Cẩn trọng Adenovirus thời điểm giao mùa cho trẻ

Hà Nội vừa thay đổi thời tiết chuyển sang Thu, chị Hoa ở Thanh Xuân đã hốt hoảng đưa con tới bệnh viện thăm khám khi cháu bị sốt cao, ho nhiều, khó thở... Dù gia đình đã cho con uống thuốc ngay khi mới có những triệu chứng đầu tiên nhưng tình trạng không những không thuyên giảm mà còn trở nặng. Tới lúc đó, chị mới vội đưa con tới bệnh viện.

Ảnh minh họa.

Sau khi thăm khám và làm các xét nghiệm, bác sỹ cho biết con chị Hoa bị viêm phổi và nguyên nhân là do cháu nhiễm Adenovirus (virus Adeno). Việc phụ huynh tự ý điều trị khiến cho loại thuốc không đúng với nguyên nhân gây bệnh và tình trạng ngày càng nặng hơn.

Theo BSCKI Hà Tố Như (Khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện đa khoa An Việt), thời gian qua số trẻ nhập viện với những triệu chứng do Adenovirus gây ra khá nhiều, tăng so với thời điểm trước đó.

Nhiều trẻ nhập viện với những triệu chứng nặng như sốt cao, ho nhiều, khó thở, đau họng, rối loạn tiêu hóa... Nếu không được điều trị kịp thời, virus Adeno gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như: viên tiểu phế quản bít tắc, viêm phổi kẽ, giãn phế quản, xơ hóa phổi, suy hô hấp, nhiễm trùng huyết, suy đa tạng… thậm chí dẫn tới nguy cơ tử vong.

Adenovirus được biết đến là loại virus thường gặp, đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, người lớn tuổi, người có bệnh mạn tính... Những trẻ nhỏ từ 6 tháng đến 5 tuổi là nhóm trẻ có nguy cơ nhiễm virus này cao nhất.

Loại virus này có rất nhiều chủng khác nhau và có thể tồn tại, gây bệnh trong thời gian dài ở ngoại cảnh. Chính điều này càng làm tăng nguy cơ nhiễm loại virus này.

Adenovirus có khả năng gây bệnh ở nhiều cơ quan trong cơ thể con người như đường hô hấp, tiêu hóa, mắt… Đặc biệt, những bệnh về đường hô hấp là thường gặp nhất.

Adenovirus có thể gây ra các bệnh về viêm đường hô hấp như viêm họng cấp, viêm VA cấp, viêm amidan cấp, viêm kết mạc mắt, viêm đường hô hấp cấp, viêm phổi... Tùy thuộc vào chủng virus Adeno mắc phải, cơ quan bị nhiễm virus, độ tuổi, thể trạng sức khỏe,… bệnh nhân sẽ có các triệu chứng khác nhau. Các triệu chứng này có thể kéo dài trong vài ngày đến khoảng 2 tuần hoặc lâu hơn ở một số triệu chứng, ví dụ như ho.

Hệ hô hấp và cơ quan dễ bị nhiễm virus nhất. Triệu chứng khi virus gây bệnh ở hệ hô hấp tương tự như cảm lạnh hoặc cảm cúm thông thường, bao gồm: Ho, sốt, đau họng, viêm họng, chảy nước mũi, viêm phế quản, sưng hạch bạch huyết, ăn kém, mệt nhiều. viêm kết mạc mắt, rối loạn tiêu hóa...

Loại virus này có thể lây qua nhiều con đường khác nhau như: Tiếp xúc trực tiếp giữa người với người; qua đường hô hấp; lây nhiễm qua niêm mạc do bơi lội hay tiếp xúc nguồn nước có dịch tiết từ mắt, mũi, phân... của người bệnh; tiếp xúc với vật dụng của người nhiễm virus này; lây nhiễm qua nước bọt như những hạt khí thông qua đường hô hấp...

Nhiễm trùng do Adenovirus hiện vẫn chưa có thuốc đặc trị. Phần lớn các trường hợp mắc bệnh ở thể nhẹ. Việc điều trị bệnh sẽ tập trung vào điều trị các triệu chứng và hỗ trợ.

Người bệnh cần nhiều thời gian để nghỉ ngơi để cơ thể nhanh chóng hồi phục. Ở trẻ nhỏ, khi bị nhiễm Adenovirus, phụ huynh cần có chế độ chăm sóc và điều trị tốt. Không được chủ quan, cần đưa trẻ tới ngay cơ sở y tế khi có những dấu hiệu trở nặng như sốt cao, mệt nhiều, ho nhiều, khó thở, có dấu hiệu suy hô hấp, nôn, co giật, li bì... để hạn chế nguy cơ có thể gặp phải những biến chứng nguy hiểm.

