Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng báo cáo giải trình.

Dự thảo Luật Đầu tư sửa đổi (Dự thảo) lần đầu trình Quốc hội dự kiến cắt khoảng 25 ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, sau khi tiếp tục làm việc rất quyết liệt thì dự kiến tối thiểu cắt được khoảng 50 ngành, nghề.

Thông tin trên được Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết khi báo cáo giải trình cuối phiên thảo luận tại hội trường về Dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi), sáng 27/11.

Thảo luận tại tổ và hội trường, nhiều ý kiến đại biểu cho rằng cần tiếp tục rà soát, cắt giảm ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện.

Cho biết hoàn toàn đồng tình với việc Chính phủ mạnh dạn bãi bỏ nhiều ngành, nghề không còn phù hợp - đúng tinh thần Nghị quyết 66 và 68, song đại biểu Lê Hoàng Anh (Gia Lai) nhận xét dự thảo Luật vẫn còn một số nhóm ngành, nghề chủ yếu mang tính tiêu chuẩn, kỹ thuật sản phẩm, chưa thật sự cần thiết phải duy trì trong Luật Đầu tư hoặc không cần duy trì điều kiện ở cấp luật.

Chẳng hạn, nhóm kinh doanh thực phẩm (STT 48) , theo đại biểu đang bao trùm quá rộng, thực chất là tiêu chuẩn, quy chuẩn an toàn thực phẩm đã được luật chuyên ngành quy định chi tiết.

Vì thế, đại biểu Hoàng Anh đề nghị thu hẹp phạm vi ở cấp luật, chỉ giữ các khâu có rủi ro rất cao; toàn bộ điều kiện kỹ thuật chuyển xuống nghị định và quy chuẩn kỹ thuật quốc gia để bảo đảm linh hoạt và cập nhật theo thực tiễn. Cùng với đó đối với thương mại điện tử (STT59) thì không nên bao trùm logistics, thanh toán, nền tảng nhỏ; chỉ giữ đối với nền tảng quy mô lớn có dữ liệu người tiêu dùng.

“Hiện nay, Thủ tướng tiếp tục giao Bộ Tài chính phối hợp với các bộ, ngành để rà soát, cắt giảm. Sau khi luật có hiệu lực, Chính phủ sẽ giao cho các bộ, ngành sửa đổi tiếp các điều kiện kinh doanh, chuyển sang cơ chế kiểm soát bằng tiêu chuẩn, bằng quy chuẩn, đảm bảo thực hiện đầy đủ quyền tự do kinh doanh của người dân và doanh nghiệp”, Bộ trưởng báo cáo Quốc hội.

Vấn đề khác được đại biểu quan tâm đề cập là quy định tại điều 6 về ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh.

Tại dự thảo mới nhất, tiếp thu ý kiến đại biểu khi thảo luận tổ, Ban soạn thảo đã bổ sung quy định về cấm kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vào điều 6. Đánh giá cao tiếp thu này, song một số ý kiến đề nghị xem xét đưa một số hoạt động khác vào điều cấm.

Nhấn mạnh quy định tại điều 6 chính là vòng gác đầu tiên của hệ thống pháp luật, đại biểu Phạm Trọng Nhân (TP.HCM) “khẩn thiết đề nghị” Quốc hội bổ sung bóng cười (khí N2O dùng cho mục đích giải trí) cùng các chất hướng thần mới vào Điều 6 của luật để thiết lập lệnh cấm tuyệt đối đối với hoạt động kinh doanh những mặt hàng này.

Đại biểu Phạm Trọng Nhân (TP.HCM) tham gia thảo luận.

Vị đại biểu TP.HCM nhấn mạnh, thị trường N2O hiện đang vận hành hoàn toàn ngoài vòng kiểm soát nhà nước, với “5 không” (không phép, không tiêu chuẩn chất lượng, không kiểm định độc tính, không truy xuất nguồn gốc, không báo cáo y tế định kỳ).

Nêu rõ những cơ sở khoa học về mức độ nguy hiểm của “bóng cười”, đại biểu Nhân cho rằng “giải pháp duy nhất là khóa chặt cửa trước”.

