Không chủ quan với các dấu hiệu sớm của ung thư dạ dày

Bệnh nhân N.N.H (60 tuổi, Hà Nội) nhập Trung tâm Phẫu thuật Gan mật và Tiêu hóa, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương trong tình trạng mệt mỏi kéo dài, chán ăn, ăn uống kém và sút cân nhanh, chỉ còn 47-50 kg.

Duy trì chế độ ăn lành mạnh để phòng ngừa bệnh ung thư dạ dày.

Theo người nhà, ông H. có nhiều bệnh lý nền phức tạp như HIV điều trị ARV ổn định từ năm 2002, tiền sử viêm gan C đã khỏi, suy thận mạn và tăng huyết áp cần thuốc hằng ngày. Thể trạng gầy yếu, miễn dịch suy giảm và dinh dưỡng kém khiến nguy cơ biến chứng khi phải phẫu thuật lớn tăng lên đáng kể.

Kết quả nội soi, sinh thiết xác định ông H. mắc ung thư dạ dày biểu mô tuyến, trong đó có thành phần tế bào nhẫn, loại ung thư ác tính cao, thường diễn tiến nhanh và dễ lan rộng.

Điều đáng chú ý là ung thư dạ dày giai đoạn sớm thường không có triệu chứng rõ ràng, chỉ gây đầy bụng, ợ chua, khó tiêu hoặc đau âm ỉ vùng thượng vị, rất dễ nhầm với viêm dạ dày thông thường nên người bệnh dễ chủ quan. Khi bệnh tiến triển hơn, người bệnh bắt đầu có cảm giác no sớm, sụt cân, thiếu máu kéo dài.

Ở giai đoạn muộn, có thể sờ thấy khối cứng vùng bụng trên hoặc nổi hạch thượng đòn trái, khi đó việc điều trị trở nên khó khăn hơn nhiều.

BSCKII Nguyễn Thanh Sơn cho biết, khi tiếp nhận, bệnh nhân suy nhược, ăn kém, chức năng các cơ quan giảm nên nguy cơ biến chứng trong và sau mổ rất lớn. Tuy nhiên, nếu trì hoãn, khối u có thể xâm lấn sâu hơn, gây tắc nghẽn hoặc chảy máu, khiến bệnh nhân mất cơ hội phẫu thuật.

Với người có nhiều bệnh nền như HIV, suy thận và tăng huyết áp, mọi chỉ định điều trị đều phải cân nhắc kỹ lưỡng. Sau khi hội chẩn đa chuyên khoa gồm phẫu thuật gan mật, tiêu hóa, hồi sức, truyền nhiễm và gây mê, ê-kíp thống nhất thực hiện phẫu thuật nội soi cắt 3/4 dạ dày và nạo vét hạch, phương pháp điều trị tiêu chuẩn cho ung thư dạ dày chưa di căn xa.

Trong quá trình mổ, các bác sỹ ghi nhận khối u khoảng 2 cm tại bờ cong nhỏ dạ dày. Dù kích thước không quá lớn, vị trí sát mạch máu lớn và dây chằng gan, dạ dày khiến thao tác bóc tách phải đặc biệt tỉ mỉ để tránh chảy máu.

Thể trạng bệnh nhân yếu, mô dạ dày mỏng, mạch máu dễ vỡ và dạ dày teo nhỏ sau thời gian bỏ ăn cũng khiến không gian thao tác nội soi vô cùng hạn chế. Ê-kíp phải kiểm soát chặt chẽ từng milimet khi làm việc gần mạch vị trái, đồng thời duy trì lượng máu ổn định trong suốt cuộc mổ.

Ca phẫu thuật được tiến hành hoàn toàn bằng nội soi, sử dụng hệ thống stapler để cắt phần dạ dày bệnh lý và nối lại dạ dày, ruột. Đường cắt và miệng nối được kiểm tra kín, không rò dịch, không chảy máu. Nhờ kỹ thuật nội soi, cuộc mổ diễn ra thuận lợi, hạn chế tối đa mất máu và không xảy ra biến chứng trong mổ.

