Thương mại điện tử trở thành xu hướng lớn

Trước dịch COVID-19, chị Nguyễn Thị Thảo, một người kinh doanh ở Nam Định vẫn bán hàng theo hình thức truyền thống, thông qua bán buôn cho thương lái ở các chợ đầu mối. Những khó khăn do tác động của dịch COVID-19 đã khiến chị Thảo nhận thấy cần phải thay đổi và bắt đầu tìm hiểu về sàn thương mại điện tử.

Cùng thời điểm đó, chị Thảo nhận được lời mời của một sàn thương mại điện tử lớn, tham gia chương trình chuyển đổi số cho doanh nghiệp Việt qua thương mại điện tử. Nhờ nắm bắt và tận dụng tốt cơ hội này, đến nay, doanh nghiệp của chị Thảo đã mở rộng phát triển lên 3 cơ sở sản xuất với 300 công nhân, năng lực sản xuất từ khoảng 250.000 sản phẩm một tháng.

“Mô hình này thực sự rất lý tưởng đối với những hộ kinh doanh nhỏ, khi đối tác cung cấp đầy đủ dịch vụ bán hàng, marketing, kể cả vận chuyển. Chúng tôi có thể tập trung sản xuất, nâng cao chất lượng tay nghề sản phẩm”, chị Thảo chia sẻ tại tọa đàm trực tuyến “Phát triển thương mại điện tử - Cơ hội, động lực và thách thức” do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức ngày 14/8.

Tọa đàm trực tuyến “Phát triển thương mại điện tử - Cơ hội, động lực và thách thức”. Ảnh: Nhật Bắc

Thực tiễn phát triển của ngành thương mại điện tử thời gian qua đã khẳng định vai trò và vị thế tiên phong của ngành trong nền kinh tế số. Mặc dù kinh tế thế giới và khu vực gặp nhiều khó khăn, nhưng thương mại điện tử Việt Nam luôn duy trì đà tăng trưởng ấn tượng, giữ được tốc độ tăng trưởng cao và Việt Nam được ghi nhận có tốc độ phát triển thương mại điện tử dẫn đầu khu vực Đông Nam Á.

Theo Báo cáo Chỉ số Thương mại điện tử Việt Nam (EBI 2024) của Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam, ước tính tốc độ tăng trưởng của thương mại điện tử Việt Nam năm 2023 tăng trên 25% so với năm trước và đạt 25 tỷ USD, trong đó, quy mô bán lẻ hàng hoá trực tuyến đạt 17,3 tỷ USD.

PGS.TS Trần Minh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Kinh tế số và Xã hội số, Bộ Thông tin và Truyền thông cho biết, tính đến hết năm 2023, lĩnh vực thương mại điện tử đã đóng góp khoảng 15% - 17% trong tổng giá trị của kinh tế số quốc gia.

Theo Chiến lược Quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, mục tiêu đến năm 2025, tỷ trọng kinh tế số đạt tối thiểu 20% GDP, đến năm 2030 đạt tối thiểu 30%.

Hiện nay, Việt Nam có trên 14 triệu cửa hàng, 9 nghìn chợ, nhưng xu hướng thương mại điện tử đang phát triển mạnh mẽ, đặc biệt sau giai đoạn dịch COVID-19. Các hoạt động bán buôn, bán lẻ, lên nền tảng thương mại số, thương mại điện tử trở thành xu hướng lớn, chiếm 19,6% tổng doanh thu bán lẻ toàn cầu. Tại Việt Nam, mục tiêu đặt ra là doanh thu thương mại điện tử chiếm 10% tổng doanh thu bán lẻ vào năm 2025 và chúng ta có thể đạt được mục tiêu này, PGS.TS Trần Minh Tuấn nhận định.

Đồng tình, TS. Võ Trí Thành, Chuyên gia kinh tế cho rằng, chưa bao giờ nền kinh tế số, tức là hoạt động kinh tế dựa trên nền tảng công nghệ số cộng với thương mại điện tử, lại len lỏi vào mọi ngóc ngách của cuộc sống, từ sản xuất kinh doanh, tiêu dùng... như hiện nay, tạo ra hàng triệu việc làm cả trực tiếp và gián tiếp.

