuẩn quốc tế đang từ mức 62% sẽ nâng dần lên 70% và 80%", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Ngoài ra, việc sửa đổi các quy định về tiêu chuẩn, quy chuẩn để đảm bảo tuân thủ cam kết quốc tế, đặc biệt là các FTA thế hệ mới và bổ sung các quy định để đẩy mạnh việc xã hội hóa trong việc xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn, hoạt động chứng nhận, giám định. Với những chính sách mới, vai trò của doanh nghiệp và hiệp hội trong xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn được nâng cao.

Sửa đổi luật lần này cũng quy định rõ hơn về hoạt động đánh giá sự phù hợp, nhất là sự xuyên biên giới, thừa nhận đơn phương kết quả đánh giá, sự phù hợp của tổ chức nước ngoài nhằm tăng độ mở của tiêu chuẩn cũng như tăng tỷ lệ chuyển đổi tiêu chuẩn quốc tế.

Điều hành phiên thảo luận, Phó chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho hay, trước hội nghị này, ông đã chủ trì họp với Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Bộ Khoa học - Công nghệ và Liên đoàn Thương mại Công nghiệp Việt Nam (VCCI) để trao đổi về đơn thỉnh cầu của các hiệp hội ngành hàng đối với Tổng Bí thư và lãnh đạo Quốc hội liên quan tới dự án luật này.

Phó chủ tịch Quốc hội nói, Nhà nước phải có quyền lực kiểm soát, song phải tư duy theo đúng tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm là luật không chỉ quản lý mà còn kiến tạo không gian phát triển mới, cùng với đó là giảm cơ chế xin - cho.

Phó chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhìn nhận, dự án luật có vẻ liên quan tới kỹ thuật, song thực tế là vấn đề kinh tế. Bởi lẽ các quy định tại luật sẽ tác động tới các ngành hàng, tới thương mại rất lớn, không chỉ một nhóm doanh nghiệp mà toàn bộ xã hội.

“Một quy định hợp quy đối với một sản phẩm thức ăn chăn nuôi sẽ phân bổ vào cho hàng triệu người chăn nuôi ở trên khắp mọi miền đất nước của chúng ta. Bởi vì doanh nghiệp phải đưa tất cả chi phí tuân thủ vào giá thành sản phẩm”, ông Hoan nêu.

Ông Hoan đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu những công cụ khác để Nhà nước thực hiện quyền lực kiểm soát mà không làm phát sinh chi phí quá lớn cho doanh nghiệp, người dân.

“Thật sự đôi khi không cần thiết như Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nói vừa rồi. Nhiều khi người ta nói cũng là hình thức. Vì người ký văn bản chứng nhận hợp quy lại không chịu trách nhiệm mà chỉ ghi nhận kết quả, còn doanh nghiệp vẫn phải là người phải chịu trách nhiệm tất cả các vấn đề đó”, ông Hoan phân tích.

Phó chủ tịch Quốc hội dẫn chứng cách đây vài hôm có thông tin trên báo chí về vụ việc quảng cáo kẹo rau củ (kẹo Kera của nhóm Quang Linh Vlog, Hằng Du mục và Hoa hậu Thùy Tiên- PV) là một minh chứng cho cơ chế tự kiểm soát của các hiệp hội ngành hàng.

“Khi một người tiêu dùng thấy nghi ngờ gì đó, họ có thể đem sản phẩm đó đến phòng thí nghiệm để kiểm tra xem có đúng như quảng cáo, giới thiệu hay không. Như vậy, chúng ta trao quyền kiểm soát cho các hiệp hội ngành hàng để họ phải tự kiểm soát chất lượng”, ông Hoan nêu.

Phó chủ tịch Quốc hội cũng dẫn chứng, ở nước ngoài việc các hiệp hội ngành hàng đóng dấu được coi như một sự bảo chứng về chất lượng đối với các sản phẩm của doanh nghiệp.

Còn rủi ro thì ở bất kỳ cơ chế kiểm soát nào cũng có rủi ro, nhưng chúng ta chọn rủi ro nào để ít tác động với doanh nghiệp. Đồng thời, thông qua việc này để nâng cao năng lực của doanh nghiệp lên chứ không nên chỉ muốn quản lý cho an toàn một cách đơn thuần, Phó chủ tịch Quốc hội phát biểu.