Rối loạn lo âu khiến huyết áp tăng nhanh ở người cao tuổi

Thường xuyên lo lắng về tình trạng sức khỏe, ông Tình (76 tuổi, TP.HCM) rơi vào trạng thái tăng huyết áp đột ngột trong nhiều ngày liên tiếp. Dù đã được chẩn đoán và điều trị tăng huyết áp ổn định suốt 5 năm, song thời gian gần đây, sau khi biết mình bị hẹp động mạch cảnh, ông bắt đầu lo lắng quá mức, thường xuyên sợ hãi về nguy cơ bị đột quỵ.

Ảnh minh họa.

Một tuần trước khi nhập viện, ông cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt. Đo huyết áp tại nhà liên tục cho kết quả cao, có thời điểm lên đến 210/110 mmHg. Dù được người nhà cho uống thuốc hạ áp, huyết áp chỉ giảm tạm thời rồi nhanh chóng tăng trở lại.

Theo lời kể của ông, mỗi ngày ông có thể rơi vào cơn tăng huyết áp 2-3 lần. Việc thấy chỉ số huyết áp cao khiến ông càng lo lắng, mà chính sự lo lắng lại làm tình trạng trầm trọng hơn. Khi được đưa vào cấp cứu tại viện, ông Tình trong trạng thái hoa mắt, chóng mặt, huyết áp dao động ở mức cao từ 170-190/100 mmHg.

Qua khai thác bệnh sử, bệnh nhân được xác định mắc rối loạn lo âu, một dạng rối loạn cảm xúc thường gặp, đặc trưng bởi tình trạng lo lắng, sợ hãi kéo dài không rõ nguyên nhân, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thể chất lẫn tinh thần.

Ngoài biểu hiện tâm lý, người mắc rối loạn lo âu còn có các triệu chứng như mất ngủ, tim đập nhanh, tay chân run, đổ mồ hôi, đau đầu...

ThS.BS.CKII Huỳnh Thanh Kiều, chuyên khoa tim mạch, người trực tiếp điều trị cho bệnh nhân cho hay, tình trạng căng thẳng kéo dài, lo âu quá mức là nguyên nhân phổ biến gây tăng huyết áp đột ngột.

Cơ chế sinh học liên quan đến sự gia tăng mạnh nồng độ hormone cortisol và adrenaline trong máu khiến tim đập nhanh, mạch máu co lại, làm huyết áp tăng vọt.

Nguy hiểm hơn, người bị rối loạn lo âu còn dễ hình thành các thói quen xấu như hút thuốc lá, sử dụng rượu bia, ăn uống thiếu kiểm soát, những yếu tố càng làm trầm trọng thêm bệnh lý tim mạch. Một số loại thuốc điều trị rối loạn tâm thần cũng có thể gây tác dụng phụ làm tăng huyết áp.

Tại bệnh viện, ông Tình được chỉ định thực hiện các xét nghiệm và cận lâm sàng chuyên sâu để loại trừ các nguyên nhân thực thể như suy thận, hẹp động mạch thận, u tuyến thượng thận, cường giáp… nhưng không phát hiện bất thường.

Sau đó, các bác sỹ tiến hành điều chỉnh lại phác đồ điều trị huyết áp, kết hợp thêm thuốc chống rối loạn lo âu và tư vấn tâm lý. Chỉ sau vài ngày điều trị, huyết áp của ông ổn định trở lại ở mức 120/80 mmHg, hết mệt mỏi, chóng mặt, tinh thần thư thái. Ông được xuất viện sau năm ngày, kèm theo chỉ dẫn sinh hoạt, dinh dưỡng và theo dõi huyết áp tại nhà.

Tình trạng ông Tình là một ví dụ điển hình của cơn tăng huyết áp cấp cứu, xảy ra khi chỉ số huyết áp vượt mức 180/120 mmHg, có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến tim, não, thận và mắt.

Đây là tình trạng nguy hiểm cần được xử trí y tế kịp thời. Ở người đã được chẩn đoán tăng huyết áp và điều trị ổn định, việc huyết áp bất ngờ tăng cao thường là dấu hiệu cho thấy đang có yếu tố nguy cơ tiềm ẩn như rối loạn lo âu, mất ngủ, stress, chế độ ăn mặn, dùng thuốc không đúng liều, hoặc mắc thêm bệnh lý nội khoa khác như bệnh thận, tuyến giáp, đái tháo đường...

Khi phát hiện huyết áp cao bất thường tại nhà, nếu người bệnh không có các triệu chứng như đau đầu dữ dội, chóng mặt, yếu liệt chi, nhìn mờ, buồn nôn, có thể cho nằm nghỉ và kiểm tra lại sau khoảng 30 phút.

Tuy nhiên, nếu huyết áp không hạ hoặc xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ tai biến mạch máu não như rối loạn tri giác, nói ngọng, méo miệng, yếu liệt một bên cơ thể… cần đưa đến cơ sở y tế gần nhất.

