Doãn Thị Thoa, Giám đốc Hợp tác xã Khang Tường.

Khi cánh chim trở về

Gây ấn tượng bởi nét đẹp hoang sơ của những cánh rừng ngập mặn, Vườn quốc gia Xuân Thủy là điểm đến đầu tiên của Việt Nam nói riêng và toàn bộ Đông Nam Á nói chung, tham gia Công ước Ramsar (công ước bảo tồn các vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế, đặc biệt là nơi cư trú của những loài chim nước - Ramsar, Iran, 1971).

Các khu rừng sú vẹt Xuân Thủy là nơi cư ngụ của nhiều loài chim, rái cá, cũng như các loài tôm, cá, cua, ngao, sò... Đặc biệt, trong khoảng từ tháng 11 đến tháng 3, tháng 4 hàng năm, Vườn quốc gia Xuân Thủy đón hàng chục ngàn đàn chim dừng lại nghỉ chân trước khi tiếp tục hành trình về phương Nam tránh rét. 

Như những cánh chim mỏi tìm chỗ trú, 8 năm trước, chị Doãn Thị Thoa về quê nhà tại xã Giao An (Giao Thủy, Nam Định) để nghỉ sinh. Sống trong vùng đệm của Vườn quốc gia Giao Thủy, hàng trăm hộ gia đình tại Giao An dựa vào nguồn hải sản tự nhiên để duy trì cuộc sống. Nhờ có rừng ngập mặn, cha mẹ chị Thoa đã nuôi dạy cả 4 người con tốt nghiệp đại học.

Không chỉ khai thác hải sản từ thiên nhiên, chị Doãn Thị Thoa còn quan tâm tới việc bù đắp cho thiên nhiên bằng cách tích cực trồng cây và vận động mọi người cùng trồng. Từ năm 2018, khi bắt đầu có thu nhập từ hoạt động bán hải sản online, chị tiên phong trồng 1.000 cây sú, vẹt ở đầm nhà, với mong muốn từng bước khôi phục các diện tích rừng ngập mặn bị tàn phá bởi hoạt động của con người.

Sau này, chị còn tài trợ vốn và đứng ra thuyết phục nhiều hộ dân xung quanh cùng chung tay trồng rừng ngập mặn. Chị ước tính, số tiền bỏ ra để mua cây bằng giá chiếc ô tô đời mới, nhưng chị chưa bao giờ hối tiếc. Có thể 5 năm, 10 năm, hay thậm chí lâu hơn nữa, chị và các hộ dân xã Giao An mới có thể hồi sinh những diện tích rừng ngập mặn đã mất, nhưng chị quan niệm: “Cứ làm, rồi sẽ được. Cứ đi, rồi sẽ thành đường”.

Năm 2017, khi trở về quê nhà, trùng với thời điểm bão quét qua, chị Thoa tận mắt chứng kiến đầm tôm của gia đình tan hoang sau bão, tôm bị ngất trắng đầm. Trước tình cảnh đó, chị Thoa tự nhủ, phải tự cứu mình trước khi được cộng đồng giúp đỡ. Chị thử nghiệm thu gom, sơ chế tôm, sau đó cả gia đình ăn thử. Thấy sản phẩm vẫn ngon, đảm bảo chất lượng, chị tiếp tục đem bán trên Facebook. Bản chất là hải sản tự nhiên nuôi trên môi trường rừng ngập mặn, không bị ảnh hưởng bởi quá trình nuôi công nghiệp hay các loại kháng sinh, hóa chất, nên hải sản của gia đình chị Thoa nhanh chóng được khách hàng đón nhận. Sau 2-3 tháng thử nghiệm, chị quyết định nghỉ hẳn công việc trên Hà Nội, toàn tâm toàn ý phát triển hoạt động buôn bán hải sản ở quê nhà.

“Gia đình ủng hộ tôi hoàn toàn, nhưng ai cũng lo, không biết công việc này có ổn định không”, chị Thoa nhớ lại.

Hồi đó, người dân Giao An chỉ quen bán hải sản tươi sống tại chỗ, cùng lắm là phơi khô, chưa ai có ý niệm kinh doanh hải sản được chế biến theo cách bài bản. Chị tự lên YouTube tìm hiểu, rồi lặn lội vào tận Bến Tre, Cà Mau học cách người dân chế biến hải sản.

Ngày 24/8/2019, chị chính thức thành lập Hợp tác xã Khang Tường, với mong muốn chuẩn hóa toàn bộ quy trình pháp lý, chứ không chỉ buôn bán nhỏ lẻ. Hợp tác xã gồm 8 thành viên, trong đó chị Thoa làm Giám đốc, với khẩu hiệu là “Khang Tường - nương tựa biển khơi”. Hợp tác xã hoạt động trong lĩnh vực thu mua, phân phối các hải sản thiên nhiên, hỗ trợ người dân trong vùng gia tăng thu nhập.