Bác sỹ Sơn khẳng định, phẫu thuật nội soi mang lại nhiều ưu điểm vượt trội so với mổ mở như giảm đau, rút ngắn thời gian hồi phục, sớm ăn uống trở lại, giảm nguy cơ nhiễm trùng và tắc ruột sau mổ, đồng thời vẫn bảo đảm yêu cầu triệt căn ung thư và lấy bỏ hệ thống hạch theo đúng quy trình, điều đặc biệt quan trọng đối với bệnh nhân có nhiều bệnh nền.

Từ trường hợp này, bác sỹ khuyến cáo người dân không nên xem nhẹ các triệu chứng kéo dài như chán ăn, đầy bụng, sút cân không rõ nguyên nhân hay đau âm ỉ vùng thượng vị, bởi đây có thể là dấu hiệu sớm của ung thư dạ dày. Người có bệnh mạn tính càng cần khám định kỳ để phát hiện bất thường kịp thời, vì nếu phát hiện ở giai đoạn sớm, cơ hội điều trị thành công sẽ cao hơn rất nhiều.

Chế độ dinh dưỡng cũng góp phần quan trọng phòng chống bệnh dạ dày. Theo đó, người dân nên loại bỏ những thực phẩm có hại cho sức khỏe dạ dày bao gồm các loại đồ ăn chế biến sẵn, đồ ăn quá mặn, có chứa quá nhiều dầu mỡ, nên tránh xa những thực phẩm lên men như dưa muối hay cà muối, không nên ăn những thực phẩm cay nóng, không uống rượu bia và không hút thuốc lá. 

Bổ sung các loại thực phẩm tốt cho sức khỏe dạ dày, đặc biệt là các loại rau xanh, trái cây có chứa nhiều chất xơ và vitamin, chẳng hạn như súp lơ, rau cải mầm,…

Duy trì thói quen ăn chậm, nhai kỹ, ăn uống đúng giờ, không bỏ bữa. Đây chính là những bí kíp giúp giảm áp lực cho dạ dày của bạn và giúp bạn có một sức khỏe tốt, phòng tránh nguy cơ ung thư dạ dày. 

Ngoài chế độ ăn thì chế độ vận động cũng rất quan trọng. Hãy thường xuyên tập luyện để tăng cường thể lực, nâng cao sức đề kháng và để kiểm soát cân nặng, duy trì một vóc dáng cân đối. Tập thể dục thường xuyên chính là một thói quen tốt để phòng ngừa nhiều loại bệnh tật và bao gồm cả bệnh ung thư dạ dày. 

Căng thẳng chính là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ bị ung thư dạ dày. Do đó, bạn nên giữ tinh thần tích cực, vui vẻ. Có thể áp dụng một số biện pháp giúp giảm căng thẳng như tập yoga, thiền, đi bộ, nghe nhạc, nấu ăn,… hay làm những việc bạn yêu thích.

Ca ung thư ở Việt Nam tăng nhanh

Số ca ung thư tại Việt Nam đang tăng với tốc độ đáng lo ngại, cho thấy nhu cầu cấp thiết về tầm soát, phòng ngừa và chuẩn bị nguồn lực điều trị. Hơn một thập kỷ qua, số trường hợp ung thư mới gần như tăng gấp đôi, từ 92.000 ca năm 2010 lên hơn 180.000 ca hiện nay, trong đó phần lớn phát hiện ở giai đoạn muộn, làm giảm hiệu quả điều trị và gia tăng chi phí.

Theo dự báo của Tổ chức Ghi nhận Ung thư Thế giới (Globocan), đến năm 2045, số ca ung thư mới tại Việt Nam có thể tăng thêm 45%.

Theo bác sỹ Võ Đức Hiếu, Phó giám đốc Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM cho rằng, tốc độ tăng nhanh của ung thư là kết quả tổng hợp của nhiều yếu tố. Trong đó, tuổi thọ dân số tăng là nguyên nhân quan trọng nhất khi ngày càng nhiều người bước vào nhóm tuổi 50-60, vốn có nguy cơ cao mắc các loại ung thư.

Bên cạnh đó, lối sống hiện đại theo hướng bất lợi như hút thuốc, uống nhiều rượu bia, ít vận động, thừa cân béo phì và chế độ ăn giàu thịt đỏ, thực phẩm chế biến sẵn, ít rau và chất xơ góp phần làm tăng các loại ung thư đại trực tràng, vú, gan, tụy, thực quản…

Các yếu tố môi trường và điều kiện lao động cũng đóng vai trò không nhỏ, bao gồm ô nhiễm không khí, nguồn nước, hóa chất nông nghiệp và phơi nhiễm nghề nghiệp trong công nghiệp, cơ khí, dung môi hay kim loại nặng, có liên quan chặt chẽ đến ung thư phổi, gan, bàng quang và máu.

Thói quen tầm soát thấp là vấn đề đáng lo ngại khi nhiều bệnh nhân chỉ đến bệnh viện ở giai đoạn muộn; tỷ lệ sàng lọc ung thư cổ tử cung, vú, đại trực tràng hay gan đều ở mức dưới khuyến cáo.

Số ca ung thư tăng nhanh còn phản ánh rõ Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hóa dân số mạnh mẽ, đặt ra yêu cầu cấp thiết về các biện pháp phòng ngừa, kiểm soát môi trường, giảm thói quen có hại và mở rộng tầm soát trong 20-30 năm tới.

Gánh nặng ung thư gia tăng cả về số ca mắc mới lẫn chi phí điều trị khiến việc ghi nhận dữ liệu đầy đủ, chính xác trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Sở Y tế TP.HCM đã giao Bệnh viện Ung Bướu phối hợp Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật thu thập, cập nhật dữ liệu ung thư và mở rộng mạng lưới ghi nhận sang các địa phương khác. Dữ liệu này không chỉ phục vụ nghiên cứu mà còn là cơ sở xây dựng chính sách, thiết kế chương trình sàng lọc phù hợp từng khu vực và cung cấp thông tin cho hệ thống Globocan.

Dữ liệu ghi nhận ung thư quần thể cho phép theo dõi gánh nặng bệnh theo giới, tuổi và loại ung thư, đồng thời giúp xác định nhóm nguy cơ cao, đánh giá hiệu quả các can thiệp như tiêm HPV, chống thuốc lá, sàng lọc ung thư vú, cổ tử cung hay đại trực tràng và dự báo nhu cầu nhân lực, trang thiết bị.

Tuy nhiên, thách thức lớn hiện nay là chất lượng dữ liệu đầu vào, khi một số bệnh viện giao nhiệm vụ trích xuất cho nhân sự không chuyên y khoa, dễ dẫn đến sai sót mô tả bệnh án, mã hóa hay định dạng dữ liệu.

Tăng cường khám và tầm soát vẫn là chiến lược then chốt, song hành cùng truyền thông về lối sống lành mạnh, kiểm soát môi trường, tiêm chủng mở rộng và xây dựng các chương trình sàng lọc phổ biến.

Ngành y tế cũng cần nâng cao năng lực chẩn đoán và điều trị thông qua đào tạo nhân lực, triển khai mô hình điều trị đa mô thức, khám chữa bệnh từ xa và đầu tư cơ sở vật chất cho các bệnh viện ung bướu. Việc phát triển hệ thống chăm sóc giảm nhẹ, hỗ trợ tâm lý, phục hồi chức năng từ khi chẩn đoán và bảo đảm chi trả bảo hiểm y tế cho các phác đồ, thuốc hiện đại là yếu tố quan trọng giúp giảm tác động của làn sóng ung thư trong tương lai.

Sau khi sáp nhập địa giới TP HCM, Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương từ ngày 1/7/2025, lượng bệnh nhân đến Bệnh viện Ung Bướu cơ sở 2 tăng mạnh. Bệnh viện đã bổ sung 200 giường bệnh, triển khai thêm kỹ thuật mới như chụp và nút mạch ung thư gan (TACE), mở rộng thanh toán bảo hiểm y tế, giúp người bệnh tiếp cận điều trị thuận lợi hơn dù chi phí y tế cũng tăng theo.

Bệnh viện Ung Bướu TP HCM hiện là cơ sở tuyến cuối điều trị ung thư ở miền Nam và Nam Trung Bộ, với hai cơ sở gồm bệnh viện cũ trên đường Nơ Trang Long (quận Bình Thạnh cũ) và cơ sở 2 tại Thủ Đức, hoạt động hơn 5 năm qua.

Hẹp van tim dễ nhầm với lão hóa

Bệnh van tim, đặc biệt là hẹp van động mạch chủ, thường khởi phát với các triệu chứng như mệt, khó thở, chóng mặt, khiến nhiều người nhầm lẫn với quá trình lão hóa tự nhiên.