Tiêu cơ vân vì ép cân 5 tiếng mỗi ngày

Anh Hưng, 23 tuổi, đã tập luyện với cường độ cao liên tục 5 tiếng mỗi ngày trong hơn một tháng để ép cân. Khi đi khám vì nghi ngờ bệnh gout tái phát, anh bất ngờ được chẩn đoán mắc tiêu cơ vân cấp.

Trước đó, Hưng nặng gần 100kg và từng được chẩn đoán mắc gout vào năm ngoái. Từ đó, anh bắt đầu thay đổi lối sống, ăn kiêng và tập luyện đều đặn. Tuy nhiên, sau thời gian dài tập gym 2 tiếng mỗi ngày mà cân nặng không giảm đáng kể, Hưng quyết định bổ sung thêm bộ môn pickleball, mỗi ngày chơi 3 tiếng. Việc tập luyện kéo dài tới 5 tiếng/ngày đã giúp Hưng giảm 14kg trong hơn một tháng, khiến anh càng thêm quyết tâm duy trì cường độ này.

"Lúc tập chỉ thấy ham, không mệt, về nhà mới kiệt sức, không buồn ăn," Hưng chia sẻ. Anh cho rằng đó là hiệu quả tích cực của luyện tập và phải như vậy mới có thể giảm cân nhanh chóng. Gần đây, khi nhận thấy khớp ngón bàn chân bị sưng, Hưng lo sợ gout tái phát nên đến khám tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội.

Tại đây, ThS.BS Đồng Thị Thủy Quỳnh, Khoa Cơ xương khớp, cho biết kết quả xét nghiệm máu cho thấy nồng độ acid uric của Hưng cao, đặc biệt chỉ số men cơ creatine kinase (CK) lên tới 13.319 U/L, cao gấp hơn 100 lần ngưỡng bình thường ở nam giới.

Dựa trên tiền sử bệnh và lối sinh hoạt gần đây, bác sỹ chẩn đoán Hưng mắc gout cấp kèm theo tiêu cơ vân cấp do luyện tập quá sức. Bệnh nhân lập tức được điều trị kháng viêm, truyền dịch tĩnh mạch để thải độc, theo dõi lượng dịch vào, ra và kiểm soát các rối loạn điện giải cũng như thăng bằng kiềm toan.

Sau hai ngày điều trị, chỉ số CK của Hưng giảm mạnh còn 5.130 U/L, nồng độ acid uric cũng giảm ổn định. Bệnh nhân cho biết nước tiểu đã bớt sẫm màu, khớp bàn chân bớt sưng đau, tiếp tục được truyền dịch và theo dõi sát.

Theo bác sỹ Quỳnh, cơ vân hay còn gọi là cơ xương là nhóm hơn 600 cơ bao phủ khắp cơ thể, chiếm khoảng 40% trọng lượng. Đây là nhóm cơ duy nhất hoạt động theo ý muốn của con người, điều khiển các vận động như đi đứng, chơi thể thao, lao động... Tiêu cơ vân là tình trạng các tế bào cơ bị phá hủy, giải phóng các chất nội bào như kali, phosphate, creatine kinase, myoglobin vào máu.

Điều này có thể gây ra hàng loạt biến chứng nguy hiểm như tăng kali máu, hoại tử ống thận, suy thận cấp, rối loạn đông máu, hội chứng chèn ép khoang, suy đa tạng, thậm chí tử vong nếu không được xử lý kịp thời.

Bệnh viện từng ghi nhận trường hợp bệnh nhân bị tiêu cơ vân cấp dẫn tới suy đa tạng chỉ trong vòng hai ngày kể từ khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên.

Bác sỹ Quỳnh cho biết, tiêu cơ vân thường gặp sau các chấn thương nghiêm trọng như chèn ép mạnh, bỏng nặng, điện giật, hoặc do nhiễm độc từ rắn cắn, ong đốt. Ngoài ra, một số loại thuốc như thuốc chống trầm cảm, chống loạn thần, thuốc kháng virus cũng có thể gây ra tình trạng này như một tác dụng phụ hiếm gặp. Bệnh cũng có thể xảy ra ở người mắc bệnh di truyền (như McArdle, loạn dưỡng cơ Duchenne), hoặc ở những người bị bất động lâu ngày (hôn mê, liệt, nằm một chỗ sau chấn thương).

