Trên cơ sở đó, Nghị định thư Montreal đã được thông qua và triển khai thành công, góp phần loại trừ hoàn toàn các chất chlorofluorocarbon (CFCs), hóa chất nhân tạo từng được sử dụng rộng rãi trong làm lạnh, khí dung và sản xuất xốp, từ đó phục hồi tầng ozone và bảo vệ hành tinh khỏi bức xạ tử ngoại có hại.

Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Công Thành phát biểu tại sự kiện.

Là thành viên của Công ước Vienna và Nghị định thư Montreal từ năm 1995, Việt Nam đã thể hiện vai trò chủ động và cam kết mạnh mẽ trong việc bảo vệ tầng ozone, đồng thời lồng ghép mục tiêu này với các ưu tiên quốc gia khác như giảm phát thải khí nhà kính và chuyển đổi xanh.

Theo thống kê của Ban Thư ký Ozone quốc tế, tính đến tháng 8 năm 2025, Việt Nam đã ngăn ngừa phát thải khoảng 240 triệu tấn CO₂ tương đương, đóng góp quan trọng vào nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính toàn cầu.

Thông qua Quỹ Đa phương thi hành Nghị định thư Montreal, Việt Nam đã nhận được sự hỗ trợ trong việc xây dựng khung pháp lý, nâng cao năng lực kỹ thuật, chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực.

Tính đến nay, Quỹ đã phê duyệt 90 dự án cho Việt Nam với tổng giá trị khoảng 30 triệu USD, trong đó có nhiều chương trình quan trọng về công nghệ làm mát bền vững, sử dụng năng lượng hiệu quả, những lĩnh vực vừa góp phần bảo vệ tầng ozone, vừa thúc đẩy phát triển kinh tế xanh.

Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Công Thành nhấn mạnh rằng, nhờ nỗ lực chung, thế giới đã giảm được khoảng 135 tỷ tấn CO₂ tương đương kể từ năm 1990 đến nay, đóng góp gần 25% vào mục tiêu hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu dưới 2°C.

Đây là minh chứng rõ ràng cho thấy khi khoa học, chính sách và hợp tác quốc tế đồng hành, những hành động thiết thực có thể tạo ra tác động to lớn đối với sức khỏe con người, hệ sinh thái và sự phát triển bền vững.

Trong nhiều năm qua, Việt Nam đã tích cực triển khai các hoạt động nhằm loại trừ các chất làm suy giảm tầng ozone. Đến nay, Việt Nam đã hoàn tất việc loại trừ hoàn toàn các chất CFC, Halon và CTC từ năm 2010; loại trừ Methyl Bromide từ năm 2015, chỉ duy trì cho mục đích kiểm dịch và khử trùng hàng hóa theo quy định quốc tế.

Các chất HCFC cũng đã được cắt giảm theo đúng lộ trình, đến giai đoạn 2025-2029, lượng tiêu thụ cơ sở giảm còn 1.300 tấn mỗi năm. Đối với HFC, kể từ ngày 1/1/2024, Việt Nam đã duy trì mức tiêu thụ không vượt quá 13,9 triệu tấn CO₂ tương đương.

Cùng với đó, các hoạt động quản lý chất được kiểm soát đã được triển khai chặt chẽ từ khâu đăng ký, báo cáo, giám sát nhập khẩu, sản xuất và sử dụng, với sự tham gia của hàng trăm doanh nghiệp và tổ chức trong nước.

Chính phủ cũng đã xây dựng khung pháp lý đầy đủ cho công tác bảo vệ tầng ozone thông qua Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản hướng dẫn thi hành như Nghị định số 06/2022/NĐ-CP, Nghị định số 45/2022/NĐ-CP, Thông tư số 01/2022/TT-BTNMT, Thông tư số 20/2023/TT-BTNMT và mới nhất là Nghị định số 119/2025/NĐ-CP. Các quy chuẩn kỹ thuật về thu gom, tái chế và xử lý môi chất lạnh cũng đã được ban hành nhằm kiểm soát chặt chẽ vòng đời của các chất này.

Trong giai đoạn tới, theo Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ozone và các chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát giai đoạn 2024-2045, Việt Nam dự kiến sẽ giảm hơn 11 triệu tấn CO₂ tương đương từ hoạt động tiêu thụ các chất HFC.

Cùng với đó, các giải pháp đồng bộ sẽ tiếp tục được triển khai như tích hợp nội dung bảo vệ tầng ozone vào Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu, khuyến khích áp dụng công nghệ làm mát hiệu quả cao, sử dụng môi chất lạnh có chỉ số GWP thấp, tăng cường ứng dụng năng lượng tái tạo trong bảo quản lạnh, và thúc đẩy tài chính xanh thông qua các cơ chế như trái phiếu xanh, tín chỉ carbon và tài trợ quốc tế.

Chia sẻ tại Hội thảo, bà Tina Chondraki Birmpili, Trưởng Ban điều hành Quỹ Đa phương thi hành Nghị định thư Montreal, nhấn mạnh rằng Ngày Quốc tế Bảo vệ tầng ozone năm 2025 đánh dấu 40 năm Công ước Vienna, với chủ đề “Từ khoa học đến hành động toàn cầu”.

