Cục Đăng kiểm Việt Nam

Xe chuyên dùng hay xe cơ giới đường bộ?

“Chúng tôi sẵn sàng tham gia phiên tòa, nhưng vẫn sẵn sàng đối thoại với doanh nghiệp để tìm phương án tối ưu để giải quyết các vướng mắc trong phạm vi pháp luật cho phép”, ông Nguyễn Tô An, Phó cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam cho biết.

Trước đó, sau 1 năm rưỡi mở hồ sơ đăng ký kiểm tra cho lô hàng 10 ô tô sát xi có buồng lái nhãn hiệu SCANIA tiêu chuẩn khí thải EURO 3, nhưng không được Cục Đăng kiểm Việt Nam chấp thuận, vào giữa tháng 9/2022, Công ty cổ phần Đầu tư - Thương mại và Dịch vụ Vinacomin (V-Itasco) đã khởi kiện hành chính vụ việc ra Tòa án Nhân dân TP. Hà Nội.

Tại đơn khởi kiện, V-Itasco đề nghị Tòa án Nhân dân TP. Hà Nội xác định hành vi không tiếp nhận, giải quyết hồ sơ đăng ký kiểm tra 10 ô tô hiệu SCANIA của Cục Đăng kiểm Việt Nam là trái pháp luật và buộc cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành phải tiếp nhận, giải quyết hồ sơ đăng ký kiểm tra 10 ô tô theo đúng quy định của Thông tư 31/2011/TT-BGTVT ngày 15/4/2011 của Bộ trưởng Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) quy định về kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe cơ giới nhập khẩu đối với nhóm đối tượng “xe cơ giới không tham gia giao thông công cộng, hoạt động chủ yếu tại khu vực mỏ”.

Bên cạnh đó, V-Itasco còn yêu cầu tòa buộc Cục Đăng kiểm Việt Nam phải bồi thường thiệt hại về vật chất tổng số tiền hơn 12,7 tỷ đồng, gồm: chi phí lưu kho bãi từ ngày 3/4/2020; chi phí lãi vay tiền nhập lô hàng từ ngày 3/4/2020; thiệt hại do thời gian sử dụng xe cơ giới trong lô hàng bị rút ngắn.

Theo thông tin của Báo Đầu tư, ngày 20/9/2022, Cục Đăng kiểm Việt Nam đã có báo cáo chính thức vụ việc này tới Bộ GTVT.

Tại Công văn số 3578/ĐKVN-VAQ, Cục Đăng kiểm Việt Nam cho biết, vụ kiện hành chính khá hy hữu này xuất phát từ ngày 31/3/2020, khi V-Itasco tiến hành mở hồ sơ đăng ký kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với 10 chiếc xe ô tô sát xi có buồng lái (chưa qua sử dụng) nhãn hiệu SCANIA tiêu chuẩn khí thải EURO 3.

Ngay trong ngày 31/3/2020, Cục Đăng kiểm Việt Nam đã xem xét hồ sơ theo các quy định của pháp luật. Đến ngày 3/4/2020, Cục Đăng kiểm Việt Nam đã trả lại, không tiếp nhận hồ sơ do các xe ô tô sát xi có buồng lái này là các xe ô tô sát xi có buồng lái bình thường (không phải loại xe ô tô được thiết kế, chế tạo để chạy trên các loại địa hình và đường không thuộc hệ thống giao thông đường bộ).

Bên cạnh đó, hồ sơ đăng ký kiểm tra thiếu khá nhiều tài liệu quy định, gồm: bản sao giấy chứng nhận kiểu loại linh kiện của lốp, gương chiếu hậu, đèn chiếu sáng phía trước, kính được cấp bởi cơ quan, tổ chức có thẩm quyền; bản chính Phiếu kiểm tra chất lượng xuất xưởng của doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô nước ngoài cấp cho từng ô tô; bản sao Bản giải mã số VIN của nhà sản xuất xe) và không thuộc đối tượng nêu trong Văn bản số 3535/BGTVT-KHCN ngày 17/4/2019 của Bộ GTVT.

