Cần rõ cả giải pháp ngắn hạn và dài hạn

Chiều nay 15/10, Bộ Tài chính tổ chức hội nghị trực tuyến về công tác giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài năm 2025. Hội nghị do Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương chủ trì, với sự tham dự của đại diện 8 bộ, ngành Trung ương và 31 địa phương.

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thứ trưởng Trần Quốc Phương nhấn mạnh, vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài chiếm tỷ trọng đáng kể trong tổng nguồn đầu tư công của cả nước, do đó việc đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn này không chỉ là yêu cầu cấp thiết để thúc đẩy tăng trưởng mà còn là nhiệm vụ then chốt nhằm đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn vay, duy trì uy tín quốc gia với các đối tác quốc tế.

Thứ trưởng Trần Quốc Phương phát biểu khai mạc. Ảnh: Đức Minh.

Từ đầu năm đến nay, kết quả giải ngân đầu tư công có chuyển biến tích cực, song vẫn chưa đạt yêu cầu đề ra. Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã ban hành hàng loạt nghị quyết, công điện và chỉ đạo nhằm tháo gỡ khó khăn nhưng tiến độ thực hiện vẫn còn chậm.

Theo kế hoạch, cuối tuần này Thủ tướng Chính phủ sẽ chủ trì hội nghị toàn quốc về giải ngân vốn đầu tư công, do đó cuộc họp tại Bộ Tài chính lần này cũng là hoạt động nhằm chuẩn bị, đóng góp nội dung quan trọng cho phiên họp cấp quốc gia sắp tới.

Lãnh đạo Bộ Tài chính nêu rõ: “Mục tiêu hoàn thành giải ngân 100% vốn đầu tư công năm 2025 là nhiệm vụ vô cùng quan trọng. Để đạt được, chúng ta phải liên tục rà soát, đôn đốc và thúc đẩy tiến độ giải ngân, đặc biệt là đối với vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài.”

Thứ trưởng Trần Quốc Phương đề nghị các bộ, ngành và địa phương tập trung thảo luận thẳng thắn, thực chất, làm rõ nguyên nhân vì sao dù nhiều cơ chế, quy định đã được tháo gỡ nhưng kết quả vẫn chưa được cải thiện rõ rệt.

Thứ trưởng cũng yêu cầu các đơn vị phân loại giải pháp theo hai nhóm. Giải pháp ngắn hạn, cấp bách cần thực hiện ngay trong hơn 2 tháng còn lại của năm 2025, nhằm tăng tốc giải ngân trong quý IV. Giải pháp dài hạn, căn cơ: áp dụng cho giai đoạn sau năm 2025, nhằm xử lý triệt để những tồn tại kéo dài, bảo đảm tiến độ giải ngân bền vững hơn.

Hội nghị được kết nối trực tuyến với sự tham gia của 8 bộ, ngành trung ương và 31 địa phương. Ảnh: Đức Minh.

Theo đánh giá của Bộ Tài chính, dù hệ thống pháp lý, cơ chế điều hành đã được hoàn thiện đáng kể, nhưng nhiều “điểm nghẽn” vẫn tồn tại, như công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, quy trình thủ tục đầu tư, hay phối hợp giữa các cấp, các ngành. Đây là những nguyên nhân truyền thống nhưng vẫn chậm được khắc phục, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả thực hiện vốn đầu tư công.

Lãnh đạo Bộ Tài chính khẳng định, hội nghị là dịp để các bộ, ngành và địa phương chia sẻ kinh nghiệm, nhận diện vướng mắc, đề xuất giải pháp thiết thực, đồng thời giúp Bộ Tài chính tổng hợp báo cáo toàn diện trình Thủ tướng và Chính phủ. Báo cáo này sẽ chỉ rõ nguyên nhân khách quan và chủ quan, kèm theo đề xuất cụ thể, để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công nói chung và vốn ODA nói riêng trong thời gian tới.

“Chúng ta đã đi gần hết nhiệm kỳ này, nhưng một số tồn tại vẫn lặp lại qua các năm. Mục tiêu là sang năm tới, chúng ta không còn phải bàn lại những vấn đề cũ, mà phải chuyển sang cách làm mới, hiệu quả hơn” - Thứ trưởng Trần Quốc Phương đề nghị.