Để phòng ngừa tình trạng tăng huyết áp và các biến chứng nguy hiểm, bác sỹ khuyến cáo người dân cần duy trì chế độ ăn uống hợp lý, hạn chế muối, rượu bia, thuốc lá; tránh xa thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiên rán; tăng cường rau xanh, trái cây và các loại chất béo không bão hòa.

Đồng thời, nên tập thể dục đều đặn, giữ cân nặng ổn định, kiểm soát stress, ngủ đủ giấc và điều trị hiệu quả các bệnh mạn tính đi kèm. Đặc biệt, việc theo dõi huyết áp tại nhà và tuân thủ chỉ định điều trị là yếu tố then chốt trong kiểm soát bệnh.

Tưởng ngất do hạ đường huyết, hóa ra đột quỵ nhẹ vì hẹp động mạch cảnh

Những cơn ngất chỉ kéo dài vài phút khiến nhiều người chủ quan nghĩ do hạ đường huyết hay tụt huyết áp nhẹ. Tuy nhiên, đây có thể là dấu hiệu của cơn thiếu máu não thoáng qua, một dạng đột quỵ nhẹ, cảnh báo nguy cơ tắc nghẽn động mạch cảnh và đột quỵ nặng trong tương lai nếu không được điều trị kịp thời.

Hẹp động mạch cảnh là tình trạng lòng mạch bị thu hẹp do tích tụ các mảng xơ vữa trên thành mạch, làm giảm lưu lượng máu lên não. Động mạch cảnh là một trong những nhánh chính đưa máu từ tim lên não, mặt và cổ.

Khi dòng máu bị cản trở nghiêm trọng, não không nhận đủ oxy và dưỡng chất, gây ra các triệu chứng như chóng mặt, xây xẩm, ngất, rối loạn ngôn ngữ, liệt nhẹ hoặc tạm thời một bên cơ thể. Nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến đột quỵ thực sự, một biến cố nguy hiểm có thể gây tử vong hoặc tàn phế suốt đời.

Nhiều bệnh nhân khi gặp phải các triệu chứng ngất thoáng qua thường nhầm lẫn với hạ đường huyết hoặc mệt mỏi thông thường, từ đó chủ quan, trì hoãn điều trị. Trong khi đó, thiếu máu não thoáng qua chính là lời cảnh báo "sớm và duy nhất" mà cơ thể gửi đến trước khi đột quỵ thực sự xảy ra.

Phẫu thuật bóc nội mạc động mạch cảnh là một trong những phương pháp điều trị hiệu quả trong các trường hợp hẹp từ 60-99%. Trong ca mổ, bác sỹ sẽ loại bỏ toàn bộ mảng xơ vữa bám vào thành mạch để khơi thông dòng máu lên não.

Quá trình này đòi hỏi kỹ thuật cao và theo dõi sát sao bởi trong thời gian thao tác, động mạch cảnh phải được kẹp tạm thời, đồng nghĩa với việc máu không thể lên não qua nhánh chính. Lúc này, việc duy trì tưới máu cho não phụ thuộc hoàn toàn vào hệ tuần hoàn bàng hệ và các biện pháp hỗ trợ khác như nâng huyết áp và theo dõi oxy mô não bằng thiết bị chuyên biệt.

Sau phẫu thuật, đa số bệnh nhân phục hồi nhanh, huyết áp ổn định và tránh được nguy cơ đột quỵ tái phát. Tuy nhiên, không phải trường hợp nào cũng có thể trì hoãn điều trị. Một khi động mạch cảnh bị hẹp nặng và đã xuất hiện triệu chứng thiếu máu não, việc mổ kịp thời không chỉ là lựa chọn điều trị mà là giải pháp bắt buộc để bảo vệ tính mạng.

Bệnh lý hẹp động mạch cảnh thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, đặc biệt ở những người có sẵn yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, hút thuốc lá lâu năm hoặc người lớn tuổi. Vì vậy, tầm soát sớm đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc phát hiện bệnh trước khi xảy ra đột quỵ.

Để phòng ngừa hẹp động mạch cảnh và các biến chứng nguy hiểm, cần duy trì lối sống lành mạnh: không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia, ăn uống điều độ với ít muối, chất béo bão hòa, tăng rau xanh và trái cây, tập thể dục thường xuyên, kiểm soát tốt cân nặng. Đồng thời, cần điều trị hiệu quả các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn lipid máu - những yếu tố góp phần thúc đẩy quá trình xơ vữa mạch máu.

Đột quỵ có thể xảy ra bất kỳ lúc nào, nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh nếu người bệnh được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách. Hẹp động mạch cảnh là một "kẻ giết người thầm lặng", nhưng nếu lắng nghe cơ thể, nhận diện sớm các dấu hiệu cảnh báo và tầm soát định kỳ, chúng ta có thể kiểm soát được căn bệnh nguy hiểm này.

