Cứu sống bệnh nhân viêm màng não nhờ chẩn đoán sớm

Bệnh nhân V.Đ.P., 42 tuổi, quê tại Hà Tĩnh, nhập viện trong tình trạng sốt cao kéo dài, đau đầu dữ dội, nôn vọt và bắt đầu có biểu hiện rối loạn ý thức. Dù có tiền sử nghiện rượu nhiều năm, nhưng bệnh nhân chưa từng được chẩn đoán xơ gan, một yếu tố quan trọng làm suy yếu hệ miễn dịch.

Bệnh nhân viêm não đang điều trị tại Bệnh viện Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương.

Trước đó, anh đã được điều trị tại bệnh viện tuyến tỉnh với chẩn đoán ban đầu là viêm màng não do vi khuẩn. Tuy nhiên, sau gần một tuần điều trị mà không có dấu hiệu cải thiện, bệnh nhân rơi vào tình trạng nguy kịch, suy giảm ý thức và được chuyển đến tuyến trung ương trong tình trạng hôn mê, phải thở máy.

Tại Khoa Cấp cứu của Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, đội ngũ y bác sỹ đã nhanh chóng tiến hành chọc dịch não tủy và làm các xét nghiệm chuyên sâu.

Kết quả cho thấy bệnh nhân mắc viêm màng não do nấm Cryptococcus - một loại nấm thường có mặt trong môi trường tự nhiên như đất ẩm, phân chim bồ câu, nhưng chỉ gây bệnh ở những người có hệ miễn dịch suy yếu như người mắc HIV/AIDS, xơ gan, tiểu đường, hoặc đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch.

Theo ThS.Nguyễn Kim Anh, viêm màng não do nấm là bệnh lý hiếm, khó phát hiện và thường bị chẩn đoán nhầm với các bệnh phổ biến hơn như cúm, sốt virus hay lao màng não.

Chính vì vậy, việc xác định đúng tác nhân gây bệnh trong thời gian sớm là yếu tố quyết định trong điều trị. Tuy nhiên, thuốc kháng nấm hiện nay có tỷ lệ thấm vào dịch não tủy thấp, khiến quá trình điều trị không hề đơn giản và đòi hỏi theo dõi sát sao.

Ngay sau khi xác định được nguyên nhân, bệnh nhân được điều trị bằng thuốc kháng nấm đặc hiệu. Nhờ phác đồ điều trị kịp thời và sự theo dõi chặt chẽ của các bác sỹ, sau khoảng 10 ngày, tình trạng của bệnh nhân cải thiện rõ rệt: tỉnh táo hoàn toàn, hết sốt, giảm đau đầu và không còn dấu hiệu rối loạn tri giác. Đây là một kết quả tích cực, nhất là trong bối cảnh bệnh lý này thường có tiên lượng xấu và tỷ lệ tử vong cao nếu chẩn đoán muộn.

Mặc dù đây không phải là kỹ thuật điều trị mới, nhưng thành công trong ca bệnh này khẳng định một nguyên lý y học không bao giờ cũ: chẩn đoán sớm, điều trị đúng và theo dõi chặt chẽ chính là những yếu tố mang lại sự sống cho người bệnh – nhất là trong những ca hiếm gặp, dễ bị bỏ sót.

Ca bệnh của anh V.Đ.P. cũng là lời cảnh báo về nguy cơ từ môi trường sống và thói quen sinh hoạt. Là người làm nghề chăn nuôi, thường xuyên tiếp xúc với môi trường đất ẩm, chuồng trại, bệnh nhân có thể đã nhiễm nấm trong thời gian dài mà không hay biết. Nhưng điểm mấu chốt vẫn là hệ miễn dịch của anh đã suy yếu do nghiện rượu kéo dài, tạo điều kiện để nấm Cryptococcus tấn công hệ thần kinh trung ương.

Ca bệnh không chỉ cho thấy sự tiến bộ của y học Việt Nam trong xử trí bệnh lý nhiễm trùng hiếm gặp, mà còn là hồi chuông cảnh báo về tầm quan trọng của việc phát hiện sớm và theo dõi sức khỏe ở người có yếu tố nguy cơ cao.