Giải ngân vẫn chậm, nhiều “điểm nghẽn” cần tháo gỡ

Báo cáo tại hội nghị, ông Vũ Hoàng Nam - Phó cục trưởng Cục Quản lý nợ và kinh tế đối ngoại (Bộ Tài chính) cho biết, năm 2025 là năm bản lề, tăng tốc và về đích của Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 2021-2025, đồng thời chuẩn bị cho Đại hội XIV của Đảng và giai đoạn phát triển mới. Chính phủ, Thủ tướng đã chỉ đạo quyết liệt, ban hành nhiều nghị quyết, công điện, trong đó yêu cầu đẩy nhanh tiến độ, phấn đấu giải ngân 100% vốn đầu tư công.

Các bộ, ngành, địa phương được giao rà soát, tháo gỡ vướng mắc, bảo đảm tiến độ, đặc biệt với các dự án ODA. Nhiều tổ công tác, hội nghị trực tuyến đã được triển khai nhằm thúc đẩy giải ngân. Cùng với đó, các chính sách mới như Luật số 90/2025/QH15 và Nghị định 242/2025/NĐ-CP được ban hành, tăng phân cấp, đơn giản hóa thủ tục, hoàn thiện hành lang pháp lý, tạo điều kiện đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế năm 2025.

Ông Vũ Hoàng Nam - Phó cục trưởng Cục Quản lý nợ và kinh tế đối ngoại (Bộ Tài chính) báo cáo tại hội nghị. Ảnh: Đức Minh.

Về phía mình, Bộ Tài chính luôn coi công tác giải ngân vốn đầu tư công, cả trong và ngoài nước, là nhiệm vụ trọng tâm nhằm góp phần hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Theo ông Nam, thời gian qua, Bộ đã triển khai đồng bộ nhiều biện pháp thúc đẩy tiến độ giải ngân, ban hành hàng loạt công văn, công điện đôn đốc các bộ, ngành, địa phương khẩn trương phân bổ, nhập dự toán và giải ngân vốn.

Trong bối cảnh sáp nhập đơn vị hành chính và thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Bộ đã chủ động hướng dẫn, xử lý các vấn đề liên quan đến hợp đồng vay lại, phối hợp với nhà tài trợ điều chỉnh thỏa thuận vay nước ngoài, bảo đảm tính liên tục trong thực hiện dự án.

Tính đến ngày 14/10/2025, tổng kế hoạch vốn nước ngoài năm 2025 được Thủ tướng Chính phủ giao là hơn 23.416 tỷ đồng, trong đó các bộ, ngành nhận 11.060 tỷ đồng và địa phương 12.356 tỷ đồng; cùng với đó, 2.178 tỷ đồng vốn năm 2024 được kéo dài sang năm 2025.

Đến nay, 85,63% kế hoạch vốn đã được các bộ, ngành, địa phương nhập chi tiết trên hệ thống Tabmis; trong đó, địa phương đạt 92,14%, bộ, ngành đạt 78,35%. Một số đơn vị như Bộ y tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Đại học Quốc gia Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh… đã phân bổ 100% kế hoạch vốn.

Bộ Tài chính cũng thường xuyên làm việc trực tiếp với các bộ, địa phương và nhà tài trợ lớn để tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh tiến độ giải ngân các dự án ODA, vốn vay ưu đãi.

Về thủ tục, Bộ đã rà soát quy trình xử lý hồ sơ rút vốn, rút ngắn thời gian giải quyết xuống còn một ngày làm việc đối với hồ sơ hợp lệ, đảm bảo tiến độ và hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công.

Mặc dù khá quyết liệt, song tỷ lệ giải ngân vốn nước ngoài đến giữa tháng 10/2025 mới đạt 18,68%, thấp hơn nhiều so với cùng kỳ năm trước (30,6%) và xa mục tiêu 100% theo chỉ đạo của Chính phủ.

Có 5 bộ, ngành, địa phương chưa giải ngân, nguyên nhân chủ yếu do chậm giải phóng mặt bằng, vướng thủ tục đấu thầu, điều chỉnh dự án, hiệp định vay, chậm phê duyệt của nhà tài trợ hoặc ảnh hưởng từ sáp nhập đơn vị hành chính và thiên tai.

Để tăng tốc giải ngân những tháng cuối năm, Bộ Tài chính kiến nghị các bộ, ngành, địa phương: đẩy nhanh thủ tục đầu tư, hoàn thiện hồ sơ pháp lý dự án; chủ động phối hợp với nhà tài trợ tháo gỡ vướng mắc; kiểm soát chặt tiến độ, kịp thời báo cáo các vấn đề phát sinh; và tập trung giải ngân dứt điểm các dự án đủ điều kiện, bảo đảm hoàn thành mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn năm 2025.