Phát hiện u ống sống do đau lưng kéo dài

Tưởng chỉ là đau lưng thông thường do lao động nặng hay ngồi sai tư thế, một người đàn ông trẻ tuổi bất ngờ yếu liệt, mất khả năng vận động chỉ sau vài tháng chịu đựng. Khi đến bệnh viện, các bác sỹ phát hiện trong ống sống của anh có khối u chèn ép nặng lên chùm đuôi ngựa, vùng chứa các dây thần kinh quan trọng kiểm soát vận động chi dưới và chức năng tiểu tiện.

Anh Nguyên, 31 tuổi, nhập viện trong tình trạng đau dữ dội vùng thắt lưng lan xuống đùi, rối loạn tiểu tiện, sức cơ chân chỉ còn 1/5, phải ngồi xe lăn. Trước đó hơn 4 tháng, anh đã có triệu chứng đau lưng kéo dài nhưng chủ quan, cho rằng do vận động sai tư thế, làm việc quá sức nên không đi khám.

Tại viện, kết quả chụp cộng hưởng từ (MRI) cho thấy có một khối bất thường dạng nốt, kích thước khoảng 1,5 cm ở tầng L2-L3 trong ống sống, nằm dưới màng cứng, ngoài tủy. Khối u này phát triển sát rễ thần kinh, gây hẹp lòng ống sống và chèn ép chùm đuôi ngựa, hệ thống thần kinh điều khiển hoạt động của bàng quang, trực tràng và hai chi dưới.

Dù không lớn, nhưng vị trí của khối u cực kỳ nguy hiểm, nhiều khả năng là u màng tủy (meningioma) hoặc u bao rễ thần kinh (schwannoma).

Ngoài ra, hình ảnh MRI cũng ghi nhận thêm các tổn thương như thoát vị đĩa đệm nhẹ ở nhiều tầng, thoái hóa cột sống thắt lưng khiến triệu chứng của anh trở nên phức tạp, chồng lấp và khó phân biệt với các bệnh cột sống thông thường.

Nhận định đây là tình huống cần can thiệp khẩn cấp để tránh nguy cơ liệt hoàn toàn, êkip bác sỹ chỉ định phẫu thuật lấy khối u trong ống sống bằng đường mổ phía sau.

Ca mổ sử dụng hệ thống kính vi phẫu Zeiss Kinevo 900 tích hợp trí tuệ nhân tạo, cho hình ảnh huỳnh quang 3D giúp phóng đại cấu trúc vi thể, phân biệt rõ mô lành - mô bệnh. Trong quá trình mổ, bác sỹ mở cung sau đốt sống L2-L3, tiếp cận khoang trong màng cứng, ngoài tủy. Dưới kính vi phẫu, khối u được bóc tách tỉ mỉ từng milimet, giải phóng hoàn toàn rễ thần kinh và chùm đuôi ngựa.

Hệ thống theo dõi điện sinh lý thần kinh (IONM) hoạt động liên tục trong suốt ca mổ, giúp kiểm soát an toàn các tín hiệu dẫn truyền từ chi dưới, kịp thời cảnh báo nếu dụng cụ mổ chạm vào cấu trúc quan trọng.

Sau khoảng 3 giờ, ca phẫu thuật kết thúc thành công, khối u được lấy trọn vẹn. Một ngày sau mổ, anh Nguyên giảm hẳn cảm giác đau buốt, sức cơ chân phải bắt đầu cải thiện, có thể ngồi dậy và vận động nhẹ.

Đến ngày thứ ba, anh đã có thể đi lại chậm rãi trong phòng bệnh và bắt đầu chương trình phục hồi chức năng dưới hướng dẫn chuyên môn. Sau một tuần, anh xuất viện với sức cơ chân cải thiện lên mức 4/5, tiếp tục tập vật lý trị liệu để phục hồi hoàn toàn. Các vị trí thoát vị đĩa đệm chưa nghiêm trọng nên được theo dõi và điều trị bảo tồn.

Theo ThS.BS.CKII Chu Tấn Sỹ, Trưởng Khoa Ngoại Thần kinh - Cột sống, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, các khối u trong ống sống như u màng tủy hay u bao rễ thần kinh thường tiến triển âm thầm, dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các bệnh lý cột sống cơ học hay thoát vị đĩa đệm.

Khi xuất hiện các dấu hiệu như đau lưng dai dẳng kèm yếu liệt, rối loạn cảm giác, bí tiểu, tiểu không tự chủ… người bệnh cần đi khám chuyên khoa càng sớm càng tốt. Phát hiện và can thiệp kịp thời là yếu tố quyết định khả năng hồi phục vận động.

Nếu để u chèn ép thần kinh kéo dài, tổn thương có thể không hồi phục, dẫn đến liệt vĩnh viễn hoặc mất chức năng kiểm soát tiểu tiện, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống.