Toàn cảnh đảo Lý Sơn

Hạt nhân du lịch

Hồi còi vang lên tạm biệt đất liền, chuyến tàu từ cảng Sa Kỳ hướng về phía Lý Sơn rẽ sóng lao đi. Mặt biển xanh bao la bị mũi tàu kẻ thành một đường thẳng chia sóng ra hai bên rồi cuộn tròn về phía đuôi tàu, bọt tung trắng xóa. Trên boong tàu, du khách tha hồ đắm chìm trong mây trời biển cả, ghi vào tâm thức sự bao la, hùng vĩ của đại dương trước khi bước chân lên cầu cảng Lý Sơn để bắt đầu hành trình trải nghiệm đầy thú vị.

Với mọi người dân nước Việt, nhắc đến hòn đảo Lý Sơn, trong tâm thức lại vang vọng hình bóng tiền nhân, những tráng đinh vâng mệnh triều đình dong thuyền mở cõi Hoàng Sa, Trường Sa. Từng đình làng, dòng tộc trên đảo gìn giữ những bản sắc phong như báu vật. Tinh thần yêu biển của người Lý Sơn được kết tinh qua Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa, trong từng câu đối nơi đền thờ, miếu mạo…

Quá khứ oai hùng là nền tảng cho Lý Sơn vững vàng tiến lên phía trước. Trong huyết quản của người dân Lý Sơn luôn có sự hào sảng của đại dương, sự kiên cường của cư dân nơi đầu sóng ngọn gió. Những con tàu vươn khơi từ Lý Sơn hướng đến Hoàng Sa, Trường Sa không chỉ khai thác hải sản, mà còn khẳng định chủ quyền trên biển.

Tài nguyên của Lý Sơn có cả thiên tạo lẫn nhân tạo. Du khách đến Lý Sơn bởi sức hút đặc biệt này. Về thiên tạo là các thắng cảnh có giá trị địa mạo, địa chất độc đáo, hình thành từ sự phun trào núi lửa cách đây hàng chục triệu năm như Hang Cau, Hòn Đụn, Chùa Hang, Cổng Tò vò, Giếng Tiền. Hệ sinh thái biển đa dạng, đặc sắc với nhiều rạn san hô đẹp nguyên sơ, được Tạp chí Forbes (Mỹ) bình chọn nằm trong top 10 bãi biển đẹp nhất Việt Nam.

Về nhân tạo, đó là lịch sử bảo vệ chủ quyền biển đảo oai hùng của cha ông với 7 di tích cấp quốc gia, 19 di tích cấp tỉnh; là sản phẩm hành, tỏi Lý Sơn nức tiếng thơm ngon.

Hạ tầng du lịch của Lý Sơn đang từng bước hoàn thiện theo hướng phát triển du lịch cộng đồng, người dân dần thích nghi với làm du lịch. Tại Lý Sơn đã có nhiều cơ sở lưu trú từ khách sạn cao cấp, nhà nghỉ bình dân đến homestay. Khoảng cách đất liền với Lý Sơn cũng đã rút ngắn chỉ còn 40 phút bởi những đội tàu siêu tốc gần chục chuyến trong ngày. Trên bản đồ du lịch ngày nay, Lý Sơn đã có tên trong nhiều hành trình, điểm đến của du khách trong và ngoài nước. Đó chính là cơ sở và niềm tin vững chắc để Quảng Ngãi xây dựng Lý Sơn thành thiên đường giữa biển, phát triển du lịch biển đảo thành loại hình du lịch chủ đạo của địa phương.

Lực đẩy từ nhiều phía

Xác định vị trí chiến lược của Lý Sơn trong thế trận bảo vệ an ninh vùng biển đảo và thềm lục địa, Chính phủ đã ban hành một số cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển huyện đảo Lý Sơn giai đoạn 2015 - 2020 trong việc đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng. Ưu tiên bố trí vốn từ ngân sách trung ương hỗ trợ có mục tiêu cho ngân sách địa phương và các nguồn vốn khác để đầu tư hoàn thành các dự án trọng điểm như vũng neo đậu tàu thuyền đảo Lý Sơn (giai đoạn II); Dự án đường cơ động phía Đông Nam đảo Lý Sơn (giai đoạn II); Dự án hệ thống cấp nước sinh hoạt trung tâm huyện Lý Sơn; Dự án đường cơ động xung quanh đảo lớn, đảo bé, kết hợp kè biển chống sạt lở; dự án các tuyến đê biển; Dự án cảng Bến Đình; Dự án nâng cấp bệnh viện quân dân y kết hợp; Trung tâm y tế dự phòng; Dự án cấp nước (giai đoạn II).

