Thuốc lá không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người hút, mà còn gây tác động tiêu cực đến môi trường và sức khỏe của những người xung quanh.

Ô nhiễm môi trường từ thuốc lá

Một trong những tác hại lớn nhất của thuốc lá đối với môi trường là lượng khói thuốc độc hại mà nó tạo ra.

Khi một người hút thuốc, khói thuốc chứa hơn 7.000 hóa chất, trong đó có hàng trăm chất độc và hơn 70 chất có thể gây ung thư. Những hóa chất này không chỉ tác động xấu đến người hút mà còn lây lan vào không khí, ảnh hưởng đến sức khỏe của những người xung quanh, đặc biệt là những người không hút thuốc nhưng phải sống trong môi trường có khói thuốc.

Khói thuốc lá có thể gây ô nhiễm không khí trong nhà và ngoài trời. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động (hay còn gọi là hít phải khói thuốc từ người khác) gây ra hơn 1 triệu ca tử vong mỗi năm trên toàn cầu.

Khói thuốc không chỉ gây ra các vấn đề về hô hấp, mà còn làm suy giảm chất lượng không khí, gây ra những vấn đề lớn đối với môi trường, đặc biệt ở những khu vực đông dân cư.

Ảnh minh hoạ: Đức Thanh

Không chỉ dừng lại ở khói thuốc, việc sản xuất, tiêu thụ và vứt bỏ bao bì thuốc lá cũng góp phần gây ô nhiễm môi trường. Những bao bì thuốc lá thường chứa các thành phần khó phân hủy như nhựa và kim loại, góp phần gia tăng chất thải và ô nhiễm đất, nước.

Ước tính mỗi năm có tới 4.500 tỷ đầu lọc thuốc lá thải ra ngoài môi trường. Không chỉ là rác thải bẩn, hút thuốc lá còn là nguyên nhân chính gây nên ô nhiễm không khí trong nhà, nơi làm việc, trường học, bệnh viện, nơi công cộng và ngoài trời do khói thuốc lá thải ra ngoài không khí hàng nghìn chất hoá học.

Ngoài việc gây ô nhiễm môi trường, thuốc lá còn là nguyên nhân chính của nhiều bệnh tật nguy hiểm, không chỉ đối với người hút mà còn với những người tiếp xúc với khói thuốc.

Thuốc lá chứa nicotin, một chất gây nghiện mạnh mẽ, cùng với hàng nghìn hóa chất độc hại. Việc sử dụng thuốc lá lâu dài có thể dẫn đến một loạt các bệnh lý nguy hiểm như ung thư.

Thuốc lá là nguyên nhân chính gây ra ung thư phổi, nhưng nó cũng liên quan đến nhiều loại ung thư khác như ung thư miệng, họng, thực quản, dạ dày và bàng quang. Hút thuốc là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến ung thư phổi, gây ra hàng triệu ca tử vong mỗi năm trên thế giới.

Hút thuốc gây tắc nghẽn động mạch và tăng huyết áp, làm tăng nguy cơ bị đột quỵ, nhồi máu cơ tim, và các bệnh lý tim mạch khác. Thống kê cho thấy người hút thuốc có nguy cơ mắc các bệnh tim mạch cao gấp 2 đến 4 lần so với người không hút thuốc.

Khói thuốc gây tổn thương lâu dài cho hệ hô hấp, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như viêm phế quản mãn tính và khí phế thũng (COPD). Người hút thuốc lâu năm sẽ dễ bị khó thở, giảm khả năng hoạt động thể chất và chất lượng cuộc sống.

Phụ nữ mang thai hút thuốc sẽ làm tăng nguy cơ sinh non, sảy thai và trẻ sinh ra có thể bị nhẹ cân, các vấn đề về phát triển thần kinh và hô hấp. Trẻ em tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động có thể mắc các bệnh về đường hô hấp, giảm phát triển phổi, và tăng nguy cơ mắc hen suyễn.

Hút thuốc làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2, khiến tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn, làm giảm khả năng kiểm soát đường huyết.

Giảm ô nhiễm và phòng chống bệnh tật

Để giảm thiểu tác động của thuốc lá đối với sức khỏe và môi trường, cần có những biện pháp quyết liệt và toàn diện từ cấp quốc gia đến cộng đồng như tăng cường các chính sách cấm thuốc lá.

