Biến thể ung thư hiếm, khó phát hiện

Mặc dù kết quả tầm soát trước đó không phát hiện bất thường, chị Tiên (45 tuổi, TP.HCM) gần đây xuất hiện triệu chứng đau bụng dưới, đau thắt lưng, tiểu khó. Khi đến khám tại viện chị bất ngờ được chẩn đoán mắc biến thể ung thư cổ tử cung dạng chế tiết nhầy (SMILE) - một dạng hiếm và khó phát hiện, liên quan đến nhiễm virus HPV type 18.

Tiêm vắc-xin là biện pháp quan trọng phòng ngừa ung thư cổ tử cung.

Theo bác sỹ trực tiếp điều trị cho bệnh nhân, kết quả xét nghiệm Pap smear cho thấy chị Tiên nhiễm HPV nguy cơ cao type 18, kèm tổn thương trong biểu mô vảy độ cao (HSIL).

Siêu âm phụ khoa cũng ghi nhận chị có u xơ tử cung, khối u loại 2-5 theo phân loại FIGO, kích thước tương đương thai 16 tuần. Để làm rõ tổn thương cổ tử cung, chị được chỉ định khoét chóp và kết quả sinh thiết xác nhận tổn thương dạng SMILE có vi xâm nhập mạch máu và bạch huyết, một biểu hiện của ung thư giai đoạn sớm.

Bác sỹ chuyên khoa II Nguyễn Bá Mỹ Nhi, Giám đốc Trung tâm Sản Phụ khoa cho biết SMILE (Stratified Mucin-producing Intraepithelial Lesion) là một biến thể hiếm gặp của ung thư biểu mô tuyến tại chỗ (AIS).

Dạng tổn thương này mang đặc điểm “chồng lấp” giữa tổn thương trong biểu mô vảy (SIL) và ung thư biểu mô tuyến, thường có mức độ ác tính cao hơn và khó phát hiện hơn các dạng tiền ung thư cổ tử cung thông thường.

“Đây là trường hợp ít gặp, dễ bị bỏ sót do biểu hiện lâm sàng không đặc hiệu và hình ảnh mô bệnh học dễ nhầm lẫn. Chẩn đoán sớm đòi hỏi bác sỹ có kinh nghiệm và phương pháp tầm soát phù hợp,” bác sỹ Mỹ Nhi cho biết.

Kết quả đánh giá tổn thương cho thấy chị T. ở giai đoạn IB1 của ung thư cổ tử cung, tức khối u đã xâm nhập sâu hơn 5 mm vào mô cổ tử cung, rộng dưới 2 cm và đã xâm lấn vào hệ thống mạch máu, bạch huyết nhưng chưa di căn xa.

Vì đã có hai con và không có nhu cầu sinh thêm, chị T. được tư vấn thực hiện phẫu thuật cắt toàn bộ tử cung, nạo hạch vùng chậu, chừa lại hai buồng trứng để duy trì nội tiết. Sau phẫu thuật, sức khỏe ổn định, chị xuất viện sau ba ngày và đang tái khám theo đúng lịch trình điều trị.

Biến thể SMILE thường liên quan đến các chủng HPV nguy cơ cao, đặc biệt là HPV type 16 và 18 - hai type có khả năng gây ung thư mạnh nhất trong nhóm hơn 100 chủng HPV hiện nay. Đây là những virus lây truyền qua đường tình dục, có khả năng làm biến đổi tế bào cổ tử cung, dẫn đến tổn thương tiền ung thư và ung thư nếu không được phát hiện sớm.

Ung thư cổ tử cung là loại ung thư phổ biến thứ tư ở phụ nữ toàn cầu, nhưng có thể phòng ngừa hiệu quả bằng tầm soát định kỳ và tiêm vắc-xin HPV. Ngoài HPV, các yếu tố nguy cơ khác bao gồm tuổi tác, hút thuốc lá, dùng thuốc tránh thai dài ngày, sinh nhiều con và tiền sử gia đình mắc bệnh.

Điểm đáng lo ngại là ung thư cổ tử cung thường diễn tiến âm thầm, nhất là ở giai đoạn đầu. Nhiều trường hợp không có triệu chứng rõ ràng, hoặc triệu chứng dễ bị nhầm lẫn với bệnh phụ khoa thông thường như: chảy máu âm đạo bất thường, rối loạn kinh nguyệt, đau khi quan hệ tình dục, dịch tiết âm đạo có mùi, đau vùng chậu...

