Tuyệt đại đa số đại biểu có mặt nhấn nút tán thành thông qua Nghị quyết

Thí điểm 8 chính sách trên phạm vi toàn quốc

Được điều chỉnh thời gian bấm nút sớm hơn 1 tháng so với chương trình ban đầu, Nghị quyết thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội đã được Quốc hội thông qua cuối tuần qua, với 461/463 đại biểu có mặt tán thành.

Nghị quyết có hiệu lực thi hành từ ngày 1/6/2025, trừ các nội dung giao Chính phủ quy định chi tiết có hiệu lực kể từ ngày 1/7/2025.

Nghị quyết quy định thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội trên phạm vi toàn quốc, bao gồm Quỹ Nhà ở quốc gia; giao chủ đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư, đồng thời giao chủ đầu tư không thông qua đấu thầu đối với dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân không sử dụng vốn đầu tư công.

Phạm vi điều chỉnh còn có việc lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch chi tiết dự án đầu tư, thủ tục đầu tư, xác định giá bán, giá thuê mua, điều kiện về nhà ở để được hưởng chính sách hỗ trợ, thuê nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp.

Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đầu tư hệ thống hạ tầng kỹ thuật, tạo quỹ đất phát triển nhà ở xã hội cũng nằm trong phạm vi điều chỉnh của Nghị quyết.

Báo cáo trước khi Quốc hội bấm nút, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, với mục tiêu tạo cơ chế ưu đãi hơn nữa để thu hút doanh nghiệp tham gia đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, Dự thảo Nghị quyết đã cắt giảm, cải cách thủ tục hành chính, chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm.

Một là, không thực hiện thủ tục đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư, mà thực hiện giao chủ đầu tư không thông qua đấu thầu. Theo đó, cắt giảm được khoảng 200 ngày, tương ứng khoảng 70% thời gian thực hiện so với quy định hiện hành.

Hai là, không yêu cầu thực hiện bước lập, thẩm định, phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch chi tiết, nhờ đó, cắt giảm được 65 ngày so với quy định hiện hành (bằng 100%).

Ba là, bỏ thủ tục thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng tại cơ quan chuyên môn về xây dựng, nên cắt giảm được 15 - 35 ngày so với quy định hiện hành, tùy theo quy mô dự án (100%).

Bốn là, không yêu cầu phải thực hiện quy trình đấu thầu rộng rãi đối với các gói thầu lựa chọn nhà thầu trong hoạt động xây dựng, mà được áp dụng quy trình chỉ định thầu rút gọn, giúp cắt giảm được 45 - 105 ngày so với quy định hiện hành, tùy theo hình thức đấu thầu rộng rãi trong nước hay quốc tế (75-90%).

Năm là, miễn giấy phép xây dựng đối với trường hợp áp dụng thiết kế mẫu, thiết kế điển hình, theo đó cắt giảm được 20 - 30 ngày so với quy định hiện hành, tùy theo loại và cấp công trình (100%).

Sáu là, Nghị quyết không yêu cầu thẩm định giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội tại cơ quan chuyên môn cấp tỉnh, mà do chủ đầu tư tự xây dựng, phê duyệt, sau khi hoàn thành, bàn giao đưa vào sử dụng, chủ đầu tư có trách nhiệm thực hiện kiểm toán, quyết toán và gửi hồ sơ đến cơ quan chuyên môn cấp tỉnh để kiểm tra. Theo đó, quy định này cắt giảm được ít nhất 30 ngày so với quy định hiện hành, tùy theo từng trường hợp cụ thể (100%).

Liên quan việc xác định giá bán, nhà thuê mua, qua thảo luận, nhiều ý kiến đại biểu đề nghị trao quyền chủ động cho doanh nghiệp. Có ý kiến đề nghị nghiên cứu xác định mức giá trần, bổ sung quy định về khung giá trần hoặc giá sàn để thuê, thuê mua, mua nhà ở xã hội theo từng khu vực để bảo đảm phù hợp với thu nhập thực tế của người lao động.

Tại báo cáo giải trình, Chính phủ giải thích, việc tổng hợp tình hình thực tế tại các địa phương cho thấy, quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội bao gồm quỹ đất đã giải phóng mặt bằng, đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật; quỹ đất chưa giải phóng mặt bằng và do nhà đầu tư ứng trước kinh phí để giải phóng mặt bằng; quỹ đất do nhà đầu tư có quyền sử dụng đất hoặc thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất...

Theo đó, mặc dù Nhà nước miễn tiền sử dụng đất đối với dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, nhưng trong nhiều trường hợp, nhà đầu tư vẫn phải bỏ chi phí để giải phóng mặt bằng, nhận chuyển quyền sử dụng đất... và tính vào chi phí đầu tư của dự án, giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội.

Đối với các dự án có quy mô khác nhau, thì mức độ yêu cầu về hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội cũng khác nhau, dẫn đến có sự khác biệt về chi phí đầu tư xây dựng.

Thời gian thực hiện dự án cũng ảnh hưởng đến chi phí đầu tư xây dựng nhà ở xã hội (lãi vay, biến động giá nguyên, nhiên, vật liệu, nhân công...). Do vậy, Chính phủ đề xuất chưa đưa vào Nghị quyết quy định về mức giá trần bán, cho thuê mua nhà ở xã hội, mà cần tiếp tục được nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng.

Đã có nhà, nhưng xa nơi làm việc vẫn được hỗ trợ

Liên quan điều kiện được hưởng chính sách hỗ trợ, Dự thảo trình Quốc hội đề xuất, trường hợp đã có nhà ở thuộc sở hữu của mình, mà khoảng cách ngắn nhất từ nơi có nhà ở thuộc sở hữu của mình đến địa điểm làm việc từ 30 km trở lên vẫn có thể được hưởng chính sách hỗ trợ.

Qua thảo luận, đại biểu Quốc hội cho rằng, quy định về khoảng cách từ nhà ở thuộc sở hữu của mình đến địa điểm làm việc là chưa hợp lý, vì địa điểm làm việc thường không cố định và không lâu dài, trong khi nhà ở xã hội phải gắn với gia đình, nhu cầu của gia đình.

Nhiều ý kiến đề nghị bỏ quy định cứng về khoảng cách trên 30 km mới được thuê mua, mua nhà ở xã hội, thay vào đó là quy định linh hoạt về khoảng cách hoặc tính bằng thời gian từ nhà ở thuộc sở hữu của mình đến địa điểm làm việc.

Đồng thời, cần linh hoạt về cơ chế xét theo hoàn cảnh thực tế, thiết lập hệ thống tiêu chí đánh giá đa chiều, bảo đảm bao quát được các hoàn cảnh thực tế của cán bộ, công chức, viên chức, cũng như của người lao động. Xây dựng cơ chế xác minh linh hoạt gắn với dữ liệu cư trú, thu nhập, điều kiện sống nhằm bảo đảm chính sách đến đúng người, đúng mục tiêu.

Tiếp thu ý kiến đại biểu, Nghị quyết quy định, căn cứ điều kiện thực tế của địa phương, ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định cụ thể điều kiện về nhà ở để được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội đối với trường hợp có nhà ở thuộc sở hữu của mình, nhưng cách xa địa điểm làm việc.

Một nội dung khác cũng đã được làm rõ hơn sau khi tiếp thu ý kiến đại biểu. Đó là quy định Quỹ Nhà ở quốc gia tập trung hình thành quỹ nhà ở để cho thuê với mục tiêu tiết kiệm nguồn lực về đất đai, nhiều người được sử dụng luân phiên quỹ nhà ở này, bảo đảm giải quyết nhu cầu về nhà ở ổn định, lâu dài cho những đối tượng không có khả năng chi trả để mua nhà ở xã hội.

“Hiện nay, phần lớn quỹ nhà ở cho thuê của doanh nghiệp trong các dự án được bán sau một khoảng thời gian nhất định, nên không có tính ổn định cho đối tượng thuê nhà ở”, Bộ trưởng Trần Hồng Minh giải thích.