Cần phải nói thêm, tại Văn bản số 3535/BGTVT-KHCN trả lời V- Itasco về việc kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với ô tô nhãn hiệu SCANIA sản xuất, lắp ráp để hoạt động trong phạm vi hẹp, không tham gia giao thông đường bộ, Bộ GTVT cho biết: “Xe ô tô tự đổ SCANIA của V-Itasco lắp ráp, hoạt động trong nội bộ công trường khai thác mỏ mà không tham gia giao thông đường bộ thì không thuộc đối tượng điều chỉnh của Nghị định 116/2017/NĐ-CP về việc quy định điều kiện sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu và kinh doanh dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng ô tô và không phải áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức EURO 4 theo Quyết định số 49/2011/QĐ-TTg quy định lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải đối với xe ô tô, xe mô tô 2 bánh sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới”.

Cục Đăng kiểm Việt Nam khẳng định, việc tiếp nhận, từ chối, yêu cầu sửa đổi, bổ sung hồ sơ được thực hiện trên Cổng thông tin một cửa quốc gia theo đúng quy định tại khoản 2, Điều 19, Nghị định số 85/2019/NĐ-CP ngày 14/11/2019 của Chính phủ “quy định thực hiện thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa quốc gia, cơ chế một cửa ASEAN và kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu”.

Ông Nguyễn Tô An cho biết, hồ sơ này vẫn được lưu giữ trên hệ thống trực tuyến ở trạng thái đã trả lại cho doanh nghiệp và từ thời điểm ngày 3/4/2020 đến nay, V- Itasco không tiếp tục thực hiện thủ tục đối với hồ sơ này.

Tiêu chuẩn có cao?

Điều đáng nói là, trong năm 2021, Cục Đăng kiểm Việt Nam đã thực hiện việc tiếp nhận hồ sơ và giải quyết thủ tục cấp giấy chứng nhận cho 3 lô hàng xe ô tô sát xi có buồng lái, bao gồm 31 xe có tiêu chuẩn khí thải Euro 4 do V- Itasco nhập khẩu. Những sản phẩm này, theo Cục Đăng kiểm Việt Nam, là do V- Itasco nhập khẩu về tuân thủ quy định của Quyết định số 49/2011/QĐ-TTg, nên không có vướng mắc gì.

Đối với lô hàng 10 xe ô tô sát xi có buồng lái có tiêu chuẩn khí thải EURO 3 nêu trên, V- Itasco đã có Văn bản số 505/V-ITASCO ngày 25/10/2021 gửi Bộ GTVT và Cục Đăng kiểm Việt Nam thừa nhận là “Do nhận thức chưa đúng về ý kiến của Bộ GTVT tại Công văn số 3535/BGTVT-KHCN ngày 17/4/2019, ngày 29/11/2019, Công ty đã tiến hành ký hợp đồng mua 10 xe ô tô sát xi ô tô nhãn hiệu SCANIA tiêu chuẩn khí thải EURO 3…” và đề nghị được tiếp nhận hồ sơ đăng ký kiểm tra để tạm đưa hàng về bảo quản tại kho của doanh nghiệp để thực hiện nâng cấp động cơ từ tiêu chuẩn khí thải EURO 3 lên EURO 4.

Ngoài ra, V - Itasco cũng đề nghị Cục Đăng kiểm Việt Nam hỗ trợ doanh nghiệp gửi thư tới nhà sản xuất. Ngày 6/12/2021, Cục đã gửi thư tới nhà sản xuất Scania CV AB. Tuy nhiên, cho tới thời điểm này, Cục Đăng kiểm Việt Nam chưa nhận được phản hồi từ nhà sản xuất.

Theo thông tin từ chính V- Itasco, nhà sản xuất Scania CV AB đã không đồng ý hỗ trợ để nâng cấp động cơ cho V- Itasco lên tiêu chuẩn EURO 4. Không dừng lại ở đây, trong các ngày 25, 26, 27/7/2022, V - Itasco đã liên tiếp gửi các tài liệu, hồ sơ giấy, hồ sơ trực tuyến khác nhau tới Cục Đăng kiểm Việt Nam để làm thủ tục cho lô hàng này.

“Cục Đăng kiểm Việt Nam buộc phải trả lại hồ sơ điện tử và các tài liệu này do nguyên tắc một đối tượng không được mở 2 hồ sơ khác nhau để tránh việc cấp giấy chứng nhận 2 lần cho một đối tượng”, ông Nguyễn Tô An cho biết.

