Toa tàu tìm hiểu văn hoá thời bao cấp. Ảnh: Hoàng Lân

Tuyến tàu ký ức và một “bảo tàng đường phố” giữa lòng đô thị

Chiều tối 27/12, tại không gian linh thiêng của Di tích Quốc gia đặc biệt Đền Quán Thánh, Sở Du lịch Hà Nội phối hợp với UBND phường Ba Đình tổ chức chương trình quảng bá điểm đến Đảo Ngọc - Trúc Bạch và chính thức ra mắt tour trải nghiệm “Hà Nội - Chạm miền ký ức”. Sự kiện diễn ra trong không khí trang trọng nhưng giàu cảm xúc, như một lời chào năm mới 2026 đầy hoài niệm và sáng tạo của du lịch Thủ đô.

Tour trải nghiệm mới thuộc dự án Tuyến tàu điện số 6, một sản phẩm du lịch đặc thù, trọng điểm nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử của Hà Nội. Đây cũng là hoạt động cụ thể hóa Chương trình hành động số 01-CTr/TU ngày 29/11/2025 của Thành ủy Hà Nội thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Thành phố lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2025 - 2030, với định hướng phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, gắn chặt với văn hóa, không gian sáng tạo và con người Hà Nội.

Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Trần Trung Hiếu phát biểu tại Lễ ra mắt tour. Ảnh: Hoàng Lân

Lấy cảm hứng từ hệ thống tàu điện mặt đất từng gắn bó với đời sống người Hà Nội trong giai đoạn 1901 - 1991, Tuyến tàu điện số 6 không tái hiện tàu điện theo nghĩa vật lý thuần túy, mà chuyển hóa ký ức đô thị thành một cấu trúc trải nghiệm mới. Những toa tàu điện hai tầng được đặt dọc theo các tuyến phố quanh hồ Trúc Bạch, kết nối chuỗi di sản tiêu biểu như Đền Quán Thánh, Chùa Trấn Quốc, Đền Thủy Trung Tiên, làng nghề đúc đồng Ngũ Xã.

Mỗi toa tàu là một không gian di sản thu nhỏ, nơi các lớp trầm tích văn hóa, đời sống, ẩm thực và tâm hồn người Hà Nội được kể lại bằng ngôn ngữ trải nghiệm, gần gũi nhưng không hời hợt. Ở đó, ký ức không nằm sau tủ kính, mà hiện diện trong mùi hương bếp cũ, tiếng leng keng tưởng tượng của tàu điện, vị phở nóng, chén trà ấm và những câu chuyện đời thường tưởng đã lùi xa.

Du khách tìm hiểu cách nấu phở tại Toa Phở - Bún - Sợi. Ảnh: Hoàng Lân.

9 điểm dừng, 5 giác quan và một hành trình đi bộ giàu cảm xúc

Tour trải nghiệm “Hà Nội - Chạm miền ký ức” được xây dựng theo định hướng du lịch trải nghiệm, du lịch di sản và du lịch đi bộ, với hành trình chín điểm dừng quanh không gian Đảo Ngọc - Ngũ Xã. Điểm khởi đầu là Đền Quán Thánh, một trong Thăng Long Tứ Trấn, nơi du khách dâng hương Đức Thánh Huyền Thiên Trấn Vũ, mở đầu chuyến đi bằng sự trang nghiêm và tĩnh tại.

Tiếp đó là Đền Thủy Trung Tiên, không gian tín ngưỡng thờ Mẫu, nơi nghệ thuật Chầu Văn vang lên như sợi dây nối quá khứ với hiện tại. Những điểm dừng tiếp theo dẫn du khách bước sâu vào đời sống Hà Nội qua ẩm thực và sinh hoạt thường nhật. Toa Phở - Bún - Sợi tái hiện “hồn cốt” ẩm thực Hà Nội, nơi phở không còn là món ăn quen thuộc mà trở thành một câu chuyện văn hóa được kể bằng mùi nước dùng, sợi bánh và cách nấu. Toa Café - Cà phê - Coffee mở ra không gian văn hóa cà phê Việt, với trải nghiệm pha cà phê muối, một lát cắt thú vị của thói quen đô thị đương đại.

Phó Chủ tịch UBND phường Ba Đình Trần Văn Huy giới thiệu sản phẩm du lịch. Ảnh: Hoàng Lân

Đặc biệt, Toa Bếp - Chạn - Mâm và căn hộ điển hình thời bao cấp đưa du khách trở về những năm tháng khó khăn nhưng đậm nghĩa tình, nơi mâm cơm độn khoai sắn, chiếc chạn gỗ cũ hay bộ bàn ghế giản dị trở thành ký ức chung của nhiều thế hệ người Hà Nội. Nhà trưng bày nghề đúc đồng truyền thống Ngũ Xã tiếp nối hành trình bằng câu chuyện làng nghề, nơi những bàn tay nghệ nhân giữ lửa cho tinh hoa thủ công giữa nhịp sống hiện đại.

Toa Lúa - Thóc - Gạo mang đến trải nghiệm về hạt gạo Việt, từ đồng ruộng đến gian bếp, với hoạt động tự tay làm bánh cốm truyền thống Hàng Than. Hành trình khép lại trong không gian Toa Trà và thú chơi bát nhã, nơi trà đạo Việt hòa quyện cùng tám thú chơi tao nhã của người Hà Nội xưa gồm cầm, kỳ, thi, họa, thư, hoa, tửu, trà. Toàn bộ lộ trình được thiết kế để du khách nhìn, nghe, chạm, nếm và cảm nhận Hà Nội bằng đầy đủ năm giác quan.

