Đối với các hộ dân, khi lắp đặt điện mặt trời áp mái có thể làm cho nhiệt độ trong nhà mát hơn, tiết kiệm chi phí, có thể bán lại điện cho EVN.

Chi phí vẫn lớn

Ông Trần Hồng Kỳ, chuyên gia của Ngân hàng Thế giới (WB) cho hay, Báo cáo đánh giá kỹ thuật tiềm năng năng lượng mặt trời trên mái nhà tại Việt Nam của WB cho thấy, chỉ tính riêng tiềm năng điện mặt trời trên địa bàn TP.HCM đã là khoảng 6.300 MW.

Về điều kiện tự nhiên, bức xạ đo được tại khu vực miền Nam và các tỉnh khu vực Nam Trung Bộ lên tới 1.600 kWh/m2/năm, khoảng 30% mái nhà ở TP.HCM và Đà Nẵng có khả năng lắp đặt điện mặt trời áp mái cho hiệu quả.

Đại diện Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cũng cho rằng, điện mặt trời áp mái có nhiều lợi ích thiết thực vì có thể nối lưới trực tiếp vào lưới điện hạ thế và trung thế, không gây quá tải. Đối với các hộ dân, khi lắp đặt điện mặt trời áp mái có thể làm cho nhiệt độ trong nhà mát hơn, tiết kiệm chi phí, có thể bán lại điện cho EVN.

Hơn thế, trong bối cảnh hệ thống điện đang chịu nhiều áp lực về bảo đảm cung ứng điện, đặc biệt sau năm 2020, khi cả nước không có nguồn khai thác mới, thì việc phát triển các dự án năng lượng mặt trời, trong đó có điện mặt trời áp mái được xem là một trong những giải pháp góp phần giảm áp lực cho ngành điện.

Số liệu của EVN cho thấy, đến cuối năm 2018, các đơn vị trực thuộc của EVN đã lắp đặt được 54 công trình hệ thống điện mặt trời áp mái với tổng công suất 3,2 MWp. Cũng có 1.800 hộ gồm các công sở, doanh nghiệp, gia đình… tham gia lắp đặt điện mặt trời áp mái với khoảng 30 MWp và sản lượng điện năng phát lên lưới lũy kế là 3,97 triệu kWh.

Riêng TP.HCM, nơi được xem là năng động nhất về lắp điện mặt trời áp mái, tới hết tháng 11/2018 mới chỉ có 750 khách hàng là doanh nghiệp, hộ gia đình triển khai.

Bà Ngụy Thụy Khanh, Giám đốc Trung tâm Phát triển Sáng tạo xanh (GreenID) cho rằng, nguyên nhân khiến điện mặt trời áp mái chưa được quan tâm tại Việt Nam thời gian qua là do thiếu thông tin. Do vậy, giải pháp quan trọng để thúc đẩy trong thời gian tới chính là truyền thông tới cộng đồng về lợi ích của mô hình này.

Giới chuyên gia cũng chỉ ra thêm nhiều nguyên nhân khác khiến điện mặt trời áp mái vẫn ì ạch như vướng quy định thanh toán của khách hàng bán trên lưới điện, thuế, khả năng tài chính ban đầu của hộ gia đình.

Thực tế, việc lắp đặt điện mặt trời áp mái hiện nay khá dễ dàng do công nghệ phát triển và tương đối phổ biến, nhưng do chi phí đầu tư từ 20 - 25 triệu đồng cho 1 kWp điện mặt trời áp mái được xem là cao với đa phần các hộ dân, khiến họ không mặn mà.

Hỗ trợ dân phủ sóng điện mặt trời 

Anh Nguyễn Văn Thành (phường 14, quận Gò Vấp, TP.HCM) vừa đầu tư hệ thống điện mặt trời cho biết, gia đình anh lắp hệ thống điện mặt trời với giá ưu đãi hơn 63 triệu đồng cho công suất 3,3 kWp. Trước đây, chi phí tiền điện là hơn 3 triệu đồng/tháng, thì nay chỉ còn hơn 1 triệu đồng/tháng, mà vẫn được dùng thoải mái.

Ông Lại Xuân Phương, Phó giám đốc Công ty Điện lực Phú Thọ (TP.HCM) thì cho hay, Công ty đã đầu tư hệ thống điện mặt trời hồi tháng 7/2018 khi chưa có chính sách ưu đãi từ nhà cung cấp thiết bị với tổng công suất là 40,36 kWp và chi phí đầu tư 1,376 tỷ đồng. Từ khi lắp đặt hệ thống này, mỗi tháng, Công ty tiết kiệm được hơn 20 triệu đồng tiền điện trên con số hơn 80 triệu đồng tiền điện/tháng trước đó. Ước tính khoảng 7 năm sẽ thu hồi vốn.

Tổng giám đốc EVN, ông Trần Đình Nhân cho biết, để phát triển điện mặt trời áp mái tại các tỉnh, thành phố có tiềm năng về bức xạ mặt trời, EVN đã đề nghị Chính phủ xem xét cơ chế hỗ trợ các hộ gia đình một phần kinh phí đầu tư ban đầu lắp đặt điện mặt trời áp mái; có cơ chế cho các nhà đầu tư (bên thứ 3) tham gia.

“Bộ Công thương cần sớm ban hành Thông tư sửa đổi Thông tư 16/2017/TT-BCT ngày 12/9/2017 quy định về phát triển dự án và hợp đồng mua bán điện mẫu áp dụng cho các dự án điện mặt trời, để EVN và các đơn vị điện lực chính thức ký kết hợp đồng và thanh toán tiền điện cho khách hàng; xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật điện mặt trời áp mái đảm bảo chất lượng, an toàn và hiệu quả cho khách hàng cũng như hệ thống lưới điện; trình Thủ tướng Chính phủ ban hành cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời nói chung và điện mặt trời áp mái nói riêng sau ngày 30/6/2019”, đại diện EVN đề xuất.