Theo các chuyên gia y tế với những bệnh nhân được chẩn đoán ở giai đoạn sớm (giai đoạn I), tỷ lệ sống sót sau 5 năm có thể đạt tới 88,9%. Tuy nhiên, nếu bệnh tiến triển sang giai đoạn II–IV, tỷ lệ này có thể giảm xuống còn khoảng 30%. Vì vậy, việc tầm soát định kỳ và phát hiện sớm là yếu tố then chốt để điều trị hiệu quả và bảo toàn khả năng sinh sản nếu cần thiết.

Bác sỹ khuyến cáo phụ nữ trong độ tuổi 9 - 45 nên chủ động tiêm vắc-xin phòng HPV, đặc biệt là trước khi có quan hệ tình dục để đạt hiệu quả phòng ngừa tối ưu. Phụ nữ từ 21-64 tuổi nên thực hiện sàng lọc ung thư cổ tử cung định kỳ bằng xét nghiệm Pap smear và/hoặc xét nghiệm HPV để phát hiện sớm các bất thường ở tế bào cổ tử cung.

Sàng lọc định kỳ giúp phát hiện và xử lý tổn thương tiền ung thư kịp thời, giảm nguy cơ tiến triển thành ung thư, đồng thời tiết kiệm chi phí và nâng cao cơ hội sống còn.

Ứng dụng kỹ thuật vNOTES - Bước tiến mới trong điều trị ung thư phụ khoa tại Việt Nam

Bệnh viện K vừa đánh dấu một bước tiến quan trọng trong điều trị ung thư phụ khoa khi lần đầu tiên tại Việt Nam triển khai thành công kỹ thuật phẫu thuật nội soi qua đường âm đạo (vNOTES) để điều trị ung thư nội mạc tử cung. Đây là một kỹ thuật xâm lấn tối thiểu, hiện đại, không để lại sẹo ngoài da, giúp người bệnh phục hồi nhanh, giảm đau và giảm nguy cơ biến chứng sau mổ.

Bệnh nhân Nguyễn Thị L. (52 tuổi) nhập viện trong tình trạng ra máu âm đạo bất thường sau mãn kinh. Qua thăm khám, xét nghiệm chuyên sâu và hội chẩn đa chuyên khoa tại Bệnh viện K, chị được chẩn đoán ung thư nội mạc tử cung giai đoạn IA- giai đoạn sớm và phù hợp để áp dụng phẫu thuật nội soi vNOTES.

Ca mổ do các bác sỹ Lê Trí Chinh, Phạm Thị Diệu Hà và Trần Việt Hoàng phối hợp thực hiện trong vòng 2 giờ. Các bác sỹ đã tiến hành cắt toàn bộ tử cung và vét hạch chậu hai bên thông qua đường âm đạo, không cần rạch da thành bụng. Sau phẫu thuật, bệnh nhân không để lại sẹo ngoài da, ít đau, hồi phục tốt và xuất viện sau 3 ngày.

Trước đó, kỹ thuật vNOTES đã được ê-kíp ứng dụng thành công trong điều trị các bệnh phụ khoa lành tính như cắt u buồng trứng, cắt tử cung toàn phần do u xơ tử cung lớn.

Kỹ thuật NOTES (Natural Orifice Transluminal Endoscopic Surgery) - phẫu thuật nội soi qua đường tự nhiên của cơ thể được phát triển lần đầu tại Mỹ vào năm 2004. Trong đó, vNOTES là một ứng dụng đặc biệt qua đường âm đạo, kết hợp ưu điểm của phẫu thuật nội soi ổ bụng và phẫu thuật qua âm đạo.

Khác với phẫu thuật mở hay nội soi thông thường phải rạch da, vNOTES đi qua khoang tự nhiên âm đạo nên hoàn toàn không để lại sẹo ngoài da, giảm đau sau mổ, hạn chế nhiễm trùng, rút ngắn thời gian nằm viện và phục hồi nhanh. Bệnh nhân có thể trở lại cuộc sống thường ngày sớm hơn, đồng thời giảm chi phí điều trị đáng kể.