Đặc biệt, tiêu cơ vân còn xảy ra ở người tập luyện thể thao quá mức, không cho cơ thời gian phục hồi. Những người mới tập nhưng tăng cường độ quá nhanh, hoặc chỉ tập trung vào một nhóm cơ (như chống đẩy, squat, cử tạ) lặp lại liên tục cũng dễ gặp nguy cơ này.

Các bộ môn thể thao sức bền như chạy marathon, đạp xe đường dài, hay các môn đối kháng (như bóng bàn, cầu lông, pickleball) nếu chơi liên tục nhiều giờ cũng có thể gây tiêu cơ vân. Thêm vào đó, mất nước và quá nhiệt trong lúc tập luyện sẽ khiến tốc độ phân hủy cơ càng nhanh hơn.

Dấu hiệu ban đầu thường là đau cơ, mệt mỏi, nước tiểu đậm màu - nhưng nhiều người lại cho rằng đó là biểu hiện bình thường của luyện tập và không đi khám. Chỉ đến khi xuất hiện biến chứng nặng như suy thận cấp, tiểu đỏ do myoglobin tăng cao, bệnh mới được phát hiện.

Theo bác sỹ Quỳnh, nếu được phát hiện sớm, tiêu cơ vân do tập luyện quá sức có thể điều trị bằng cách nghỉ ngơi và truyền dịch điện giải qua đường tĩnh mạch để giúp cơ thể đào thải độc tố. Nếu phát hiện muộn, người bệnh có thể cần dùng thuốc lợi tiểu, thậm chí phải lọc máu, chạy thận nhân tạo để bảo toàn tính mạng.

Để phòng ngừa tiêu cơ vân do luyện tập quá mức, bác sỹ khuyến cáo cần xây dựng kế hoạch vận động khoa học: tập luyện từ từ, tăng dần cường độ, kết hợp thời gian nghỉ hợp lý. Người mới bắt đầu hoặc chuyển sang môn thể thao mới nên tập nhẹ, không nên cố ép bản thân. Cần bổ sung đủ nước, tránh tập trong môi trường quá nóng, đảm bảo chế độ dinh dưỡng đầy đủ và hợp lý, không siết chặt chế độ ăn quá mức chỉ để giảm cân nhanh.

Khi có các dấu hiệu như đau cơ kéo dài quá 3 ngày, nước tiểu có màu sẫm, nâu hoặc màu trà, cần giảm cường độ vận động và tới bệnh viện kiểm tra ngay. Những người thừa cân, béo phì nếu muốn giảm cân an toàn, nên tìm đến các cơ sở y tế hoặc trung tâm uy tín có đội ngũ bác sỹ, chuyên gia để được tư vấn dinh dưỡng, tập luyện và điều trị toàn diện, tránh các biến chứng nguy hiểm không đáng có.

Ung thư da từ nốt ruồi bất thường ở mũi

Bà Hằng phát hiện một nốt đen giống “nốt ruồi” ở góc mũi bên trái. Ban đầu nốt này không gây đau hay khó chịu nghiêm trọng, nhưng sau hai năm, nó lớn dần và được chẩn đoán là ung thư da.

Đầu tháng 9, bà Hằng (57 tuổi, quê Cần Thơ) đến khám tại viện do có “nốt ruồi” sẫm màu trên sống mũi, kích thước khoảng 5 x 5 mm. Mặc dù không đau, nốt này gây cảm giác khó chịu và ảnh hưởng đến thẩm mỹ khuôn mặt. Qua thăm khám và quan sát kỹ vùng tổn thương, bác sỹ chuyên khoa II Đỗ Tường Huân, Khoa Ngoại Vú, Đầu Mặt Cổ, xác định đây là trường hợp ung thư da biểu mô tế bào đáy và chỉ định phẫu thuật điều trị ngay.

Ca mổ do bác sỹ Huân và ê-kíp thực hiện đã tiến hành cắt rộng vùng tổn thương, sau đó làm xét nghiệm nhanh mô bệnh học trong mổ. Kết quả cho thấy rìa diện cắt đã sạch tế bào ung thư. Vùng da bị khuyết sau phẫu thuật được tái tạo bằng kỹ thuật xoay vạt da, vừa che phủ hiệu quả thương tổn vừa đảm bảo yếu tố thẩm mỹ. Ca phẫu thuật kéo dài hơn 30 phút, diễn ra thuận lợi và bệnh nhân được xuất viện chỉ sau một ngày.

