Một buổi chấm giải của Hội đồng Bình chọn doanh nghiệp niêm yết 2023.

Báo cáo thường niên: Bức tranh toàn cảnh sinh động về doanh nghiệp

Đối với hạng mục Báo cáo thường niên, Cuộc bình chọn năm nay thực hiện chấm điểm các doanh nghiệp niêm yết có đăng ký tham gia và chia theo 2 nhóm ngành tài chính và phi tài chính, thay vì chấm theo nhóm vốn hóa như mọi năm.

Việc chấm điểm ở vòng sơ khảo do bên thứ ba độc lập là Viện Thành viên Hội đồng quản trị Việt Nam (VIOD) thực hiện. Kết quả sơ khảo sau đó được soát xét bởi 4 công ty kiểm toán hàng đầu là Deloitte, Ernst & Young, KPMG và PwC, nhằm đảm bảo tính chính xác, khách quan và chuyên sâu trong việc xét chọn. Hai sở giao dịch chứng khoán TP.HCM và Hà Nội thẩm định lại kết quả lần cuối trước khi công bố.

Có 116 doanh nghiệp có báo cáo thường niên tốt nhất được bình chọn vào vòng chung khảo. Hội đồng Bình chọn đã lựa chọn ra 30 doanh nghiệp có báo cáo thường niên xuất sắc nhất được vinh danh, bao gồm 10 doanh nghiệp có báo cáo thường niên tốt nhất trong nhóm ngành tài chính và 20 doanh nghiệp có báo cáo thường niên tốt nhất trong nhóm ngành phi tài chính.

Theo đánh giá của Hội đồng Bình chọn, các báo cáo thường niên vượt trội của các doanh nghiệp khối ngành tài chính có sự đầu tư trong việc thể hiện bức tranh hoạt động trong năm một cách sinh động, thu hút và nhất quán đến người đọc. Quan trọng hơn, nhiều doanh nghiệp trong khối này, với mục tiêu tiếp cận các nguồn vốn và tài chính quốc tế, đã công bố thông tin hệ thống và tường minh về mô hình quản trị, cơ cấu quản lý, hệ sinh thái kinh doanh; các mục tiêu, chiến lược và quản trị rủi ro ngắn, trung và dài hạn.

Với các doanh nghiệp phi tài chính, doanh nghiệp có báo cáo thường niên xuất sắc thường đồng thời xây dựng các báo cáo phát triển bền vững riêng. Mục tiêu chiến lược và mục tiêu phát triển bền vững trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn, cùng với việc nhận diện các rủi ro trọng yếu, bao gồm rủi ro về môi trường và chính sách quản trị rủi ro, được phân tích, trình bày và minh họa cụ thể.

Các báo cáo thường niên được trao giải cũng có thể được xem như hình mẫu điển hình mà các doanh nghiệp trên thị trường có thể hướng đến.

Báo cáo quản trị công ty: Vượt trên sự tuân thủ

Quản trị công ty không còn là khái niệm mới, song trong bối cảnh hội nhập và sự thay đổi nhanh chóng của các yếu tố vĩ mô, các nguyên tắc, thông lệ quản trị công ty mới liên tục được cập nhật, bổ sung, đòi hỏi các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp niêm yết tại các thị trường mới nổi như Việt Nam, phải nỗ lực để bắt kịp xu hướng và các tiêu chuẩn mới.

Năm 2023 đánh dấu cột mốc tròn 6 năm của hạng mục Quản trị công ty trong khuôn khổ VLCA, với nhiều thay đổi lớn trong bộ tiêu chí đánh giá. Trước tình hình biến đổi khí hậu nghiêm trọng và diễn biến phức tạp, Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) đã cập nhật bổ sung các quy tắc mới trong quản trị công ty, trong đó nhấn mạnh việc tích hợp ESG (môi trường, xã hội, quản trị).

Theo đó, Ban Tổ chức VLCA đã nâng cấp Bộ tiêu chí đánh giá quản trị công ty năm 2023 lên một mức cao hơn, với việc bổ sung 18 câu hỏi, bao gồm 1 câu về tổ chức đại hội đồng cổ đông, 2 câu về đề cử thành viên HĐQT nâng cao đa dạng hóa và 15 câu về phát triển bền vững và bền bỉ.