Ban đầu, vNOTES được áp dụng trong các ca phụ khoa lành tính như cắt tử cung, cắt phần phụ (buồng trứng, vòi trứng), sau đó mở rộng chỉ định sang điều trị ung thư phụ khoa giai đoạn sớm, đặc biệt là ung thư nội mạc tử cung.

PGS-TS.Phạm Văn Bình, Phó Giám đốc Bệnh viện K cho biết, sự kiện áp dụng thành công vNOTES trong điều trị ung thư phụ khoa tại bệnh viện là dấu mốc quan trọng, thể hiện nỗ lực đổi mới, hội nhập kỹ thuật điều trị tiên tiến theo chuẩn quốc tế.

“Kỹ thuật vNOTES mở ra thêm một lựa chọn điều trị ít xâm lấn, an toàn và hiệu quả cao cho bệnh nhân ung thư phụ khoa. Chúng tôi sẽ tiếp tục đào tạo chuyên sâu, mở rộng chỉ định và ứng dụng kỹ thuật này cho nhiều trường hợp hơn, nhằm tối ưu hóa hiệu quả điều trị và nâng cao chất lượng sống cho người bệnh”, bác sỹ Bình chia sẻ.

Trong bối cảnh tỷ lệ mắc ung thư phụ khoa ngày càng gia tăng, đặc biệt ở độ tuổi trung niên, việc phát triển các phương pháp điều trị hiện đại như vNOTES không chỉ giúp bệnh nhân tiếp cận với kỹ thuật tiên tiến, mà còn góp phần giảm gánh nặng cho hệ thống y tế và nâng tầm ngành phẫu thuật ung thư tại Việt Nam.

Béo phì - Thủ phạm thầm lặng của rối loạn nhịp tim

Từng thử nhiều cách giảm cân nhưng không thành công, chị H. (48 tuổi, Hà Nội) khi đi khám chuyên sâu, được phát hiện mắc rối loạn nhịp tim nguy hiểm, có thể dẫn đến suy tim nếu không được kiểm soát kịp thời.

Theo TS.Lê Bá Ngọc, Phó Giám đốc Trung tâm Giảm cân Tâm Anh, chị H. cao 1m52, nặng 61kg, chỉ số BMI đạt 26,4 kg/m² được xếp vào nhóm béo phì độ 1. Đặc biệt, diện tích mỡ nội tạng của chị lên tới 150 cm², vượt xa ngưỡng an toàn (dưới 100 cm²) và đi kèm tình trạng rối loạn lipid máu.

Chị H. cho biết, thời gian gần đây thường xuyên cảm thấy đánh trống ngực, chóng mặt, đau và khó chịu ở ngực. Trước những dấu hiệu bất thường này, bác sỹ đề nghị kiểm tra tim mạch để tìm hiểu nguyên nhân.

Kết quả khám chuyên sâu tại khoa Tim mạch cho thấy, chị H. mắc ngoại tâm thu thất - một rối loạn nhịp tim xảy ra khi tim có nhịp co bóp sớm do ổ phát nhịp bất thường từ tâm thất. Tình trạng này khiến tim đập không đều, tạo ra một nhịp phụ xen kẽ với nhịp bình thường, kèm theo một khoảng nghỉ nhẹ rồi một nhịp đập mạnh hơn do tim nạp máu nhiều hơn trong thời gian nghỉ ngắn đó.

Dù hình ảnh siêu âm tim không ghi nhận bất thường nghiêm trọng như giãn buồng tim, tăng áp lực động mạch phổi hay rối loạn vận động thành tim, bác sỹ Ân Tuấn Đạt, chuyên gia tim mạch nhận định nguyên nhân thúc đẩy tình trạng rối loạn nhịp có thể bắt nguồn từ béo phì và rối loạn chuyển hóa.

“Béo phì làm tim phải hoạt động nhiều hơn để bơm máu cho cơ thể lớn hơn, lâu dài sẽ dẫn đến thay đổi cấu trúc tim, xơ vữa động mạch và gây rối loạn nhịp tim. Đặc biệt, lượng mỡ nội tạng cao còn có thể gây viêm, ảnh hưởng đến hệ thống dẫn truyền điện trong tim, từ đó dẫn đến rối loạn nhịp tim như trường hợp của chị Hường”, bác sỹ Đạt giải thích.