Các quốc gia cần thực thi mạnh mẽ các luật cấm hút thuốc tại các khu vực công cộng, không gian kín, và trong các môi trường dễ tiếp xúc với người không hút thuốc.

Cung cấp thông tin về tác hại của thuốc lá, đặc biệt là tác động của khói thuốc thụ động và ô nhiễm không khí do thuốc lá. Các chiến dịch này có thể được thực hiện qua truyền hình, tờ rơi, mạng xã hội, hoặc tại các trường học và nơi làm việc.

Đưa ra các chương trình hỗ trợ giúp người hút thuốc bỏ thuốc, bao gồm các phương pháp điều trị y tế, tư vấn tâm lý, và hỗ trợ nhóm.

Việc cấm quảng cáo thuốc lá và bảo vệ trẻ em khỏi ảnh hưởng của thuốc lá là rất quan trọng. Các biện pháp này có thể giúp giảm số lượng người hút thuốc trong tương lai.

Các sản phẩm thay thế như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, mặc dù ít gây hại hơn thuốc lá thông thường, nhưng vẫn cần nghiên cứu kỹ lưỡng để đảm bảo không gây ra những tác động xấu đến sức khỏe.

Ô nhiễm môi trường và bệnh tật do thuốc lá là những vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng và môi trường sống.

Để bảo vệ sức khỏe con người và trái đất, mỗi cá nhân, gia đình và cộng đồng cần nhận thức rõ ràng về tác hại của thuốc lá và tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường, giảm thiểu ô nhiễm, đồng thời thực hiện các biện pháp phòng ngừa và hỗ trợ người hút thuốc cai nghiện. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể hy vọng vào một thế giới khỏe mạnh và sạch sẽ hơn.

Tăng cường xử phạt vi phạm

Theo Tổ chức Y tế thế giới, không có mức độ an toàn trong việc tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động, nên để bảo vệ sức khoẻ cộng đồng khỏi tác hại của việc tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động thì không khí trong nhà phải hoàn toàn không có khói thuốc.

Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá cũng quy định người hút thuốc lá không hút tại địa điểm có quy định cấm hút thuốc lá như: Cơ sở y tế, trường học, nơi làm việc, địa điểm vui chởi, giải trí, khu vực có nguy cơ cháy nổ cao.

Xử phạt hút thuốc lá nơi công cộng được triển khai nhiều năm qua, nhưng số lượng xử phạt chưa cao, do hành vi hút thuốc lá vi phạm chưa được phát hiện, cũng như lực lượng chức năng xử phạt còn quá mỏng, vì vậy, việc hút thuốc lá nơi công cộng vẫn diễn ra.

Đơn cử tại quận Hoàn Kiếm (Hà Nội) đưa vào thí điểm ứng dụng ápp Vn0khoithuoc để phản ánh vi phạm về hút thuốc lá nơi công cộng trên địa bàn quận.

Người dân khi phát hiện hành vi hút thuốc lá nơi công cộng, các điểm cấm hút đều có thể phản ánh bằng hình ảnh qua ứng dụng này để cơ quan chức năng xử lý vi phạm.

Tuy nhiên, sau hơn 1 năm thực hiện, quận Hoàn Kiếm nhận được 500 tin nhắn phản ánh của người dân qua app, nhưng chỉ xử phạt được 16 trường hợp và số tiền phạt cũng không cao, hơn 100 triệu đồng.

Để ngăn chặn hiện tưởng này, biện pháp tuyên truyền nhằm nâng cao ý thức cho người dân không hút thuốc lá nơi công cộng là hiệu quả nhất.

Theo TS Nguyễn Huy Quang, Trưởng Ban tư vấn, phản biện và giám định xã hội của Tổng hội Y học Việt Nam, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) cho biết, vi phạm hút thuốc lá nơi công cộng thường xảy ra rất nhanh, khó xác định đối tượng, vì vậy không kỳ vọng quá nhiều vào việc xử phạt.

Biện pháp trong thời gian tới là tăng chế tài xử phạt, đồng thời tăng thuế đối với thuốc lá mới mong hạn chế tình trạng hút thuốc lá tại nơi công cộng.

Đồng thời, cần tạo dư luận xã hội, như thấy người hút thuốc thì phải phản đối, nhắc nhở, chứ đừng quay đi. Ban đầu chỉ 1 người nhắc nhở, sau tăng lên 2-3 người, dần dần sẽ tạo ra sức mạnh.