Thương mại điện tử đang phát triển mạnh mẽ, trở thành động lực chính để phát triển kinh tế số.    Ảnh: Lê Toàn

Dư địa mới

Theo Bộ Công thương, trong 6 tháng đầu năm 2024, tổng doanh thu TMĐT ước đạt 13,2 tỷ USD, tăng 28% so với cùng kỳ năm ngoái.

Nền tảng số liệu thương mại điện tử (Metric) thống kê, tính chung 6 tháng đầu năm 2024, tổng doanh thu trên 5 sàn TMĐT là Shopee, Lazada, Tiki, Sendo, TikTok shop ước đạt 156.000 tỷ đồng, tương đương 6 tỷ USD.

Các dự báo cho thấy, TMĐT sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ, doanh thu khoảng 25 tỷ USD trong năm 2024. TMĐT sẽ trở thành động lực chính để phát triển kinh tế số ngành, lĩnh vực, đóng góp khoảng 15-17% trong tổng giá trị của kinh tế số quốc gia. Chiến lược phát triển chính phủ điện tử, chính phủ số xác định, mỗi hộ nông dân, hộ kinh doanh đều có thể mở cửa hàng trực tuyến để tăng cường khả năng tiếp thị, quảng bá các sản phẩm, dịch vụ của mình.

Hiện nay, Việt Nam có trên 14 triệu cửa hàng, 9.000 chợ, với xu hướng TMĐT phát triển mạnh mẽ, đặc biệt sau giai đoạn Covid-19, các hoạt động bán buôn, bán lẻ đang có xu hướng đưa lên nền tảng thương mại số. Mục tiêu doanh thu từ TMĐT chiếm 10% tổng doanh thu bán lẻ vào năm 2025 là khả thi.

Bên cạnh thị trường trong nước, xuất khẩu hàng hóa qua sàn TMĐT còn dư địa lớn, là cơ hội mà Việt Nam có thể khai thác, nhất là khi Việt Nam tiếp giáp với thị trường khổng lồ Trung Quốc. Đây là cơ hội mà ít quốc gia có được.

Bà Lại Việt Anh, Phó cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương) cho biết, TMĐT xuyên biên giới chiếm khoảng 20 - 22% giá trị của TMĐT toàn cầu. Việt Nam là nền kinh tế xuất khẩu, với thế mạnh dệt may, da giày, gạo, nông sản… do đó dư địa, tiềm năng về TMĐT xuyên biên giới rất lớn. Nếu năm 2022, doanh số xuất khẩu TMĐT xuyên biên giới mới đạt khoảng 3,3 tỷ USD, thì năm 2027, con số này có thể đạt hơn 11 tỷ USD.

Tạo đột phá cho TMĐT xuyên biên giới

Nền kinh tế số Việt Nam dự kiến chạm mốc 45 tỷ USD vào năm 2025 nhờ sự thúc đẩy của TMĐT. Tuy nhiên, để đạt mục tiêu này, cần nhiều giải pháp đồng bộ đến từ cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp và cả người dân trong xuất khẩu hàng hóa qua sàn TMĐT.

Vụ trưởng Vụ Kinh tế số và Xã hội số (Bộ Thông tin và Truyền thông) Trần Minh Tuấn đánh giá, TMĐT xuyên biên giới đang có cơ hội phát triển rất lớn. Hiện nay, các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam đã xây dựng nền tảng TMĐT B2B, kết nối với sàn của thế giới như Amazon, Alibaba, Timo... để hàng hóa khi lên sàn TMĐT của Việt Nam cũng tương ứng xuất hiện trên các sàn TMĐT của thế giới, kết nối người mua trực tiếp với người bán cũng như nhà sản xuất.