Không giống mỡ dưới da, mỡ nội tạng bao quanh các cơ quan trong ổ bụng, hoạt động như một tuyến nội tiết và tiết ra nhiều chất trung gian gây viêm như cytokine, adipokine. Khi các chất này ảnh hưởng trực tiếp đến cơ tim, chúng có thể làm gián đoạn tín hiệu điện học trong tim, gây loạn nhịp.

Một nghiên cứu từ Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) cũng đã chỉ ra mối liên hệ rõ ràng giữa chỉ số BMI cao và nguy cơ ngoại tâm thu thất. Theo đó, béo phì không chỉ là yếu tố nguy cơ tim mạch độc lập mà còn ảnh hưởng đến nhiều biến số khác như huyết áp, insulin và cấu trúc tim, góp phần làm tăng rối loạn nhịp tim.

Đáng chú ý, các cơn ngoại tâm thu thất nếu xuất hiện dày đặc và kéo dài có thể làm giảm chức năng tim, dẫn đến bệnh cơ tim do rối loạn nhịp, thậm chí suy tim. Trong một số trường hợp, đây còn là dấu hiệu cảnh báo sớm của các bệnh lý nguy hiểm như bệnh mạch vành hoặc suy tim, vốn là những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu.

Sau khi xác định nguyên nhân liên quan đến béo phì, các bác sỹ tại Trung tâm Giảm cân đã xây dựng phác đồ điều trị đa mô thức cho chị H. nhằm giảm cân an toàn, đồng thời kiểm soát biến chứng tim mạch.

Cụ thể, chị được chỉ định thuốc giảm cân đường tiêm, có tác dụng tạo cảm giác no lâu, làm chậm quá trình tiêu hóa, giúp kiểm soát lượng calo nạp vào. Kết hợp với đó là thuốc điều chỉnh rối loạn lipid máu được cá thể hóa theo tình trạng bệnh lý nền.

Về dinh dưỡng, chị H. được tư vấn giảm nhẹ tổng lượng calo mỗi ngày nhưng vẫn đảm bảo đủ chất, không cắt hoàn toàn tinh bột hay nhịn đói cực đoan, những sai lầm phổ biến dễ dẫn đến tụt đường huyết và làm trầm trọng thêm rối loạn nhịp.

Chị cũng được khuyến cáo giảm lượng muối ăn xuống dưới 5g/ngày (khoảng 1 thìa cà phê), tránh các thực phẩm chế biến sẵn, mặn như mắm, cá khô, dưa muối, mì ăn liền… để bảo vệ sức khỏe tim mạch. Việc chọn lựa nguồn protein phù hợp cũng rất quan trọng nhằm duy trì khối cơ, hỗ trợ quá trình giảm cân mà không gây quá tải cho tim.

Về vận động, chuyên viên thiết kế các bài tập vừa sức, tránh thay đổi tư thế đột ngột hay gắng sức, đồng thời nhấn mạnh việc khởi động kỹ trước khi tập và tránh tập khi đói hoặc sau ăn no. Nếu xuất hiện các dấu hiệu như chóng mặt, hồi hộp, đau ngực hay khó thở, người bệnh cần dừng tập ngay và theo dõi sát tình trạng tim mạch.

Sau gần 2 tháng tuân thủ phác đồ điều trị, chị Hường đã giảm được 4 kg, tình trạng mỡ nội tạng và rối loạn lipid máu cải thiện rõ rệt, tần suất các cơn rối loạn nhịp tim giảm đáng kể. Sức khỏe tổng thể cũng được cải thiện, chất lượng sống nâng cao.

Bác sỹ Lê Bá Ngọc chia sẻ, giảm cân an toàn ở người có bệnh nền như rối loạn nhịp tim đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa bệnh nhân và chuyên gia, đồng thời phải xây dựng phác đồ cá thể hóa.

Khi điều trị đúng cách, người bệnh không chỉ giảm cân mà còn phòng tránh và kiểm soát hiệu quả các biến chứng nguy hiểm. Chị H. sẽ tiếp tục được theo dõi, tái khám định kỳ sau mỗi 4-6 tuần để đánh giá lại thành phần cơ thể, chức năng tim, thận và điều chỉnh phác đồ phù hợp.