Tạo cơ chế hấp dẫn để thu hút doanh nghiệp và lao động

Trên thực tế, Unilever Việt Nam, Dutch Lady Việt Nam, Nestle Việt Nam... đã áp dụng hình thức đãi ngộ này thông qua việc trích lập một quỹ hưu trí bổ sung từ lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp để chi trả lương hưu bổ sung cho người lao động khi họ hết tuổi lao động.

“Như vậy, các doanh nghiệp đang mong muốn có một chính sách của Nhà nước cùng với ưu đãi về thuế nhằm bảo đảm quyền lợi tốt hơn cho người lao động với mục tiêu bảo đảm an sinh xã hội”, bà Nga nói.

Nghị định này cũng được xem sẽ giúp người lao động có mức lương cao khi hưởng lương về già, tương ứng với mức họ đi làm mà không bị giới hạn trần đóng BHXH. Bởi theo Luật Bảo hiểm xã hội hiện hành quy định tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội của người lao động tối đa bằng 20 lần mức lương cơ sở.

Theo quy định, giá trị tối thiểu tài khoản tiết kiệm cá nhân cần đủ để chi trả lương hưu bổ sung trong 20 năm là 120 lần mức lương cơ sở nhằm bảo đảm mức hưởng lương hưu bổ sung thấp nhất bằng 1/2 mức lương cơ sở.

Khoản 4, điều 17 Dự thảo quy định, nếu DN đóng bảo hiểm hưu trí bổ sung cho người lao động thấp hơn hoặc bằng 22% của 20 lần mức lương cơ sở sẽ được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp. Đối với người lao động, khoản đóng vào quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung sẽ được miễn thuế thu nhập cá nhân.

Để khuyến khích tham gia bảo hiểm hưu trí bổ sung và tăng tính hấp dẫn của chính sách, dự thảo Nghị định quy định thêm một số hình thức đầu tư có khả năng sinh lời cao hơn, cụ thể: trái phiếu Chính phủ; chứng chỉ quỹ mở trái phiếu; tiền gửi tại các tổ chức tín dụng; các chứng chỉ quỹ mở khác đáp ứng điều kiện do Bộ Tài chính quy định.

Tuy nhiên, để bảo đảm mục tiêu bảo toàn và tăng trưởng quỹ cũng như hạn chế rủi ro, dự thảo Nghị định cũng quy định, tỷ trọng giá trị đầu tư vào trái phiếu chính phủ trong tổng giá trị quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung tại mọi thời điểm tối thiểu bằng 50%.

Khoản tiền lợi nhuận thu được từ hoạt động đầu tư sau khi trừ đi chi phí sẽ được phân bổ trở lại vào các tài khoản tiết kiệm cá nhân của người lao động từ đó khuyến khích và thu hút người lao động và người sử dụng lao động tham gia vào chính sách này.

Bao nhiêu lao động thực hưởng?

Trước khi đưa ra nghị định này, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội đã thực hiện khảo sát từ năm 2011 cho thấy, với gần 700 doanh nghiệp tại Hà Nội và TP.HCM có tới 70% doanh nghiệp và tập đoàn được khảo sát mong muốn và sẵn sàng cho người lao động tham gia quỹ hưu trí bổ sung.

Tuy nhiên, một chuyên viên thuế tại một doanh nghiệp xây dựng tại Hà Nội đặt nghi ngờ khi khảo sát được thực hiện từ lâu cùng thực tế hầu hết các doanh nghiệp trong nước chỉ nộp bảo hiểm bắt buộc cho người lao động theo mức tiền lương tối thiểu chứ không nộp trên lương theo hợp đồng lao động mà doanh nghiệp thực trả. Nhiều doanh nghiệp còn đang nợ lương của công nhân, nợ tiền đóng BHXH bắt buộc thì làm sao tham gia thêm bảo hiểm hưu trí tự nguyện được.

Theo báo cáo từ BHXH Việt Nam, tính đến ngày 31/8/2015, tổng số nợ BHXH, là hơn 8.969 tỷ đồng. Trong tổng số trên 400.000 doanh nghiệp đang hoạt động, số doanh nghiệp có tham gia BHXH, BHYT mà BHXH Việt Nam đang quản lý chỉ có khoảng gần 200.000 đơn vị với số lao động tham gia BHXH bắt buộc mới chỉ đạt 24,6% lực lượng lao động.

Trong khi đó, theo điều 2 Dự thảo nghị định, trước mắt chỉ áp dụng đối với người lao động và người sử dụng lao động trong các loại hình doanh nghiệp đang tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Lý giải vấn đề này, bà Nga cho biết, khối công chức nhà nước và những doanh nghiệp nhà nước chưa áp dụng chính sách này do ngân sách nhà nước không đủ điều kiện.

Cơ chế tạo lập quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung dựa trên sự đóng góp của người lao động và người sử dụng lao động dưới hình thức tài khoản tiết kiệm cá nhân, được bảo toàn và tích lũy thông qua hoạt động đầu tư theo quy định của pháp luật.

Theo đó, người sử dụng lao động và người lao động thỏa thuận thống nhất mức và thời điểm đóng góp, điều chỉnh tăng hoặc giảm hoặc tạm dừng đóng góp theo quy định tại hợp đồng quản lý tài khoản tiết kiệm cá nhân.

“Doanh nghiệp và người lao động sẽ thỏa thuận về vấn đề đây là tài khoản chung hay riêng của cá nhân người lao động, độ dài thời gian thực hiện.”, bà Nga giải thích thêm.

Tuy nhiên, ông Trương Hồng Dương, Vụ pháp luật, Văn phòng Chính phủ đặt câu hỏi tài khoản này dựa trên cơ chế thỏa thuận hợp nhất giữa 2 bên do đó, nếu không có quy định xử lý khi có vi phạm và cơ chế giải quyết cụ thể sẽ rất khó cho cả doanh nghiệp và người lao động. Cùng với đó, nếu là tài khoản chung thì làm sao người lao động được toàn quyền hưởng?

Ông Dương cũng đặt vấn đề kinh doanh quỹ bảo hiểm hưu trí cần gắn với hình thức đầu tư cụ thể nào với mục tiêu xuyên suốt là bảo toàn quỹ, hạn chế rủi ro bởi kinh doanh thường gắn liền với rủi ro.  

Ông Phạm Đỗ Nhật Tân, nguyên Vụ trưởng Vụ BHXH, Bộ Lao động, Thương binh - Xã hội cũng đặt câu hỏi, liệu chính sách đã đủ thu hút không khi người lao động có thể sẽ phải đóng một khoản tiền hàng tháng trích ra từ lương cùng với chủ sử dụng để tạo một tài khoản đến tuổi nghỉ hưu mới được hưởng, đó là chưa tính tới trượt giá và nhiều yếu tố khác.

“Như vậy, chính sách này chỉ có thể được thực hiện ở cấp độ doanh nghiệp toàn cầu, doanh nghiệp lớn muốn giữ chân người lao động giỏi với cơ chế đóng phần lớn từ phía doanh nghiệp.”, ông Tân nói.