Có 104 doanh nghiệp có tình hình quản trị công ty tốt nhất được chọn vào vòng chung khảo, phân theo từng nhóm vốn hóa. Trong đó, 34 doanh nghiệp thuộc nhóm vốn hóa lớn, 34 doanh nghiệp thuộc nhóm vốn hóa vừa và 36 doanh nghiệp thuộc nhóm vốn hóa nhỏ. Cuối cùng, 25 doanh nghiệp có kết quả thực hành quản trị công ty tốt được vinh danh, qua đó khẳng định những nỗ lực xứng đáng trong hiệu quả quản trị.

Trong các doanh nghiệp đạt giải, có sự khác biệt giữa điểm trung bình của 3 nhóm vốn hóa. Cụ thể, nhóm vốn hóa lớn có điểm quản trị công ty cao nhất, kế đến là nhóm vốn hóa vừa và nhóm vốn hóa nhỏ có điểm bình quân thấp nhất. Đặc biệt, ở nhóm vốn hóa lớn, có doanh nghiệp đạt điểm số cao vượt trội so với mặt bằng chung.

Đây là tín hiệu đáng mừng cho thấy nỗ lực tuyên truyền về quản trị công ty đã mang lại hiệu quả nhất định và Việt Nam ngày càng có nhiều doanh nghiệp tiệm cận hơn tiêu chuẩn quản trị công ty ở mức độ cao, giúp tăng uy tín cho thị trường chứng khoán Việt, cũng như tạo động lực thúc đẩy nhóm doanh nghiệp quản trị công ty kém đề ra kế hoạch cải thiện.

Hội đồng Bình chọn cho biết, điểm quản trị công ty của các doanh nghiệp cho thấy sự tiến bộ và ngày càng chú trọng thực hiện hoạt động quản trị tốt. Hiện các doanh nghiệp có sự chênh lệch giữa mức độ đáp ứng các tiêu chí tuân thủ so với các tiêu chí mang tính chất thông lệ, với 66% doanh nghiệp đáp ứng tiêu chí tuân thủ, gần 26% doanh nghiệp đáp ứng tiêu chí thông lệ.

Bên cạnh đó, kết quả đánh giá cho thấy mức độ đáp ứng tiêu chí tuân thủ dao động từ 62,9 đến 72,3%, tùy từng nhóm vốn hóa (doanh nghiệp thuộc nhóm vốn hóa lớn thường tuân thủ pháp luật tốt hơn); các tiêu chí mang tính thông lệ được đáp ứng từ 21,1 đến 42,1% (doanh nghiệp thuộc nhóm vốn hóa nhỏ có xu hướng ít đáp ứng thông lệ hơn).

Phần lớn doanh nghiệp vẫn đáp ứng tiêu chí thông lệ ở mức khá thấp và tỷ lệ vi phạm về nghĩa vụ công bố thông tin ở mức đáng kể (khoảng 18%), cho thấy các thực hành quản trị công ty tuy tiến bộ, nhưng vẫn đang trong quá trình tiếp cận đổi mới, cần thúc đẩy hành động cụ thể để cải thiện nhanh hơn.

Bên cạnh việc vinh danh các doanh nghiệp thực hiện tốt tổng thể các khía cạnh của quản trị công ty, năm 2023, Ban Tổ chức cũng đánh giá riêng một vài khía cạnh và trao thêm các giải quản trị đặc sắc, gồm Giải thưởng Doanh nghiệp quản trị công ty vượt trên tuân thủ, Doanh nghiệp quản trị kỳ đại hội cổ đông tốt nhất và Doanh nghiệp tiến bộ vượt bậc.

