Phối hợp hai bệnh viện cứu bệnh nhi

Sản phụ T.L (33 tuổi, Hà Nội) tiền sử bị lupus ban đỏ 6 năm nay. Chị L. khám thai tại phòng khám tư, đến tuần 22 phát hiện em bé có tình trạng rối loạn nhịp tim thai.

Ê-kip thực hiện phẫu thuật cứu sống bệnh nhi.

Sản phụ tới khám tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội và được theo dõi tại Trung tâm Sàng lọc, Chẩn đoán trước sinh và sơ sinh. Qua hội chẩn ngày 14/8, TS.Đinh Thúy Linh, Giám đốc Trung tâm Sàng lọc, Chẩn đoán trước sinh và sơ sinh nhận định, thai nhi có tiên lượng nặng, chậm phát triển trong tử cung, tim to, tràn dịch màng ngoài tim số lượng nhiều, có tình trạng block nhĩ thất cấp III.

Với tình trạng bệnh rất nặng, sản phụ tiếp tục điều trị lupus ban đỏ và được chỉ định nhập viện khoa Sản bệnh A4 để theo dõi sát sao tình trạng thai nhi.

Thông qua hội chẩn liên viện, hội đồng cân nhắc việc chuyển viện sau sinh cho em bé sang Bệnh viện Nhi Trung ương, nhưng do tình hình nguy cấp nếu chuyển viện sẽ gây nguy hiểm cho trẻ.

Hội đồng thống nhất xin ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo hai bệnh viện và cuối cùng đã cử một ê-kíp bác sĩ tim mạch và hồi sức cấp cứu của Bệnh viện Nhi Trung ương sang Bệnh viện Phụ sản Hà Nội thực hiện phẫu thuật.

Đứng đầu ê-kíp là TS.Nguyễn Lý Thịnh Trường, Giám đốc Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Nhi Trung ương phối hợp với bác sĩ chẩn đoán trước sinh, sản bệnh, gây mê hồi sức, sơ sinh, huyết học của Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội để phối hợp thực hiện ca mổ đặt máy tạo nhịp tim cho em bé ngay sau sinh tại Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội.

Các bác sĩ dự định cố gắng giữ thai nhi trong bụng mẹ đến tuần 37 để em bé đủ trưởng thành và trải qua cuộc phẫu thuật. Tuy nhiên đến thời điểm 35 tuần, chức năng tim thai diễn biến xấu rất nhanh.

Qua siêu âm, bác sĩ phát hiện có tình trạng suy tim nặng, tràn dịch màng tim số lượng rất nhiều, có tình trạng chèn ép tim ở buồng tim phải và đặc biệt có tình trạng thay đổi theo chiều hướng xấu Doppler ở thai.

Tình trạng thai chậm tăng trưởng trong tử cung ngày càng nặng. Sau khi hội chẩn, Giáo sư Nguyễn Duy Ánh đã quyết định cần mổ lấy thai để bảo đảm an toàn cho thai nhi.

15 giờ ngày 9/10, công tác chuẩn bị tại phòng mổ vô cùng khẩn trương, tất cả phải đảm bảo các yếu tố về điều kiện phẫu thuật, các quy định ngặt nghèo về vô trùng để thực hiện một ca phẫu thuật tim nhi khoa ngay tại Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội.

Kíp chuẩn bị đã làm việc liên tục cả đêm để đến 7 giờ sáng ngày 10/10, 2 cuộc phẫu thuật sẽ được tiến hành liên nối tiếp nhau.

14 ngày sau cuộc phẫu thuật, nhịp tim của em bé đã trở về ổn định sau khi có sự hỗ trợ của máy tạo nhịp, đồng thời em bé đã được ghép mẹ, tình trạng sức khỏe ổn định để có thể tiếp tục theo cuộc điều trị sau này.

GS.Nguyễn Duy Ánh, Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Hà Nội chia sẻ, nhờ sự phát triển của y khoa và quá trình theo dõi chăm sóc thai kỳ đầy đủ đã giúp phát hiện các trường hợp thai kỳ bất thường và có giải pháp theo dõi, can thiệp kịp thời và phù hợp nhằm tăng cơ hội sống tốt, sống khỏe mạnh cho trẻ ngay sau sinh.

Đối với các trường hợp trẻ bị tim bẩm sinh nặng, cần can thiệp ngay sau sinh để tăng cơ hội sống cho em bé. Đôi khi, nếu đợi đến chuyển viện, có thể bỏ lỡ thời điểm vàng can thiệp tốt nhất cho trẻ.