Được biết, để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, trong thời gian vừa qua, Cục Đăng kiểm Việt Nam cũng đã có văn bản gửi Câu lạc bộ Pháp chế doanh nghiệp (Bộ Tư pháp), tổ chức nhiều buổi làm việc với Công ty Luật TNHH Á Châu và Công ty TNHH Luật Tiền Phong để tham vấn ý kiến về pháp luật đối với trường hợp 10 ô tô sát xi có buồng lái (tiêu chuẩn khí thải Euro 3) nêu trên.

Theo trả lời của các đơn vị tư vấn pháp luật, các xe ô tô nêu trên thuộc đối tượng áp dụng của Nghị định số 116/2017/NĐ-CP, trừ trường hợp được sự cho phép bằng văn bản của cơ quan có thẩm quyền về việc miễn áp dụng điều kiện kinh doanh theo quy định hoặc có các tài liệu pháp lý chứng minh được thiết kế đáp ứng được yêu cầu theo quy định tại điểm b, khoản 2, Điều 2 của Nghị định số 116/2017/NĐ-CP.

Các xe ô tô nêu trên thuộc đối tượng áp dụng của Quyết định số 49/2011/QĐ-TTg, trừ trường hợp được sự cho phép bằng văn bản của Thủ tướng Chính phủ về việc miễn áp dụng tiêu chuẩn khí thải theo quy định hoặc có các tài liệu pháp lý chứng minh là được thiết kế, chế tạo để chạy trên các loại địa hình và đường không thuộc hệ thống giao thông đường bộ.

Đây cũng chính là hai nút thắt chính khiến Cục Đăng kiểm Việt Nam buộc phải từ chối tiếp nhận và thông qua hồ sơ đăng ký kiểm tra với lô hàng 10 ô tô sát xi có buồng lái nhãn hiệu SCANIA tiêu chuẩn khí thải EURO 3 của V - Itasco.

Theo nguồn tin của Báo Đầu tư, ngoài trường hợp của V- Itasco, lô 3 ô tô chữa cháy (chưa qua sử dụng) có tiêu chuẩn khí thải EURO 4 do Công ty cổ phần Thương mại BVND nhập khẩu năm 2022 cũng có chung vướng mắc khi làm thủ tục nhập khẩu là do các xe ô tô nhập khẩu này có tiêu chuẩn khí thải không đáp ứng được yêu cầu của Quyết định số 49/2011/QĐ-TTg.

Liên quan tiêu chuẩn khí thải xe cơ giới nhập khẩu, Cục Đăng kiểm Việt Nam cho biết, sau 11 năm ban hành và hơn 5 năm áp dụng Quyết định số 49/2011/QĐ-TTg, đã phát sinh khá nhiều vướng mắc do cả yếu tố chủ quan và khách quan, đặc biệt là đối với loại xe ô tô chỉ hoạt động trong phạm vi hẹp, không tham gia giao thông và loại xe được thiết kế, chế tạo để hoạt động trên các địa hình và đường không thuộc hệ thống giao thông đường bộ.

Cụ thể, hiện nay, các nước phát triển như EU mới xây dựng được tiêu chuẩn khí thải chuyên biệt - Stage IV (tương đương EURO 4) và hiện chỉ áp dụng Stage III (EURO 3) cho các xe được thiết kế, chế tạo để hoạt động trên các địa hình và đường không thuộc hệ thống giao thông đường bộ. Chính vì vậy, việc Việt Nam quy định tiêu chuẩn khí thải EURO 5 cho xe nói trên là cao hơn quy định của thế giới.

Mặt khác, các loại xe ô tô này chủ yếu là các xe phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh, số lượng sản xuất ít, nên giá thành thường cao hơn nhiều so với các loại xe ô tô tham gia giao thông.

Cục Đăng kiểm Việt Nam đã báo cáo Bộ GTVT xem xét trình Thủ tướng bổ sung, sửa đổi phạm vi điều chỉnh của Quyết định số 49/2011/QĐ-TTg, trong đó kiến nghị ban hành tiêu chuẩn khí thải riêng cho các xe chuyên dụng không tham gia giao thông hoặc không áp dụng tiêu chuẩn khí thải như phần lớn các nước đang phát triển đang thực hiện.

“Tuy nhiên, khi Quyết định số 49/2011/QĐ-TTg chưa sửa đổi, cả cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành và đơn vị nhập khẩu vẫn phải chấp hành nghiêm quy định về khí thải hiện hành, ngoại trừ các quyết định cá biệt của Thủ tướng”, lãnh đạo Cục Đăng kiểm Việt Nam cho biết.