Gỡ “điểm nghẽn” bảo hiểm y tế để bứt tốc khám, chữa bệnh từ xa

Trong giai đoạn 2020-2025, việc triển khai Đề án 1816 gắn với Đề án khám, chữa bệnh từ xa đã tạo nền tảng quan trọng nhằm nâng cao năng lực chuyên môn cho hệ thống y tế tuyến dưới, góp phần giảm tải cho tuyến trên và hướng tới mục tiêu công bằng trong tiếp cận dịch vụ y tế.

Việc triển khai Đề án 1816 gắn với Đề án khám, chữa bệnh từ xa đã tạo nền tảng quan trọng nhằm nâng cao năng lực chuyên môn cho hệ thống y tế tuyến dưới, góp phần giảm tải cho tuyến trên và hướng tới mục tiêu công bằng trong tiếp cận dịch vụ y tế.

Theo TS.Dương Huy Lương, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế), công tác chỉ đạo chuyên môn kỹ thuật trong khuôn khổ Đề án 1816 thời gian qua được duy trì thường xuyên, có tổ chức, tập trung vào tăng cường năng lực thực chất cho các cơ sở y tế thụ hưởng.

Cụ thể, trong 6 năm triển khai, toàn ngành đã tổ chức 1.372 lớp chỉ đạo tuyến, bình quân khoảng 230 lớp mỗi năm, với tổng cộng 8.522 ngày hoạt động, tương đương hơn 1.400 ngày/năm.

Các hoạt động này không chỉ dừng ở những đợt tập huấn ngắn hạn mà được triển khai liên tục, bám sát thực tiễn, thông qua nhiều hình thức đào tạo và chuyển giao kỹ thuật trực tiếp tại cơ sở.

Quy mô và mức độ lan tỏa của Đề án 1816 được thể hiện rõ qua 69.395 lượt cán bộ y tế tham dự và 10.650 lượt đơn vị tham gia trong toàn giai đoạn.

“Những con số này cho thấy độ bao phủ rộng của hoạt động, không chỉ tập trung tại các cơ sở y tế lớn mà lan tỏa tới mạng lưới bệnh viện tuyến tỉnh, huyện và y tế cơ sở, qua đó góp phần nâng cao năng lực đồng đều hơn trong toàn hệ thống”, TS.Dương Huy Lương nhấn mạnh.

Song song với hoạt động đào tạo và chuyển giao trực tiếp, hỗ trợ chuyên môn từ xa giữ vai trò ngày càng quan trọng. Toàn giai đoạn ghi nhận 1.108 buổi tư vấn, hội chẩn trực tuyến; riêng năm 2021, thời điểm dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, số buổi hội chẩn đạt mức cao nhất với 360 buổi.

Thông qua các hoạt động này, cơ sở y tế tuyến dưới có điều kiện tiếp cận ý kiến chuyên môn kịp thời trong xử trí các ca bệnh khó, hạn chế chuyển tuyến không cần thiết và nâng cao hiệu quả điều trị ngay tại địa phương.

Công tác truyền thông cũng được chú trọng với 598 buổi truyền thông trực tuyến, góp phần nâng cao nhận thức của người dân về vai trò, năng lực của y tế cơ sở, đồng thời hỗ trợ mục tiêu giảm tình trạng khám, chữa bệnh vượt tuyến.

Đáng chú ý, Đề án 1816 không dừng lại ở khâu chuyển giao kỹ thuật mà được theo dõi, đánh giá thường xuyên. Trong giai đoạn 2020-2025, đã có 820 đoàn khảo sát, đánh giá và 788 hội nghị, hội thảo được tổ chức.

Qua đó, các khó khăn, vướng mắc liên quan đến nhân lực, trang thiết bị, cơ chế tài chính và thanh toán bảo hiểm y tế được kịp thời nhận diện, giúp duy trì và phát huy hiệu quả các kỹ thuật đã chuyển giao theo hướng bền vững hơn.

Tuy nhiên, từ thực tiễn triển khai, TS.Dương Huy Lương cho biết các chương trình, đề án vẫn đối mặt với nhiều thách thức như chênh lệch năng lực chuyên môn và chất lượng dịch vụ giữa các tuyến; điều kiện địa lý phức tạp tại vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo; hạ tầng công nghệ thông tin và trang thiết bị tại một số cơ sở chưa đồng bộ; biến động nhân sự tuyến dưới ảnh hưởng đến việc duy trì kỹ thuật.

Bên cạnh đó, việc chậm phê duyệt thanh toán bảo hiểm y tế cho một số kỹ thuật mới cũng khiến nhiều cơ sở y tế còn e ngại khi mở rộng triển khai.