Các bác sỹ khuyến cáo, nếu có các biểu hiện như sốt kéo dài, đau đầu dai dẳng, nôn vọt, rối loạn ý thức, đặc biệt ở những người có bệnh nền hoặc suy giảm miễn dịch cần được thăm khám chuyên khoa sớm tại các cơ sở y tế có năng lực xét nghiệm và chẩn đoán chuyên sâu.

Trường hợp bệnh nhân V.Đ.P. không chỉ là minh chứng cho năng lực chuyên môn của ngành y tế trong xử trí những ca bệnh phức tạp, mà còn là hồi chuông nhắc nhở cộng đồng về tầm quan trọng của việc lắng nghe cơ thể, theo dõi sức khỏe định kỳ và không chủ quan trước những dấu hiệu bất thường.

Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm dị tật, bệnh lý tiềm ẩn ở trẻ

Trẻ em không có biểu hiện bất thường bên ngoài không đồng nghĩa với việc trẻ hoàn toàn khỏe mạnh. Nhiều bệnh lý ở trẻ, đặc biệt trong giai đoạn đầu, có thể tiến triển âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng. Do đó, khám sức khỏe tổng quát định kỳ là biện pháp cần thiết để phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn, từ đó can thiệp và điều trị kịp thời, bảo vệ sự phát triển toàn diện của trẻ cả về thể chất lẫn tinh thần.

Trẻ nhỏ thường chưa thể diễn đạt chính xác cảm giác hay các triệu chứng bất thường mà mình đang trải qua. Điều này khiến cha mẹ dễ bỏ sót những dấu hiệu sớm của bệnh.

Thực tế, nhiều vấn đề sức khỏe như thiếu máu, thiếu vi chất, rối loạn chuyển hóa, bệnh tim bẩm sinh, suy giảm miễn dịch hoặc bất thường ở các cơ quan nội tạng... thường không biểu hiện rõ ràng trong giai đoạn đầu và chỉ có thể phát hiện thông qua các xét nghiệm chuyên sâu. Nếu không được kiểm tra định kỳ, các bệnh lý này có thể diễn tiến âm thầm và gây hậu quả nghiêm trọng trong tương lai.

Khám sức khỏe tổng quát cho trẻ là quá trình đánh giá toàn diện về thể chất, tinh thần, khả năng miễn dịch cũng như các cơ quan chức năng, thông qua thăm khám lâm sàng kết hợp với các cận lâm sàng cần thiết. Việc này giúp bác sĩ kịp thời phát hiện những dấu hiệu bất thường, kể cả khi trẻ chưa có triệu chứng, để đưa ra kế hoạch chăm sóc và điều trị phù hợp.

BS.CKII Nguyễn Thị Hạnh Lê, Trưởng Đơn vị Nhi, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7 cho biết, ngay cả khi trẻ không có biểu hiện bất thường, việc khám sức khỏe định kỳ vẫn rất cần thiết để phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn và điều trị kịp thời, đảm bảo sự phát triển toàn diện và lâu dài cho trẻ.

Trong quá trình khám tổng quát, bác sỹ sẽ đánh giá các chỉ số tăng trưởng như chiều cao, cân nặng, vòng đầu..., theo dõi các mốc phát triển phù hợp với độ tuổi, kiểm tra các cơ quan như tim, phổi, gan, thận, mắt, tai, răng miệng, hệ vận động...

Tùy theo độ tuổi và tình trạng sức khỏe cụ thể của trẻ, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm như công thức máu, sinh hóa máu, siêu âm ổ bụng, tầm soát dị tật bẩm sinh hoặc các bệnh lý tiềm ẩn như thiếu máu, suy dinh dưỡng, rối loạn chuyển hóa, dị ứng, bệnh nội khoa hoặc ngoại khoa.

PGS-TS.Lê Tấn Sơn, chuyên gia ngoại khoa nhi, nhiều bệnh lý ngoại khoa ở trẻ em có thể phát hiện thông qua khám lâm sàng khi có triệu chứng rõ rệt. Tuy nhiên, cũng có những dị tật, bất thường bên trong cơ thể chưa biểu hiện ra bên ngoài.