Tuy nhiên, khi hẹp van động mạch chủ đã xuất hiện triệu chứng, bệnh thường tiên lượng nặng, với tỷ lệ tử vong sau một năm lên đến 50% nếu không được thay van.

Nhận định này được GS.TS.BS Võ Thành Nhân, Giám đốc Trung tâm Tim mạch Can thiệp Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, chia sẻ nhân dịp bệnh viện được Tập đoàn y khoa Edwards Lifesciences trao chứng nhận Trung tâm độc lập thực hiện kỹ thuật TAVI ngày 12/11. Việt Nam hiện là quốc gia thứ ba tại ASEAN làm chủ kỹ thuật này, sau Thái Lan và Singapore.

Van động mạch chủ có vai trò như chiếc “cửa van” kiểm soát lượng máu bơm đi nuôi cơ thể. Khi van bị hẹp, các lá van trở nên cứng, không mở đóng bình thường, buộc tim phải tăng lực co bóp để tống máu ra ngoài.

Người bệnh từ đó xuất hiện mệt mỏi, khó thở và giảm khả năng hoạt động hằng ngày. Hẹp van động mạch chủ phổ biến ở người trên 65 tuổi, tiến triển từ nhẹ đến nặng theo thời gian. Khoảng một phần ba bệnh nhân chỉ nhận ra triệu chứng khi được đánh giá kỹ, nhiều trường hợp chủ quan vì nghĩ rằng đây chỉ là dấu hiệu tuổi già.

Mức độ hẹp càng tăng, nguy cơ suy tim càng lớn; nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể gây viêm nội tâm mạc, loạn nhịp, đột quỵ do cục máu đông và thậm chí tử vong.

Các dấu hiệu cảnh báo hẹp van động mạch chủ nặng bao gồm mệt nhiều, khó thở, đau tức ngực và khó đi bộ quãng ngắn. Người bệnh có thể cảm thấy hồi hộp, tim đập nhanh hoặc không đều, nghe thấy tiếng thổi bất thường ở tim. Sưng mắt cá chân, bàn chân, tăng cân nhanh, chóng mặt, ngất, ngủ khó phải kê cao hoặc phải ngủ ngồi, cũng là những biểu hiện cần đặc biệt lưu ý. Những triệu chứng này có thể đến đột ngột và tiến triển nhanh, đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và xử trí đúng thời điểm.

Trước đây, phương pháp điều trị chủ yếu cho hẹp van động mạch chủ nặng là phẫu thuật tim hở, một kỹ thuật có nguy cơ cao, không phù hợp với nhiều bệnh nhân lớn tuổi hoặc có bệnh lý nặng kèm theo như bệnh mạch vành, suy tim, suy thận, bệnh phổi hay đái tháo đường.

Năm 2002, sự ra đời của kỹ thuật TAVI (thay van động mạch chủ qua ống thông) đã mở ra kỷ nguyên mới trong điều trị, trở thành một bước đột phá của tim mạch thế giới.

Đây là phương pháp xâm lấn tối thiểu, không cần mổ hở, không phải chạy máy tim phổi nhân tạo và thường không cần gây mê toàn thân. Thời gian can thiệp khoảng một giờ, thực hiện qua đường mở chỉ 6-8 mm, giúp giảm mất máu, giảm đau và rút ngắn thời gian hồi phục xuống còn 2-3 ngày.

Hiện TAVI đã được triển khai tại hơn 80 quốc gia, tăng trưởng 40% số lượng ca mỗi năm với gần ba triệu bệnh nhân đã được điều trị.

Việt Nam hiện có bốn trung tâm đủ năng lực thực hiện độc lập TAVI với van nhân tạo SAPIEN 3, loại van thế hệ mới đang được sử dụng rộng rãi tại các trung tâm tim mạch lớn trên thế giới. Trong bối cảnh tỷ lệ tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, đái tháo đường và bệnh thận mạn tại Việt Nam ngày càng cao, gánh nặng bệnh tim mạch tiếp tục gia tăng.

Theo GS.Nhân, tầm soát sớm và áp dụng các phương pháp điều trị hiện đại là giải pháp quan trọng giúp bệnh nhân cải thiện chất lượng sống, giảm biến chứng, giảm chi phí điều trị cho cả gia đình và xã hội.