Từ thực tế trên, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh đề xuất tiếp tục kiện toàn hệ thống chỉ đạo chuyên môn kỹ thuật trên phạm vi toàn quốc, đồng thời bố trí nguồn lực ngân sách phù hợp, coi đây là nhiệm vụ chiến lược lâu dài.

Đặc biệt, cần đẩy mạnh chuyển đổi số y tế; hoàn thiện cơ chế tài chính và thanh toán bảo hiểm y tế cho hoạt động khám, chữa bệnh từ xa; tăng cường đầu tư hạ tầng, trang thiết bị và chính sách hỗ trợ nhân lực cho y tế cơ sở, nhất là tại các vùng khó khăn, nhằm bảo đảm hiệu quả và tính bền vững của Đề án trong giai đoạn tiếp theo.

Bảo đảm đầy đủ thuốc thiết yếu, thuốc điều trị bệnh nặng và mạn tính trong danh mục bảo hiểm y tế

Bộ Y tế đang tiếp tục rà soát, cập nhật danh mục thuốc được Quỹ Bảo hiểm y tế thanh toán theo hướng bảo đảm đầy đủ thuốc thiết yếu, thuốc điều trị bệnh nặng và bệnh mạn tính, qua đó nâng cao chất lượng điều trị và bảo đảm tốt hơn quyền lợi của người tham gia bảo hiểm y tế.

Bộ Y tế cho biết đã nhận được Công văn số 1691/UBDNGS15 của Ủy ban Dân nguyện và Giám sát về việc trả lời kiến nghị của cử tri trước Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, trong đó có các kiến nghị của cử tri TP.HCM liên quan đến công tác khám, chữa bệnh bằng bảo hiểm y tế.

Theo phản ánh của cử tri, hiện nay việc khám, chữa bệnh bằng bảo hiểm y tế vẫn còn một số bất cập. Trong đó, một số loại thuốc đặc trị thường xuyên thiếu, trong khi tại một số cơ sở y tế lại cấp phát nhiều loại thuốc không đáp ứng nhu cầu điều trị bệnh đặc trị. Thực tế này dẫn đến tình trạng người bệnh được cấp nhiều thuốc nhưng hiệu quả điều trị chưa cao.

Từ đó, cử tri kiến nghị các cơ quan chức năng nghiên cứu, có giải pháp nâng cao chất lượng thuốc bảo hiểm y tế, đồng thời rà soát, điều chỉnh cơ số thuốc cấp phát cho phù hợp, bảo đảm quyền lợi chính đáng của người bệnh khi sử dụng dịch vụ khám, chữa bệnh bằng thẻ bảo hiểm y tế.

Trả lời kiến nghị thuộc lĩnh vực quản lý của ngành Y tế, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, thời gian qua, tình trạng thiếu một số thuốc đặc trị chủ yếu xảy ra cục bộ tại một số cơ sở y tế và trong những thời điểm nhất định.

Nguyên nhân do tác động của nhiều yếu tố như đứt gãy chuỗi cung ứng, khó khăn trong công tác dự trù, mua sắm và lựa chọn nhà thầu.

Bộ Y tế đã phối hợp với các bộ, ngành liên quan rà soát, hoàn thiện các quy định pháp luật về đấu thầu, mua sắm thuốc, đồng thời triển khai nhiều giải pháp tháo gỡ vướng mắc trong công tác cung ứng. Nhờ đó, tình trạng thiếu thuốc tại các cơ sở khám, chữa bệnh đã cơ bản được khắc phục.

Hiện nay, Bộ Y tế đang tiếp tục rà soát, cập nhật danh mục thuốc được Quỹ bảo hiểm y tế thanh toán theo hướng bảo đảm đầy đủ thuốc thiết yếu, thuốc điều trị bệnh nặng và bệnh mạn tính.

Cùng với đó, Bộ tăng cường hướng dẫn, giám sát việc xây dựng và sử dụng cơ số thuốc tại các cơ sở khám, chữa bệnh, bảo đảm phù hợp với mô hình bệnh tật và phác đồ điều trị, nhằm nâng cao chất lượng điều trị và bảo đảm tốt hơn quyền lợi của người bệnh tham gia bảo hiểm y tế.

Cũng liên quan đến chính sách bảo hiểm y tế, cử tri đề nghị Bộ Y tế phối hợp với Bảo hiểm xã hội Việt Nam rà soát, điều chỉnh mức trần cấp phát thuốc theo hướng phù hợp với thực tế phát triển của xã hội, do mức hiện nay được cho là chưa phù hợp với giá thuốc.

Đồng thời, kiến nghị nâng hạn mức hoặc cho phép các cơ sở khám, chữa bệnh tuyến dưới, theo phương thức phân cấp, phân quyền, được chủ động cấp phát thuốc theo nhu cầu điều trị thực tế của từng bệnh, đặc biệt đối với các bệnh mạn tính, nhằm giảm khó khăn, phiền hà cho người bệnh.