Du khách đi bộ quanh hồ Trúc Bạch, điểm dừng chân tìm hiểu lịch sử của phường Ba Đình. Ảnh: Hoàng Lân

Định vị sản phẩm du lịch văn hóa có chiều sâu

Phát biểu tại lễ ra mắt, ông Trần Trung Hiếu, Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội, nhấn mạnh tour trải nghiệm “Hà Nội - Chạm miền ký ức” là một sự kiện xúc tiến, quảng bá du lịch có ý nghĩa quan trọng của Thủ đô.

Ông Hiếu khẳng định: “Chương trình góp phần tôn vinh các giá trị văn hóa, lịch sử, lan tỏa tinh thần yêu nước, khơi dậy niềm tự hào dân tộc, đồng thời làm giàu thêm hệ sinh thái sản phẩm du lịch đặc thù của Hà Nội. Thông qua việc kết nối điểm đến, giới thiệu tour tuyến tại phường Ba Đình, sản phẩm này sẽ góp phần thu hút ngày càng nhiều du khách, đóng góp tích cực cho tăng trưởng kinh tế - xã hội của Thành phố”.

Theo ông Trần Trung Hiếu, năm 2025 du lịch Hà Nội đã đón và phục vụ trên 33,7 triệu lượt khách, trong đó khách quốc tế đạt 7,82 triệu lượt, tổng thu từ khách du lịch ước đạt trên 134.460 tỷ đồng. Bước sang năm 2026, Thành phố đặt mục tiêu thu hút trên 35,8 triệu lượt khách, với hơn 8,6 triệu lượt khách quốc tế, tổng thu trên 160.000 tỷ đồng. Để đạt được mục tiêu này, việc phát triển các sản phẩm du lịch trải nghiệm, văn hóa và di sản có chiều sâu được xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm.

Ký kết hợp tác phát triển du lịch trên địa bàn phường Ba Đình. Ảnh: Hoàng Lân

Ở góc độ địa phương, ông Trần Văn Huy - Phó Chủ tịch UBND phường Ba Đình, cho biết phường xác định du lịch văn hóa là mũi nhọn trong phát triển kinh tế và là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu. “Dự án Tuyến tàu điện số 6 được ấp ủ từ năm 2022, với mong muốn chuyên chở di sản bằng hình ảnh ‘tàu điện leng keng’, tạo dựng một mô hình bảo tàng đường phố phù hợp với bối cảnh hiện đại. Đến với tour này, du khách có thể trải nghiệm bằng cả năm giác quan. Khu vực Đảo Ngọc - Ngũ Xã được xác định sẽ trở thành trung tâm văn hóa, du lịch của phường”, ông Huy chia sẻ.

Tham gia trải nghiệm tour trước lễ ra mắt, ông Nguyễn Hữu Cường, đại diện Câu lạc bộ Lữ hành Unesco Hà Nội, nhận xét tour là sự kết hợp hài hòa giữa Hà Nội xưa và nay, phù hợp với nhiều nhóm đối tượng từ gia đình, người lớn tuổi đến trẻ em. Ông bày tỏ kỳ vọng sản phẩm sớm được chuẩn hóa để doanh nghiệp lữ hành dễ dàng đưa vào chương trình bán tour, đồng thời duy trì vận hành ổn định, tăng cường thuyết minh đa ngôn ngữ và bổ sung các điểm trải nghiệm theo mùa.

Ở góc nhìn của du khách quốc tế, anh Oscar Davies đến từ Vương quốc Anh tỏ ra đặc biệt ấn tượng với trải nghiệm làm bánh cốm truyền thống. “Tôi chưa từng nghĩ việc làm ra một chiếc bánh cốm lại đòi hỏi sự tỉ mỉ và khéo léo đến vậy. Các nghệ nhân truyền cảm hứng cho tôi bằng niềm tự hào và sự tận tâm của họ. Cảm giác được thưởng thức món ăn do chính mình làm ra thật sự rất đặc biệt”, anh Oscar Davies chia sẻ.

Không dừng lại ở một sản phẩm du lịch mới, tour “Hà Nội - Chạm miền ký ức” còn cho thấy nỗ lực của chính quyền và ngành du lịch trong việc đưa di sản bước ra đời sống đương đại, biến ký ức đô thị thành tài nguyên phát triển bền vững. Ban tổ chức cho biết tour có thể phục vụ linh hoạt các nhóm khách nhỏ, gia đình hoặc đoàn lớn, với hình thức đi bộ hoặc xe đạp, phù hợp xu hướng du lịch xanh và chậm.

Để khai thác hiệu quả trong thời gian tới, Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội đề nghị UBND phường Ba Đình tiếp tục nâng cấp chất lượng dịch vụ, chỉnh trang cảnh quan, hoàn thiện hạ tầng đón khách, tăng cường ứng dụng công nghệ trong thuyết minh, bảo đảm môi trường du lịch an toàn, văn minh và thân thiện. Đồng thời, các doanh nghiệp lữ hành được khuyến khích ưu tiên kết nối, quảng bá tour “Hà Nội - Chạm miền ký ức” như một điểm nhấn mới trên bản đồ du lịch Thủ đô.

Khi ký ức được kể bằng trải nghiệm, khi di sản không nằm yên trong hoài niệm mà sống động giữa đời thường, tour “Hà Nội - Chạm miền ký ức” đã mở ra một cách tiếp cận mới cho du lịch Hà Nội. Đó là cách Thủ đô kể câu chuyện của mình, chậm rãi, tinh tế và đủ sâu để người ta muốn quay lại, chạm thêm lần nữa vào miền ký ức rất Hà Nội.