Các bệnh lý thường gặp có thể phát hiện qua khám tổng quát bao gồm dị tật tim bẩm sinh, dị dạng cơ quan sinh dục, dị dạng đường tiết niệu, bệnh lý phúc tinh mạc, thoát vị bẹn, u nang… Việc phát hiện sớm những bất thường này rất quan trọng để có hướng theo dõi, can thiệp hoặc phẫu thuật kịp thời, tránh ảnh hưởng đến sự phát triển và chất lượng sống của trẻ.

Sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ có sự khác biệt theo từng độ tuổi. Do đó, phụ huynh cần cho trẻ đi khám định kỳ để bác sĩ kiểm tra và đánh giá toàn diện sức khỏe, đảm bảo trẻ đạt được các mốc phát triển phù hợp. Đặc biệt, giai đoạn từ 6 đến dưới 16 tuổi  khi trẻ bước vào tuổi học đường và dậy thì là thời điểm quan trọng vì cơ thể có nhiều thay đổi mạnh mẽ, cần được theo dõi sát sao.

Thực tế tại một số cơ sở khám chữa bệnh nhi khoa ghi nhận nhiều trường hợp trẻ được phát hiện dậy thì sớm thông qua các đợt khám tổng quát định kỳ. Dậy thì sớm đang có xu hướng gia tăng, đặc biệt ở trẻ gái.

Đây là tình trạng trẻ có các dấu hiệu phát triển giới tính sớm hơn bình thường, có thể ảnh hưởng đến chiều cao, tâm lý và khả năng sinh sản trong tương lai. Nếu được phát hiện và điều trị sớm, bác sĩ có thể kiểm soát quá trình dậy thì và hỗ trợ trẻ phát triển đúng theo lứa tuổi, bảo vệ sức khỏe lâu dài cả về thể chất và tinh thần.

Khám sức khỏe tổng quát định kỳ không chỉ là biện pháp phòng bệnh hiệu quả mà còn là chìa khóa để bảo vệ và phát huy tối đa tiềm năng phát triển của trẻ em - thế hệ tương lai của xã hội. Việc đầu tư vào chăm sóc sức khỏe cho trẻ ngay từ sớm chính là đầu tư cho sự phát triển bền vững và thịnh vượng lâu dài.

Tưởng viêm khớp, hóa ra huyết khối tĩnh mạch sâu nguy hiểm

Đến khám tại viện do chân sưng to bất thường, bà H. (68 tuổi) không ngờ mình mắc huyết khối tĩnh mạch sâu - một bệnh lý tim mạch nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.

Bà H. nhập viện trong tình trạng chân phải sưng nặng, to gần gấp đôi chân trái, kèm theo đau nhức và khó khăn khi vận động. Vì có tiền sử viêm đa khớp nhiều năm, bà nghĩ rằng tình trạng sưng đau là do bệnh khớp tái phát. Tuy nhiên, qua thăm khám ban đầu, bác sỹ nghi ngờ dấu hiệu thuyên tắc tĩnh mạch nên đã chuyển bà sang chuyên khoa Tim mạch để thực hiện siêu âm mạch máu và các chẩn đoán chuyên sâu.

BS.CKII Nguyễn Thu Trang, người trực tiếp điều trị cho bệnh nhân cho biết, kết quả thăm khám lâm sàng và cận lâm sàng, bao gồm siêu âm mạch máu chi dưới và chụp cắt lớp vi tính mạch máu, cho thấy bà H. bị huyết khối lấp gần như toàn bộ hệ tĩnh mạch sâu chi dưới bên phải, lan đến tầng chậu đùi. Đáng lo ngại hơn, bà đã có dấu hiệu thuyên tắc phổi, nghĩa là một phần huyết khối đã di chuyển theo dòng máu lên phổi, tiềm ẩn nguy cơ suy hô hấp và tử vong.

Huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT) là tình trạng hình thành cục máu đông trong các tĩnh mạch lớn, thường xảy ra ở chi dưới. Khi dòng máu bị cản trở, áp lực trong tĩnh mạch tăng, gây sưng nề mô mềm.