Về vấn đề này, Bộ trưởng Đào Hồng Lan khẳng định, pháp luật về bảo hiểm y tế hiện hành không quy định mức trần cấp phát thuốc. Việc lựa chọn thuốc thành phẩm được Quỹ bảo hiểm y tế thanh toán tại các cơ sở khám, chữa bệnh không bị giới hạn về mức trần cấp phát, không bị giới hạn bởi chỉ định điều trị, chuyên khoa điều trị, cũng như không phân biệt bệnh cấp tính hay bệnh mạn tính.

Theo Bộ trưởng, Bộ Y tế hiện đang rà soát, sửa đổi, bổ sung Thông tư ban hành danh mục thuốc được Quỹ bảo hiểm y tế thanh toán nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu điều trị và bảo đảm quyền lợi của người tham gia bảo hiểm y tế.

Dự kiến, Bộ sẽ bỏ quy định thanh toán thuốc theo hạng bệnh viện, chuyển sang quy định thanh toán theo loại hình cơ sở khám, chữa bệnh, bao gồm cơ sở có điều trị nội trú và ngoại trú, cũng như cơ sở chỉ có điều trị ngoại trú.

Xét nghiệm miễn phí cho gần 2.500 bệnh nhân viêm gan nhằm phát hiện sớm nguy cơ ung thư gan

Lần đầu tiên tại Việt Nam, xét nghiệm tầm soát viêm gan siêu vi D theo tiêu chuẩn Hoa Kỳ được triển khai miễn phí cho gần 2.500 bệnh nhân viêm gan B trên toàn quốc, nhằm phát hiện sớm nguy cơ tiến triển xơ gan và ung thư gan.

Chương trình do các nhà khoa học thuộc Viện Nghiên cứu Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh phối hợp với Viện Nghiên cứu Vi sinh và Chống dịch Stanford (Hoa Kỳ) thực hiện. Đây là nghiên cứu đầu tiên tại Việt Nam áp dụng quy trình xét nghiệm viêm gan siêu vi D (HDV) theo tiêu chuẩn quốc tế, đánh giá nguy cơ đồng nhiễm viêm gan B, D ở người bệnh.

Nghiên cứu được triển khai theo mô hình đa trung tâm tại một số bệnh viện, từ tháng 11/2025 đến tháng 7/2026. Mục tiêu nhằm giúp người bệnh đồng mắc viêm gan B, D có cơ hội phát hiện sớm, chủ động theo dõi và ngăn chặn nguy cơ tiến triển xơ gan, ung thư gan, vốn cao gấp 2-3 lần so với người chỉ mắc viêm gan B đơn thuần.

Theo các chuyên gia, nghiên cứu này không chỉ góp phần làm sáng tỏ gánh nặng bệnh viêm gan B tại Việt Nam mà còn đặt nền móng cho các chương trình nghiên cứu sâu hơn, hướng tới xây dựng phác đồ và đưa các loại thuốc điều trị viêm gan D vào thực hành lâm sàng trong tương lai.

Qua đó, người bệnh Việt Nam có thêm cơ hội tiếp cận các phương pháp điều trị mới, đồng thời nâng cao năng lực chẩn đoán và điều trị các bệnh viêm gan theo chuẩn quốc tế tại các cơ sở y tế trong nước.

Đây được đánh giá là bước tiến khoa học quan trọng trong chiến lược tầm soát và phát hiện sớm các bệnh lây nhiễm nguy hiểm, trong bối cảnh Việt Nam hiện có gần 10 triệu người mắc viêm gan B, với hàng nghìn ca mỗi năm tiến triển thành xơ gan và ung thư gan.

Theo giới chuyên môn, xét nghiệm viêm gan siêu vi D là kỹ thuật khó và trước đây chưa từng được triển khai chính thức, đồng bộ theo chuẩn quốc tế tại Việt Nam.

Nguyên nhân là do hạn chế về trang thiết bị, công nghệ xét nghiệm, cũng như việc trước đây chưa đánh giá đầy đủ mức độ nguy hiểm của tình trạng đồng nhiễm viêm gan B, D, khiến nguy cơ xơ gan và ung thư gan tăng nhanh gấp 2-3 lần. Bên cạnh đó, do chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho viêm gan D, việc tầm soát loại vi rút này chưa được chú trọng trong thực hành lâm sàng.

Viêm gan siêu vi D (HDV) là loại vi rút đặc biệt nguy hiểm, chỉ gây bệnh ở những người đã nhiễm viêm gan B.

Khi đồng nhiễm hai loại vi rút này, bệnh tiến triển nhanh hơn, mức độ tổn thương gan nghiêm trọng hơn, làm gia tăng đáng kể nguy cơ xơ gan và ung thư gan nếu không được phát hiện và theo dõi kịp thời.