Theo bác sỹ Huân, ung thư da ở vùng mũi không hiếm gặp, nhưng dễ bị nhầm lẫn với các nốt ruồi lành tính nên thường bị bỏ qua. Nếu không được điều trị sớm, khối u có thể phát triển lan rộng, ăn sâu vào mô dưới da, gây biến dạng khuôn mặt và khiến việc phẫu thuật trở nên phức tạp hơn. Trường hợp của bà Hằng, khối u nằm ở vị trí góc mũi trái gần khóe mắt nếu để muộn, có thể lan tới vùng quanh mắt, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị giác và chức năng thẩm mỹ.

Bác sỹ khuyến cáo người dân cần cảnh giác khi phát hiện những thay đổi bất thường trên da như nốt ruồi lớn nhanh, thay đổi màu sắc, sẫm màu bất thường, loét lâu lành... Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư da, cần được khám và điều trị sớm tại các cơ sở y tế có chuyên khoa để phòng tránh biến chứng nguy hiểm.

“Ca mổ đạt kết quả tốt trên cả ba phương diện: chẩn đoán chính xác, loại bỏ hoàn toàn tế bào ung thư với tỷ lệ tái phát thấp và đảm bảo tính thẩm mỹ cho khuôn mặt. Người bệnh hoàn toàn hài lòng với kết quả điều trị”, bác sỹ Huân chia sẻ.

Về phía bệnh nhân, bà Hằng cho biết bản thân từng nghĩ nốt ruồi trên mặt là lành tính, may mắn là đã đi khám kịp thời. Việc phẫu thuật sớm đã giúp bà loại bỏ được ung thư da, bảo toàn được mắt trái và cấu trúc gương mặt nhờ kỹ thuật tạo hình thẩm mỹ từ các bác sỹ.

Ung thư da biểu mô tế bào đáy là loại ung thư da thường gặp nhất. Bệnh tiến triển chậm, ít di căn nhưng nếu không điều trị kịp thời, có thể gây tổn thương nặng nề cho khuôn mặt và các cơ quan lân cận. Phẫu thuật triệt để kết hợp với kỹ thuật tạo hình phù hợp sẽ giúp người bệnh vừa loại bỏ hoàn toàn khối u, vừa giữ được vẻ ngoài, góp phần nâng cao chất lượng sống và khả năng hội nhập xã hội.

Ung thư da có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên nguy cơ mắc bệnh tăng lên theo tuổi, đặc biệt sau 50. Có ba loại ung thư da thường gặp: biểu mô tế bào đáy (chiếm 70-80% trường hợp), biểu mô tế bào vảy (khoảng 20%) và ung thư hắc tố (5%). Trong số này, ung thư hắc tố là loại nguy hiểm nhất và là nguyên nhân chính gây tử vong do ung thư da. Theo Globocan năm 2022, Việt Nam ghi nhận 200 ca ung thư hắc tố da, trong đó có 122 ca tử vong.

Ho nhiều tháng mới phát hiện do u trung thất

Chị Vi, 34 tuổi, bị đau đầu, tức ngực và ho kéo dài nhiều tháng. Sau khi đi khám tại Bệnh viện chị được chẩn đoán có khối u trung thất lớn, chèn ép khí quản và nhiều cơ quan trong lồng ngực.

Theo BS.CKI Trần Quốc Hoài, Khoa Ngoại Lồng ngực - Mạch máu, người trực tiếp điều trị cho bệnh nhân cho hay, khối u nằm ở trung thất trên, có kích thước khoảng 4 x 5 x 6 cm. Không chỉ gây chèn ép khí quản dẫn đến ho kéo dài, khối u còn nằm giữa và gây áp lực lên các cấu trúc quan trọng như tĩnh mạch chủ, động mạch chủ, thực quản và dây thần kinh quặt ngược.

Trước đó ba tháng, chị Vi bắt đầu xuất hiện các triệu chứng như đau đầu, tức ngực và ho nhiều. Khi khám tai mũi họng, chị được chẩn đoán viêm đường hô hấp và kê thuốc điều trị. Tuy nhiên, tình trạng ho không dứt hẳn. Khi các triệu chứng có dấu hiệu bất thường hơn, bác sỹ chỉ định chụp CT.

Kết quả cho thấy khối u trung thất dính vào các mạch máu lớn, chèn ép tĩnh mạch chủ, đẩy động mạch chủ lệch sang trái và gây chèn ép dây thần kinh. Ngoài ra, hình ảnh chẩn đoán cũng phát hiện chị có thêm một khối u tuyến ức kích thước 1,5 cm, chưa xâm lấn.

Trung thất là vùng nằm giữa hai phổi, được bao quanh bởi xương ức ở phía trước, cột sống ở phía sau, chứa các cơ quan quan trọng như tim, động mạch chủ, khí quản, thực quản, tuyến ức, dây thần kinh và hệ thống hạch bạch huyết.