Ở những trường hợp nặng như bà Hoa, huyết khối lan rộng khiến chi dưới sưng to, đau đớn dữ dội và gần như mất khả năng vận động. Nguy hiểm nhất là khi huyết khối bong ra, trôi theo máu lên phổi và gây tắc mạch phổi, biến chứng có thể dẫn đến tử vong nếu không xử lý kịp thời.

Theo bác sỹ Trang, bà H. thuộc nhóm nguy cơ cao mắc DVT do có nhiều bệnh lý nền mạn tính như đái tháo đường, suy thượng thận, viêm đa khớp và đặc biệt là tình trạng béo phì với chỉ số BMI lên đến 38,3.

Béo phì làm giảm khả năng vận động, tăng nguy cơ ứ trệ tuần hoàn và hình thành cục máu đông. Thêm vào đó, bệnh viêm đa khớp khiến bà ít vận động trong thời gian dài, càng làm tăng nguy cơ hình thành huyết khối.

Ban đầu, bệnh nhân được điều trị nội khoa bằng thuốc chống đông. Tuy nhiên, sau 5 ngày, tình trạng chân vẫn không cải thiện rõ rệt. Do đó, các bác sỹ quyết định can thiệp bằng phương pháp hút huyết khối kết hợp truyền thuốc tiêu sợi huyết tại chỗ. Đây là phương pháp điều trị hiện đại, giúp vừa loại bỏ phần lớn huyết khối, vừa tạo điều kiện để thuốc tiêu huyết khối tiếp cận hiệu quả hơn.

Sau khi bác sỹ đưa ống thông từ tĩnh mạch khoeo lên vị trí tắc nghẽn và hút bớt huyết khối, thuốc tiêu sợi huyết được truyền trực tiếp vào vùng tổn thương.

Sau 24 giờ, kết quả rất khả quan: dòng máu đã tái thông hoàn toàn, chân giảm sưng đau đến 90%, người bệnh không có biến chứng chảy máu và được xuất viện an toàn. Bà H. được kê đơn thuốc chống đông và hướng dẫn tái khám định kỳ, phối hợp điều trị liên chuyên khoa để quản lý sức khỏe toàn diện.

Bác sỹ Trang cho biết, không ít trường hợp người bệnh béo phì hoặc có bệnh lý cơ xương khớp mạn tính đến khám vì sưng đau chi dưới, ban đầu tưởng do khớp nhưng thực chất lại là bệnh lý tim mạch nguy hiểm như huyết khối tĩnh mạch sâu. Nếu không được chẩn đoán đúng và điều trị sớm, bệnh có thể gây biến chứng nghiêm trọng.

Các nghiên cứu y học gần đây cũng cho thấy mối liên hệ đáng lo ngại giữa bệnh lý khớp và nguy cơ huyết khối. Một nghiên cứu trên tạp chí Arthritis & Rheumatology cho thấy: người mắc viêm khớp gối có nguy cơ DVT tăng 38%, còn viêm khớp háng làm tăng nguy cơ lên đến 83%.

Phân tích tổng hợp trên BMC Rheumatology cũng khẳng định, bệnh nhân viêm khớp dạng thấp có nguy cơ bị DVT và thuyên tắc phổi cao hơn khoảng 60% so với dân số chung. Ngoài ra, chỉ số BMI cao cũng là yếu tố nguy cơ độc lập khiến khả năng hình thành huyết khối tăng theo cấp số nhân.

Để phòng ngừa huyết khối tĩnh mạch sâu, bác sĩ khuyến cáo người dân nên duy trì lối sống lành mạnh, tăng cường vận động, kiểm soát cân nặng hợp lý và có chế độ ăn uống khoa học.

Những người có nguy cơ cao như người béo phì, bệnh lý mạn tính hoặc từng bị DVT nên tầm soát và khám định kỳ tại các cơ sở chuyên khoa.

Khi có biểu hiện sưng đau chân bất thường, tuyệt đối không nên chủ quan mà cần đến bệnh viện để được thăm khám, chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe và tính mạng.