Bệnh nhi sốc nhiễm khuẩn do vi khuẩn hiếm gặp

Các bác sĩ Trung tâm Nhi khoa, Bệnh viện Bạch Mai vừa cứu sống thành công một trường hợp bệnh nhi 10 tuổi (ở Tuyên Quang) bị nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm khuẩn, hội chứng suy hô hấp tiến triển (ARDS), bệnh cảnh vô cùng phức tạp do nhiễm một loại vi khuẩn hiếm gặp có tên khoa học là Chromobacterium violaceum.

Qua khai thác bệnh sử, người nhà của bệnh nhi cho biết: 6 ngày trước nhập viện (7/10), trẻ chơi đá bóng ở sân bùn đất bẩn. 5 ngày trước vào viện, trẻ sốt cao 41 độ C, nổi mụn nước nhỏ, dịch trong ở lưng, bụng, tay chân 2 bên.

Gia đình nghĩ trẻ bị thủy đậu, tự mua Acyclovir uống, Su bạc, Xanh Methylen bôi nốt mụn nước không đỡ. Trẻ sốt dày hơn, 3-4 tiếng/cơn, mụn nước chuyển mụn mủ trắng.

Ngày 11/10, gia đình đưa trẻ đến Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang khám, được chẩn đoán thủy đậu bội nhiễm-nhiễm khuẩn huyết, điều trị tại đó 3 ngày bằng kháng sinh kết hợp nhưng tình trạng không cải thiện, trẻ vẫn sốt cao, các nốt phỏng bắt đầu xuất hiện tình trạng loét da, có mủ phía dưới rải rác ở lưng, đầu nên được chuyển đến Bệnh viện bệnh nhiệt đới Trung ương ngày 13/11.

Sau đó bệnh nhi được chuyển tới Trung tâm Nhi khoa, Bệnh viện Bạch Mai trong tình trạng trẻ khó thở nhiều, thở oxy mask bão hòa oxy chỉ được 84-85% kèm đau ngực, nhịp tim nhanh, trẻ sốt cao liên tục 39-40oC.

Là người trực tiếp điều trị cho bệnh nhi ngay từ lúc nhập viện, bác sĩ Nguyễn Hữu Hiếu, Trung tâm Nhi khoa, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, trước tình trạng nguy kịch của bệnh nhi, ngay trong đêm kíp trực đã hội chẩn với Ban lãnh đạo Trung tâm Nhi khoa và bệnh nhân được tiến hành đặt máy thở không xâm nhập.

Khoảng 2 tiếng sau, bệnh nhân được đặt ống nội khí quản và thở máy, tuy nhiên bệnh nhân bị xuất huyết phổi nhiều, phổi chụp lên mờ lan tỏa 2 bên trường phổi, rơi vào tình trạng suy hô hấp, sốc nhiễm khuẩn nặng, mạch nhanh, huyết áp tụt phải phối hợp 2 loại vận mạch liều cao, bão hòa oxy giảm nhiều, chỉ được 60 - 70%, huyết áp trung bình giảm nặng.

Đến ngày hôm sau, bệnh nhi diễn biến nặng lên, xuất huyết phổi liên tục, bão hòa oxy chỉ còn 40 - 50% và rơi vào sốc nhiễm khuẩn nặng, kháng với các thuốc vận mạch, phải sử dụng phối hợp 3 loại kháng sinh và dùng các thuốc vận mạch liều rất cao.

Các vết loét nhiều lên, xuất hiện nhiều nốt mới, bệnh nhân diễn biến nặng, nguy cơ tử vong cao, sốc nhiễm khuẩn rất nặng và gần như kháng với các phương pháp điều trị thông thường. Ban lãnh đạo Trung tâm đã nhiều lần hội chẩn, chỉ định cho bệnh nhân dùng kết hợp các loại kháng sinh mạnh, kết hợp truyền Acyclovir và IVIG (một loại thuốc quý trong điều trị nhiễm khuẩn nặng).

Ngay trong đêm, bệnh nhân được truyền Abumin và IVIG, tuy nhiên tình trạng oxy máu không cải thiện. Sau hơn một ngày kết hợp nhiều loại thuốc khác nhau và thở máy thông số cao, bệnh nhân cũng không đáp ứng nhiều, vẫn trong tình trạng sốc rất nặng, bão hòa oxy trong máu vẫn giảm nặng.