Mùa nào thức nấy, Hợp tác xã không có định lượng cụ thể về sản lượng hải sản, mà phụ thuộc vào thiên nhiên, thời tiết. Ví dụ, mùa tháng 10 đến tháng 4 năm sau là vụ tôm rảo, tôm sú, cá đối, cá rô phi, cá vược... Các sản phẩm sẽ tùy vào mục tiêu của khách hàng mà được cấp đông, hoặc tiến hành sơ chế, chế biến trước rồi mới chuyển đi.

Chị Thoa cho biết, đến nay, Hợp tác xã đã thu mua của trên 100 hộ dân. Ban đầu, chị tập trung bán trên Facebook. Sau đó, hữu xạ tự nhiên hương, các chuỗi thực phẩm sạch tự tìm đến liên hệ với hợp tác xã. Đầu tiên là chuỗi Bác Tôm, sau đó là các chuỗi khác và thậm chí là các cửa hàng thực phẩm tại các thành phố biển như Đà Nẵng, Đồng Hới (Quảng Bình)...

Tiên phong kết hợp kinh doanh hải sản và du lịch sinh thái

Sau một thời gian gây dựng hợp tác xã ổn định, chị Thoa tiếp tục dấn thân vào mảng mới, đó là làm homestay theo hướng du lịch sinh thái. Trước đây, chị là người tiên phong trong việc chế biến, phân phối hải sản Giao An ra khắp các tỉnh, thành phố trên cả nước, thì nay, chị lại là người đầu tiên kinh doanh homestay.

Chị cho biết, Vườn quốc gia Giao Thủy có tiềm năng lớn về mặt du lịch, cũng như nghiên cứu. Với hệ sinh thái rừng ngập mặn tự nhiên đi kèm sự đa dạng về sinh học, mỗi năm có nhiều đoàn sinh viên, nhà khoa học đến tìm hiểu, nghiên cứu. Nhưng xung quanh khu vực Giao An, chỉ có 1-2 nhà nghỉ, chứ chưa có mô hình homestay nào bài bản.

“Tôi nghĩ, mọi người đều hiểu về tiềm năng du lịch, nhưng không ai dám làm, vì sợ chi phí đầu tư lớn, trong khi nguồn khách lại không ổn định”, chị Thoa lý giải.

Thay vì lo sợ như số đông, chị mạnh dạn vay vốn ngân hàng, đầu tư xây dựng homestay An Eco, trong đó “An” vừa có nghĩa là Giao An - nơi chị sinh ra và lớn lên, vừa chỉ sự an yên cùng thiên nhiên, bình an trong tâm hồn.

Thông qua cái tên An Eco, chị Thoa muốn đem tới cho du khách một điểm hẹn để được hòa mình cùng thiên nhiên. Ngoài dịch vụ lưu trú, An Eco còn tổ chức các hoạt động theo hình thức du lịch sinh thái như câu cá, đạp xe, bắt ngao, tôm cá tại đầm tự nhiên, tham quan Vườn quốc gia Xuân Thủy... Homestay cũng có đầy đủ dịch vụ ăn uống, trong đó nguồn hải sản đảm bảo tươi sạch, tự nhiên, do Hợp tác xã Khang Tường cung cấp.

Chính thức khai trương vào dịp lễ 30/4 năm nay, homestay An Eco của chị Thoa đã nhận nhiều phản hồi tích cực từ phía du khách. Dù không đông như dịp lễ, nhưng đều đặn mỗi tuần, homestay đều có khách ghé thăm và trải nghiệm các dịch vụ sinh thái.

Chị Thoa bày tỏ mong muốn sẽ sớm đưa mô hình phát triển ổn định, tạo niềm tin vững chắc để nhiều hộ dân trong vùng cùng tham gia phát triển các hình thức homestay lưu trú.

Trước kia, khi phát triển Hợp tác xã Khang Tường, nhiều hộ dân đã học cách làm của chị, tự đầu tư máy móc để đóng gói, hút chân không, từ đó nâng cao giá trị hải sản vùng Giao An, sau đó lại học chị để bán hàng trên Facebook. Chị luôn cảm thấy vui, tự hào vì đã tạo thêm được giá trị cho hải sản quê hương, giúp nhiều người gia tăng thu nhập.

Và nay, chị kỳ vọng sẽ có nhiều gia đình cùng tham gia làm du lịch sinh thái, tạo tác động lan tỏa tích cực cho phát triển kinh tế của quê hương, đưa Giao An thành khu vực tiêu biểu về phát triển du lịch sinh thái của tỉnh Nam Định.