Thông qua Quỹ Đa phương, Việt Nam đã nhận được nhiều hỗ trợ trong việc xây dựng khung pháp lý, nâng cao năng lực kỹ thuật, chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực.

Tính đến nay, Quỹ đã phê duyệt 90 dự án cho Việt Nam với tổng giá trị khoảng 30 triệu USD, trong đó có nhiều chương trình trọng điểm nhằm thực hiện Bản sửa đổi Kigali liên quan đến sử dụng năng lượng hiệu quả và phát triển công nghệ làm mát bền vững.

Đây là những bước đi thiết thực, không chỉ góp phần bảo vệ tầng ozone mà còn thúc đẩy tăng trưởng xanh và chuyển đổi khí hậu bền vững. “Chúng tôi đánh giá cao cam kết và những bước đi chủ động của Việt Nam trong hợp tác quốc tế, và tin tưởng rằng sự đồng hành bền chặt này sẽ tiếp tục mở ra một tương lai tốt đẹp hơn cho hành tinh”, bà Birmpili nhấn mạnh.

Còn theo ông Lê Ngọc Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Tài nguyên và Môi trường), trong nhiều năm qua, Việt Nam đã tích cực triển khai các hoạt động nhằm thực hiện hiệu quả Công ước Vienna và Nghị định thư Montreal.

Những kết quả đã đạt được là nền tảng vững chắc để Việt Nam tiếp tục thực hiện các cam kết quốc tế về bảo vệ tầng ozone và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Theo ông Tuấn, Việt Nam đã hoàn tất việc loại trừ hoàn toàn tiêu thụ các chất CFC, Halon và CTC từ năm 2010; loại trừ hoàn toàn Methyl Bromide từ năm 2015, hiện chỉ duy trì với mục đích kiểm dịch và khử trùng hàng hóa theo quy định quốc tế.

Đối với các chất HCFC, quá trình cắt giảm cũng đang diễn ra theo đúng lộ trình, dự kiến đến giai đoạn 2025-2029, lượng tiêu thụ cơ sở sẽ giảm còn 1.300 tấn mỗi năm.

Riêng với HFC - nhóm khí nhà kính có tiềm năng gây nóng lên toàn cầu cao - Việt Nam đã bắt đầu quản lý chặt chẽ từ ngày 1/1/2024, với mức tiêu thụ cơ sở không vượt quá 13,9 triệu tấn CO₂ tương đương.

Cùng với việc loại trừ các chất làm suy giảm tầng ozone, Việt Nam cũng đẩy mạnh công tác quản lý xuyên suốt từ khâu đăng ký, báo cáo sử dụng, đến giám sát nhập khẩu, sản xuất và sở hữu các thiết bị, sản phẩm có chứa các chất được kiểm soát. Hệ thống quản lý này hiện đã có sự tham gia của hàng trăm doanh nghiệp và tổ chức trong nước, góp phần quan trọng vào việc kiểm soát hiệu quả các hoạt động liên quan.

Để tiếp tục thực hiện tốt các mục tiêu quốc gia về khí hậu và môi trường, ông Tuấn cho biết Việt Nam cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp trọng tâm trong thời gian tới.

Trước hết là tiếp tục lồng ghép nội dung bảo vệ tầng ozone và làm mát bền vững vào Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu đến năm 2050 cũng như Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất được kiểm soát.

Tiếp theo, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ làm mát có hiệu suất cao, tiết kiệm năng lượng, sử dụng môi chất lạnh có chỉ số GWP thấp và khuyến khích tích hợp năng lượng tái tạo trong các hệ thống làm lạnh và bảo quản.

Đồng thời, rà soát và bổ sung các cơ chế, chính sách và tiêu chuẩn kỹ thuật về xây dựng, hiệu suất năng lượng tối thiểu; huy động các nguồn lực tài chính xanh như trái phiếu xanh và tài trợ quốc tế để hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi công nghệ.

Cuối cùng là thúc đẩy việc áp dụng quản lý vòng đời đối với các chất fluorocarbon, bảo đảm phù hợp với các cam kết quốc tế mà Việt Nam đã tham gia.

“Có thể khẳng định rằng, những thành tựu đạt được trong thời gian qua là tiền đề quan trọng để Việt Nam tiếp tục hiện thực hóa các mục tiêu phát triển bền vững. Với sự vào cuộc mạnh mẽ của các cơ quan quản lý, cộng đồng doanh nghiệp và sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế, chúng ta có cơ sở để tin tưởng rằng hành trình bảo vệ tầng ozone và ứng phó với biến đổi khí hậu của Việt Nam sẽ tiếp tục đạt được những kết quả tích cực”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Với những kết quả đạt được và sự chuẩn bị kỹ lưỡng cho tương lai, Việt Nam đang tiếp tục khẳng định vai trò là một thành viên tích cực, có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế. Hành trình bảo vệ tầng ozone không chỉ là trách nhiệm môi trường mà còn là động lực để Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu phát triển bền vững và trung hòa carbon vào năm 2050.