Đặc biệt, với hiệu quả giám sát tốt hơn với hoạt động thương mại điện tử, đóng góp cho ngân sách từ kinh tế số ngày càng cao. Riêng năm 2023, doanh thu của thương mại điện tử là 3,5 triệu tỷ đồng, thu ngân sách từ đó là khoảng 100.000 tỷ đồng, ông Thành dẫn chứng.

TS. Võ Trí Thành, Chuyên gia kinh tế cho rằng, chưa bao giờ nền kinh tế số, thương mại điện tử, lại len lỏi vào mọi ngóc ngách của cuộc sống như hiện nay. Ảnh: Nhật Bắc

Nhiều thách thức trong phát triển thương mại điện tử xuyên biên giới

Từ góc độ doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sàn thương mại điện tử, ông Trần Tuấn Anh, Giám đốc Điều hành Shopee Việt Nam cho biết, Shopee đã và đang làm việc với rất nhiều doanh nghiệp, trong số đó có nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể tiếp cận được với thương mại điện tử, thông qua các khóa huấn luyện kỹ năng, sử dụng công cụ, cách thức, cơ chế vận hành phù hợp với thương mại điện tử, từ đó giúp những doanh nghiệp này phát triển tốt hơn và bền vững hơn.

Tuy nhiên, ông Trần Tuấn Anh cũng cho rằng, các doanh nghiệp ở Việt Nam có một số thử thách, đó là các doanh nghiệp phải hiểu thương mại điện tử và cách tiếp cận thương mại điện tử qua các kênh, đó là thử thách mà doanh nghiệp cần hỗ trợ. Bên cạnh đó, doanh nghiệp phải hiểu xu hướng tiêu dùng sẽ biến đổi như thế nào để bắt kịp và đi theo trào lưu.

Trong bối cảnh thương mại điện tử xuyên biên giới đã trở thành một xu hướng tất yếu, các chuyên gia tại Tọa đàm cho rằng, Việt Nam đang có những cơ hội phát triển rất lớn để phát triển thương mại điện tử xuyên biên giới, đặc biệt là với mặt hàng nông sản, nhờ lợi thế gần với thị trường Trung Quốc có quy mô hơn 1 tỷ dân.

Theo PGS.TS Trần Minh Tuấn, cốt lõi của vấn đề thương mại điện tử xuyên biên giới là sử dụng ứng dụng công nghệ số để truy xuất được sản phẩm tử vùng trồng, từ nơi sản xuất liên quan đến vấn đề môi trường, giảm phát thải, carbon,... Ngoài ra còn liên quan đến vấn đề bảo vệ thực vật, chất lượng và trực tiếp qua các hệ thống logistics, được số hóa toàn bộ và được liên thông trực tiếp với các cơ quan có liên quan cũng như Hải quan, Biên phòng của các nước sở tại.

Bà Lại Việt Anh cho rằng, trong những năm qua, Chính phủ đã ban hành các nghị định về thương mại điện tử khá toàn diện, được đánh giá rất cao, là nhân tố để thương mại điện tử Việt Nam đạt được sự phát triển nhanh, đáp ứng mục tiêu phát triển thị trường lành mạnh.

Song hiện nay, cần tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ thị trường thương mại điện tử. Trong đó, dữ liệu không chỉ là sức sống của kinh tế số, của thương mại điện tử mà còn là một trong số những chìa khoá cho việc triển khai thực thi pháp luật về thương mại điện tử thời gian tới.

“Chúng tôi mong rằng những nỗ lực của Chính phủ trong việc kết nối dữ liệu giữa những cơ quan quản lý nhà nước và các chủ thể độc lập được điều chỉnh bởi pháp luật, giữa cơ quan thuế, cơ quan hải quan, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Công Thương và những nền tảng thương mại điện tử lớn sẽ giúp chúng ta có đầu vào để giải quyết được rất nhiều bài toán về thực thi pháp luật, về thể chế trong tương lai, từ chuyện bảo vệ người tiêu dùng, xử lý hành vi không lành mạnh trên môi trường điện tử”, bà Việt Anh nói.