Bà Lại Việt Anh chia sẻ, Bộ Công thương đang tham mưu trình Chính phủ kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử cho giai đoạn 5 năm tới. Trong đó, TMĐT hướng tới xuất khẩu để đưa sản phẩm “Made in Vietnam” ra thị trường quốc tế, đặc biệt là hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ cùng các nhà sản xuất có thể bán hàng ra toàn cầu. Phát triển bền vững sẽ là định hướng lớn khi xây dựng những giải pháp thúc đẩy TMĐT xuyên biên giới và xuất khẩu nói chung.

“Ứng dụng công nghệ số và chuyển đổi số trong TMĐT có vai trò quan trọng. Khách hàng có thể dễ dàng truy xuất nguồn gốc hàng hóa, chỉ dẫn địa lý, đảm bảo sản phẩm không vi phạm về chặt phá rừng hoặc các yêu cầu bảo vệ môi trường… Phải giải quyết tất cả những vấn đề đó bằng cách số hóa, áp dụng đến từng khâu của quy trình sản xuất. Đó là những yếu tố mà TMĐT phải áp dụng để nâng cao tính cạnh tranh cho hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế”, bà Việt Anh cho biết.

Hiện tại, Bộ Công thương đang làm việc với những sàn TMĐT lớn trong và ngoài nước để thúc đẩy tiêu thụ hàng hóa có hàm lượng cao sản xuất tại Việt Nam, đặc biệt là các mặt hàng nông sản. Nhưng về lâu dài, cần phối hợp với các sàn để xây dựng những thương hiệu trực tuyến cho hàng hóa Việt Nam.

Chuyên gia kinh tế Võ Trí Thành cũng đồng tình với nhận định TMĐT xuyên biên giới là cơ hội lớn của Việt Nam. Tuy nhiên, để cạnh tranh được, Việt Nam cần có các nền tảng công nghệ, kênh phân phối mở rộng. Đặc biệt, hàng hóa Việt Nam phải có quy mô sản xuất đủ lớn, đảm bảo chất lượng, đáp ứng xu thế tiêu dùng hiện nay là xanh - an toàn - nhân văn. Phải có những câu chuyện gắn với hàng hóa, con người Việt Nam, văn hóa Việt Nam, truyền thống Việt Nam, cách làm Việt Nam.

Ở góc độ sàn TMĐT, ông Trần Tuấn Anh, Giám đốc Điều hành Shopee Việt Nam cho biết, Shopee đang giúp các doanh nghiệp xuất khẩu ra thị trường khác, cụ thể ở Đông Nam Á. Trong tương lai, hy vọng tiếp cận thị trường mới nhiều hơn nữa.

Theo ông Tuấn Anh, TMĐT muốn phát triển, tăng trưởng, thì khâu sản xuất phải giải quyết được 3 vấn đề là quy mô, xu thế và thương hiệu.

Về quy mô, phải sản xuất đến ngưỡng mà chất lượng đồng bộ đủ mạnh thì mới tiếp cận được thị trường thế giới. Bên cạnh đó, liên quan đến quy mô là khả năng gom hàng như thế nào để phục vụ cả thị trường nội địa, thị trường nước ngoài, không chỉ một, mà nhiều quốc gia đối với cùng một sản phẩm. 

Về xu thế, hiện nay thị trường ưa dùng các sản phẩm bền vững. Ngoài đảm bảo nguồn gốc, chất lượng, bảo vệ môi trường, thì còn cả vấn đề sử dụng lao động đúng pháp luật…

Về thương hiệu, Việt Nam có những thương hiệu rất tốt trong lĩnh vực thời trang, may mặc. Chúng ta cần phát huy để vươn ra thế giới, giúp các doanh nghiệp nâng cao khả năng tiếp cận thị trường rộng lớn.

“Chúng tôi đặt mục tiêu từ nay đến cuối năm là 1.000 doanh nghiệp, trong tương lai gần sẽ có hàng chục ngàn doanh nghiệp có khả năng đưa sản phẩm của mình ra thị trường nước ngoài qua TMĐT”, ông Tuấn Anh nói.