Ông Nhân cũng nói rõ, việc cấm N2O không gây tranh chấp thương mại và nhiều quốc gia trên thế giới đã cấm hoặc kiểm soát chặt chẽ (Anh cấm tuyệt đối, Hà Lan cấm bán và sở hữu…). Ông Nhân cũng đề nghị giao cho Chính phủ xây dựng tiêu chí nhận diện các chất hướng thần mới để cập nhật kịp thời danh mục cấm, rà soát toàn bộ khí công nghiệp và khí thực phẩm để ngăn chặn tình trạng lợi dụng bao bì để “tuồn” chất cấm.

Đề nghị này nhận được sự đồng tình của một số vị đại biểu khác.

Hồi âm ý kiến đại biểu khi báo cáo giải trình sau đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết sẽ tiếp thu ý kiến đại biểu để bổ sung các chất như đại biểu đề cập vào điều 6, đồng thời sẽ phối hợp với Bộ Công an và Bộ Y tế để điều chỉnh cho chặt chẽ, nhằm ngăn ngừa và có trường hợp loại trừ (như liên quan đến sản xuất theo yêu cầu của Bộ Y tế).

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cũng hồi âm băn khoăn của đại biểu về quy định chuyển tiếp đối với dự án đầu tư sản xuất thiết bị điện tử cho thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam chỉ để xuất khẩu và đã được chấp thuận đầu tư trước thời điểm Nghị quyết 173 (cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025) của Quốc hội có hiệu lực.

Ông giải thích, thời điểm này đã có một số ít nhà máy đang sản xuất tại Việt Nam. Các hiệp hội doanh nghiệp đã có ý kiến và bắt buộc phải có điều khoản chuyển tiếp cho các nhà máy đã hoạt động trước đó cho đến khi hết thời hạn của họ.

“Tuyệt đối không cho phép dự án mới. Các nhà máy này chủ yếu là của nước ngoài”, Bộ trưởng cho hay.

Về thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, Bộ trưởng cho hay sau thảo luận tại tổ, cơ quan soạn thảo đã dự thảo, chỉnh lý quy định liên quan đến thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đối với các dự án có yêu cầu áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù khác so với luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Theo đó, trên cơ sở sự đồng ý của cấp có thẩm quyền, Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước khi chấp thuận chủ trương đầu tư đối với các dự án thuộc phạm vi nêu trên theo Khoản 21 Điều 25 của dự thảo luật. Sau khi chấp thuận chủ trương đầu tư, Chính phủ báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Quy định này nhằm xử lý các trường hợp cấp bách, đột xuất phát sinh giữa hai kỳ họp Quốc hội. Trước khi báo cáo Thường vụ Quốc hội, Chính phủ phải báo cáo cấp có thẩm quyền, cụ thể là Bộ Chính trị hoặc Ban Chấp hành Trung ương, Bộ trưởng nêu rõ. Đối với một số ý kiến đại biểu góp ý trong phiên thảo luận này, Bộ Tài chính sẽ phối hợp với các cơ quan của Quốc hội để nghiên cứu tiếp thu phù hợp.

Liên quan phân cấp, phân quyền trong chấp thuận chủ trương đầu tư, Bộ trưởng báo cáo cho biết Luật 90 đã phân cấp thẩm quyền của Thủ tướng cho UBND cấp tỉnh đối với 8 nhóm dự án, trong đó có dự án di dân tái định cư quy mô lớn, dự án cảng hàng không, cảng biển. Dự thảo luật lần này chỉ cập nhật các nội dung này từ Luật Đầu tư và Luật 90, không quy định mới.

Bên cạnh đó, Luật Đất đai 2024 và Luật Lâm nghiệp đã phân cấp thẩm quyền quyết định chuyển mục đích sử dụng đất lúa, đất rừng của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ cho HĐND cấp tỉnh. Dự thảo Luật Quy hoạch sửa đổi cũng dự kiến tiếp tục phân cấp thẩm quyền phê duyệt quy hoạch của Quốc hội và Thủ tướng Chính phủ.

Vì vậy, theo Bộ trưởng, dự thảo Luật Đầu tư sửa đổi quy định phân cấp thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Quốc hội xuống Thủ tướng Chính phủ nhằm cải cách thủ tục, bảo đảm đồng bộ với các luật liên quan. Tương tự, với dự án điện hạt nhân, Quốc hội đã phân cấp cho Thủ tướng Chính phủ theo Luật 90.