Ngay trước đó, ngày 4/8, hệ thống điện quốc gia đã xác lập kỷ lục vận hành mới trên cả hai mặt là sản lượng và công suất. Cụ thể, vào lúc 13h30 ngày 4/8/2025, công suất cực đại của hệ thống điện quốc gia đã đạt đỉnh mới với 54.939 MW; sản lượng điện trong ngày 4/8 cũng lập đỉnh mới với mức 1,112 tỷ kWh.

Đáng chú ý là, khi nhu cầu tiêu thụ điện tại miền Bắc, bao gồm cả Thủ đô Hà Nội đang lên cao, thì sự cố đã xảy ra trên Đường dây 220 kV Hòa Bình - Hà Đông, dẫn đến tình trạng quá tải các đường dây và máy biến áp 500/220 kV ở khu vực lân cận theo hiệu ứng domino.

Cơ quan vận hành hệ thống điện quốc gia ngay lập tức đã phải điều chỉnh phụ tải tại một số khu vực để giảm tải cho đường dây và máy biến áp nhằm bảo đảm an toàn hệ thống, tránh sự cố lan rộng. Một số hộ sản xuất  có mức tiêu thụ điện lớn cũng đã chung tay với ngành điện thông qua việc giảm tiêu dùng điện ở thời điểm đó.

Một điểm nữa rất đáng quan tâm là vào chiều tối 4/8/2025 - thời điểm đa phần cơ quan, công sở, trường học đã nghỉ, sản xuất công nghiệp giảm so với ca ngày, nhưng do nền nhiệt vẫn chưa cải thiện, nên nhu cầu tiêu thụ điện vẫn ở mức rất cao. Công suất cực đại trong cao điểm tối (20h-23h) ngày 4/8/2025 của cả nước đạt tới 52.328 MW.

Vấn đề là vào buổi tối, hệ thống điện quốc gia đã không còn sự trợ giúp của khoảng 17.000 MW điện mặt trời tập trung và điện mặt trời mái nhà có nối lưới điện quốc gia, đồng thời không có sự hỗ trợ của khoảng 1.200 MWp của các hệ thống điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu. Điều này đã gây áp lực lớn cho công tác điều độ hệ thống điện, điều hành thị trường điện vào khung giờ cao điểm tối (20h-23h).

Cùng lúc đó, một số tổ máy nhiệt điện than, do hoạt động liên tục trong các ngày nắng nóng trước, nên cũng bị suy giảm công suất, khiến sản lượng và công suất cung cấp không như thiết kế.

Để đáp ứng nhu cầu sử dụng điện tăng cao trong tối 4/8/2025, hệ thống điện phải huy động các tổ máy chạy dầu DO với chi phí cao (4.000 - 5.000 đồng/kWh) của các nhà máy điện Thủ Đức, Cần Thơ… và hàng loạt giải pháp khác nhằm vận hành hệ thống điện an toàn, liên tục.

Việc mốc lịch sử về tiêu thụ điện được thiết lập mới vào khung thời gian miền Bắc đang ở mùa mưa lũ, đồng nghĩa các nhà máy thủy điện ở khu vực này thuận lợi về nước, đường dây 500 kV mạch 3 vận hành trơn tru, nhưng hệ thống điện vẫn xuất hiện tình trạng mang tải cao, đầy hoặc quá tải ở nhiều đường dây, dẫn tới gián đoạn cấp điện một số nơi, cũng cho thấy áp lực trong việc đảm bảo cấp điện.

Thực tế trên đặt ra yêu cầu cấp bách về đầu tư mới lưới điện truyền tải cấp điện áp 220 kV, 110 kV khi quy mô thì lớn, song nhà đầu tư tư nhân vẫn chưa mặn mà, bởi phí truyền tải quá thấp (chưa đến 100 đồng/kWh). Ngay Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia - đơn vị chủ lực về đầu tư lưới điện - cũng gặp khó khi ngân hàng chỉ cấp hạn mức tín dụng giới hạn dựa trên quy mô vốn chủ sở hữu, nên mong muốn đầu tư nhiều hơn cho điện cũng không hề đơn giản.

Bên cạnh đó, dù nhiều nguồn điện lớn được ghi trong Quy hoạch Điện VIII và VIII điều chỉnh đã giao chủ đầu tư vài năm, song chưa thể triển khai trên thực tế hoặc không đáp ứng được tiến độ mong muốn. Thực trạng trên là thách thức cần giải quyết sớm trong nỗ lực bổ sung nguồn điện.

Vì vậy, mong muốn “nhìn xa, trông rộng, nghĩ sâu, làm lớn” mà Thủ tướng đặt ra với EVN chính là yêu cầu với các cơ quan hữu trách trong quá trình tìm kiếm giải pháp mang tính đột phá, nhằm xử lý các tồn tại hiện nay trong ngành điện. Như vậy mới mong tạo ra hiệu ứng domino để thu hút dòng vốn tư nhân mới và lớn, từ đó hình thành hạ tầng mạnh về điện, có thể đáp ứng thỏa đáng yêu cầu về năng lượng cho phát triển kinh tế.