Báo cáo phát triển bền vững: Giá trị được khẳng định

Số lượng các công ty lập báo cáo phát triển bền vững riêng biệt năm nay lọt vào vòng chung khảo tăng nhẹ từ mức 19 năm 2022 lên 21 báo cáo (tăng hơn 10%), tiếp nối từ đà tăng các năm trước. Hội đồng Bình chọn cho biết, trong mùa báo cáo năm nay, các doanh nghiệp đã cho thấy nhiều nét mới trong việc áp dụng các thông lệ tốt. Các doanh nghiệp lớn có truyền thống làm báo cáo tốt trong các năm trước đây, sau một năm trùng lại, năm nay đã trở lại vị thế vốn có của mình.

Các báo cáo có nhiều điểm mới, mang tính đột phá. Lần đầu tiên, một công ty Việt Nam (Tập đoàn Bảo Việt), lọt vào vòng chung khảo chấm báo cáo phát triển bền vững đã thực hiện đánh giá ESG theo các tiêu chuẩn quốc tế của Dow Jones. Cũng lần đầu tiên, một công ty Việt Nam (Gemadept) lọt vào vòng chung khảo có sử dụng dịch vụ kiểm định phát thải khí nhà kính bởi một đơn vị được xác thực bởi ISO14064.

Bên cạnh đó, ghi nhận ngoài GRI (Tổ chức Sáng kiến báo cáo toàn cầu), đã bắt đầu có các doanh nghiệp Việt Nam áp dụng thêm một số khung công bố thông tin khác như CDP (báo cáo công bố carbon). Công bố thông tin phát thải khí nhà kính, đã có một số công ty bắt đầu có cam kết mục tiêu Net Zero với các mốc thời gian cụ thể như Công ty cổ phần Sữa Việt Nam (Vinamilk), Gemadept.

Nhóm bình chọn báo cáo phát triển bền vững đã có một số cập nhật về tiêu chí để đảm bảo các xu thế lớn được cập nhật, bao gồm tăng cường chất lượng công bố thông tin về phát thải khí nhà kính. Theo đó, các doanh nghiệp công bố thông tin phát thải khí nhà kính theo các tiêu chuẩn quốc tế được chấp nhận rộng rãi (ISO, GHG Protocol….) sẽ được đánh giá cao hơn. Các doanh nghiệp được điểm cao thường phải công bố các thông tin định lượng tối thiểu là 50% theo hướng dẫn chung của GRI và các hướng dẫn chuyên ngành.

Năm nay, Ban Tổ chức tiếp tục bình chọn giải thưởng dành cho doanh nghiệp báo cáo quản lý khí thải nhà kính tốt nhất. Đây là giải thưởng nhằm khuyến khích các doanh nghiệp niêm yết nâng cao nhận thức và quan tâm hơn đến các vấn đề về môi trường và tác động của biến đổi khí hậu, chung tay vì mục tiêu chung của Việt Nam trong cam kết giảm phát thải khí nhà kính ròng về mức bằng “0” vào năm 2050.

Ông Dominic Scriven, Chủ tịch Công ty Quản lý quỹ Dragon Capital Việt Nam cho biết, các sở giao dịch chứng khoán trên thế giới và khu vực cũng đang xem xét cách thực thi và hỗ trợ việc công bố thông tin theo các khuyến nghị của Tổ công tác đặc nhiệm về Công bố thông tin tài chính liên quan đến khí hậu (TCFD). Trong 4 trụ cột của TCFD gồm quản trị, chiến lược, quản lý rủi ro, các chỉ số và mục tiêu, thì trụ cột quản trị đề xuất các công ty mô tả sự giám sát của HĐQT với các rủi ro và cơ hội liên quan đến khí hậu, mô tả vai trò của ban điều hành trong việc đánh giá và quản lý rủi ro và cơ hội.

Điều này cho thấy, HĐQT nên quan tâm nhiều hơn và đưa các vấn đề ESG, biến đổi khí hậu vào các kỳ họp của HĐQT, bởi các bên liên quan sẽ sớm đặt các câu hỏi xung quanh vấn đề này. “Để doanh nghiệp thu hút được các nguồn vốn tốt và dài hạn từ các nhà đầu tư và các định chế tài chính, chúng ta nên xem ESG và đầu tư chuyển đổi xanh là cơ hội chứ không phải chi phí”, ông Dominic nói.