Trước tình thế ngàn cân treo sợi tóc, các bác sĩ của Trung tâm đã nhiều lần hội chẩn và xin ý kiến chỉ đạo của Giám đốc Trung tâm là TS.BS. Nguyễn Thành Nam quyết định lọc máu liên tục cho bệnh nhi.

Kỹ thuật này đã được triển khai ngay tại Trung tâm Nhi khoa hơn một năm nay và đã cứu sống được nhiều ca bệnh nặng.

Đồng thời, kết quả cấy máu về phát hiện ra một con vi khuẩn rất hiếm gặp, có tên khoa học là Chromobacterium violaceum, một trực khuẩn Gram âm, hiếm khí. 

Vi khuẩn này thường phân biệt với các vi khuẩn khác trong bùn đất, đặc biệt là Whitmore, rất ít trường hợp được báo cáo ở trẻ em.

Theo các báo cáo trong y văn, vi khuẩn này thường gây tiêu hủy xương và ăn vào các tổ chức của cơ và da gây hoại tử, khó hồi phục.

Sau khi có kết quả của vi khuẩn cấy máu, các bác sĩ đã phối hợp với Khoa Vi sinh làm kháng sinh đồ, hội chẩn với các chuyên gia dược lâm sàng của Bệnh viện Bạch Mai, rất may mắn vi khuẩn này nhạy với 2 loại kháng sinh đang sử dụng cho bệnh nhân, trẻ được dừng Acylovir truyền tĩnh mạch và thêm 1 loại kháng sinh vi khuẩn nhạy cảm theo kết quả của kháng sinh đồ.

Kết hợp lọc máu liên tục và sử dụng kháng sinh theo kháng sinh đồ, sau 3 ngày bệnh nhân đã có tiến triển đáng kể, giảm sốt, các chỉ số viêm và huyết động tiến triển nhiều, được cắt bớt vận mạch sau 5 ngày và cai máy thở sau 1 tuần, bệnh nhân được chuyển thở oxy.

Sau 2 tuần điều trị, bệnh nhân đã có tiến triển rất tốt, tự thở, tiếp xúc tốt, không có di chứng nào về não hay các cơ quan khác. Hiện bệnh nhân vẫn đang tiếp tục được điều trị kháng sinh và cấy máu lại để hạ bậc kháng sinh.

Sau 3 tuần điều trị, trẻ có tiến triển tốt hơn và đang được phục hồi chức năng thêm về hô hấp và vận động, dự kiến ra viện trong vài ngày tới.

Chia sẻ về hành trình giành giật sự sống cho bệnh nhi này, TS.BS Nguyễn Thành Nam, Giám đốc Trung tâm Nhi khoa, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, bệnh nhi bị sốc nhiễm khuẩn, viêm phổi nặng, ARDS do vi khuẩn hiếm gặp ở bùn đất, tưởng không qua được nhưng quyết định cho bệnh nhi thở máy, lọc máu liên tục và kết quả cấy máu tìm ra vi khuẩn Chromobacterium violaceum là bước ngoặt quyết định thành công của ca bệnh này.

Từ đó cho thấy việc kết hợp giữa các phương pháp điều trị khác nhau, đặc biệt triển khai các kỹ thuật cao như thở máy và lọc máu liên tục, phối hợp giữa các khoa phòng lâm sàng với kết quả vi sinh và đặc biệt các chuyên gia dược lâm sàng giúp cứu sống được nhiều ca bệnh nặng và khó.

Qua đây, các bác sĩ khuyến cáo chromobacterium violaceum là loại vi khuẩn hiếm gặp nhưng lại hay gặp nơi bùn đất, do đó cho con trẻ chơi ở nơi bẩn, có bùn đất thì cần giữ vệ sinh cho trẻ, tránh để trẻ bị xây xát, trầy xước vì đây là cơ hội để các vi khuẩn gây bội nhiễm, đặc biệt ở nơi tổn thương qua da và niêm mạc của trẻ.

Các bác sĩ cũng lưu ý các bố mẹ không tự điều trị ở nhà cho trẻ khi không rõ căn nguyên. Vi khuẩn này cần phân biệt với whitmore, thủy đậu, tay chân miệng, viêm da liên cầu…

Các tổn thương phỏng kiểu này gặp trên rất nhiều bệnh nên không tự ý điều trị tại nhà. Khi trẻ có dấu hiệu nặng nên được đưa đến cơ sở y tế sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng đáng tiếc có thể xảy ra.