Gần 40% bệnh nhân có khối u trung thất không biểu hiện triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, ở trường hợp của chị Vi, các triệu chứng liên quan đến đường hô hấp và thần kinh đã xuất hiện, cho thấy u đang chèn ép mạnh các cơ quan.

Nếu không được can thiệp kịp thời, khối u có thể tiếp tục dính chặt vào các mạch máu lớn, gây cản trở lưu thông máu, chèn ép khí quản dẫn đến khó thở nghiêm trọng, và ảnh hưởng đến dây thần kinh làm triệu chứng đau đầu nặng thêm. U cũng có nguy cơ phát triển xâm lấn ra ngoài, khiến việc phẫu thuật trở nên khó khăn hoặc không khả thi.

Dù khối u không quá lớn, nhưng nằm ở vị trí cực kỳ khó tiếp cận, thách thức cả phẫu thuật mở lẫn nội soi lồng ngực thông thường. Do các mạch máu lớn bao quanh khối u, việc bóc tách dễ gây tổn thương nghiêm trọng nếu thao tác không chính xác. Với nội soi truyền thống, không gian hẹp trong lồng ngực sẽ cản trở phẫu thuật.

Để đảm bảo hiệu quả và an toàn tối đa, các bác sỹ quyết định sử dụng hệ thống robot phẫu thuật Da Vinci Xi. Đây là công nghệ hiện đại nhất hiện nay trong phẫu thuật nội soi.

Ê-kíp phẫu thuật làm xẹp phổi phải để tạo không gian thao tác, sau đó bác sỹ Dũng điều khiển robot thông qua màn hình cảm ứng 3D. Cánh tay robot có khả năng xoay 540 độ mô phỏng cổ tay người, cho phép bác sỹ thao tác linh hoạt trong không gian hẹp, bóc tách tỉ mỉ khối u mà không gây tổn thương đến mạch máu hoặc các cơ quan xung quanh.

Sau 2,5 giờ, cả hai khối u, gồm u trung thất lớn và u tuyến ức đã được loại bỏ hoàn toàn. Bệnh nhân được theo dõi chặt chẽ sau mổ để phát hiện sớm các biến chứng có thể xảy ra như chảy máu, tràn khí hoặc tràn máu màng phổi.

Một ngày sau, tình trạng của chị Vi ổn định, hết ho, không còn đau đầu hay tức ngực và được chuyển về phòng nội trú. Ba ngày sau phẫu thuật, chị được xuất viện. Kết quả giải phẫu bệnh xác định đây là khối u ác tính. Chị được chỉ định kết hợp hóa trị và xạ trị để giảm nguy cơ tái phát.

Bác sỹ Dũng cho biết, trước đây những ca u trung thất nằm ở vị trí hiểm hóc như vậy là bài toán khó cho các phẫu thuật viên. Nhiều trường hợp không thể mổ vì u quá lớn, xâm lấn mạch máu và cơ quan quan trọng, gây nguy cơ chảy máu nặng hoặc tổn thương đe dọa tính mạng.

Nhờ công nghệ robot Da Vinci Xi, phẫu thuật viên có thể thao tác chính xác trong không gian cực hẹp, tăng độ an toàn và khả năng bảo tồn các cấu trúc quan trọng.

“Nếu không có robot hỗ trợ, việc tiếp cận khối u này gần như bất khả thi. Khoảng cách giữa các cánh tay robot chỉ 6 cm, nhỏ hơn thế hệ cũ 2 cm, cho phép thao tác chính xác hơn trong những vị trí khó tiếp cận nhất,” bác sỹ Dũng nhấn mạnh. Nhờ lấy trọn khối u và không gây tổn thương thêm, khả năng tái phát sau phẫu thuật sẽ giảm xuống đáng kể nếu bệnh nhân tuân thủ đúng phác đồ điều trị sau mổ.

Bác sỹ Trần Quốc Hoài khẳng định, u trung thất không thể phòng ngừa tuyệt đối, nhưng có thể loại bỏ hoàn toàn nếu được phát hiện sớm, khi khối u còn nhỏ và chưa xâm lấn.

Ông khuyến cáo, mọi người, đặc biệt là người trên 65 tuổi, người hút thuốc lá, từng tiếp xúc với bức xạ ion hóa hoặc hóa chất độc hại nên khám sức khỏe định kỳ. Nếu xuất hiện triệu chứng như ho kéo dài, đau tức ngực, khó thở không rõ nguyên nhân trong hơn hai tuần, cần đến bệnh viện kiểm tra sớm để tránh bỏ lỡ giai đoạn điều trị tốt nhất.