Đồng thời, Chính phủ cũng cho phép tỉnh Quảng Ngãi khuyến khích các nhà đầu tư trong và ngoài nước đầu tư theo các hình thức BT, BOT, BTO, PPP... đối với các công trình hạ tầng thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước. Nhà đầu tư có dự án tại huyện đảo Lý Sơn được hưởng ưu đãi và hỗ trợ đầu tư theo mức cao nhất, phù hợp với quy định của pháp luật về khu công nghiệp, khu chế xuất và khu kinh tế, thậm chí cả dự án thuộc lĩnh vực đầu tư có điều kiện…

Lý Sơn thực sự khởi sắc từ năm 2014, khi điện lưới quốc gia được đưa ra đảo. Bà Phạm Thị Hương, Chủ tịch UBND huyện Lý Sơn chia sẻ: “Từ khi đảo có điện lưới, tỉnh Quảng Ngãi đã đặt ra nhiều mục tiêu trong thực hiện nhiệm vụ phát triển dịch vụ - du lịch. Đồng thời, phê duyệt đồ án quy hoạch xây dựng tỷ lệ 1/2.000 cho Lý Sơn, làm nền tảng cơ bản để thực hiện các nội dung liên quan đến phát triển dịch vụ - du lịch”.

Tuy nhiên, tháng 1/2020, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 867/NQ-UBTVQH14 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã thuộc tỉnh Quảng Ngãi. Ngày 1/4/2020, 3 đơn vị hành chính cấp xã của huyện đảo Lý Sơn gồm An Vĩnh, An Hải và An Bình chính thức giải thể.

Sau khi giải thể chính quyền cấp xã, các chế độ hỗ trợ cho người dân Lý Sơn cũng không còn. Trước những thiệt thòi này, tháng 9/2021, UBND tỉnh Quảng Ngãi đã kiến nghị các bộ, ngành Trung ương bổ sung huyện đảo Lý Sơn vào danh sách đặc biệt khó khăn, giai đoạn 2021-2025.

Ông Đặng Văn Minh, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi chia sẻ, việc này sẽ giúp Lý Sơn được hưởng chính sách ưu đãi như huyện đảo Cồn Cỏ của tỉnh Quảng Trị, theo Quyết định 131/2017/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Tỉnh Quảng Ngãi cũng mong muốn huyện đảo Lý Sơn được giữ nguyên các chế độ, chính sách như khi còn chính quyền cấp xã.

“Trước đây, huyện đảo Lý Sơn có 3 xã gồm An Bình, An Hải và An Vĩnh. Người dân huyện đảo được hưởng nhiều ưu đãi theo chính sách hỗ trợ các xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo. Nhưng nay, cán bộ, người lao động và lực lượng vũ trang công tác ở đảo không được hưởng cơ chế chính sách đối với vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Một số cơ chế quản lý, chính sách ưu đãi, cơ chế đặc thù của đảo Lý Sơn cũng không còn hiệu lực, gây khó khăn cho việc phát triển cơ sở hạ tầng”, ông Minh nói.

Vĩ thanh

Lý Sơn mê hoặc lòng người bởi Vách Hang Câu, miệng Giếng Tiền, núi Thới Lới, như thể dẫn dụ du khách lạc vào bảo tàng tự nhiên của lớp vỏ trái đất cách đây từ vài ngàn năm đến hàng chục triệu năm, thời điểm có lẽ biển không giống như bây giờ, mà tiến, thoái kỳ ảo.

Lý Sơn không chỉ là bí ẩn của đội hùng binh năm xưa vâng mệnh các vua, chúa thời Nguyễn, quyết dứt áo một đi không trở lại để bảo vệ biên cương của Tổ quốc, mà còn là bí ẩn của lớp cư dân văn hóa Sa Huỳnh từng sinh sống trên đảo từ hàng ngàn năm trước, lưu vết tại các di chỉ khảo cổ Xóm Ốc và Suối Chình.

Hòn đảo thiêng này còn là bí ẩn của những rạn san hô nổi và chìm, của san hô hóa thạch hình cối xay, của các miệng núi lửa nằm sâu trong lòng biển, của cổng tò vò trên cạn và dưới nước, bí ẩn của những phương thức canh tác độc đáo, tạo nên một vương quốc hành tỏi giữa đại dương bao la…

Những dịp lễ, tết, nếu có dịp đến Lý Sơn, đứng trên đỉnh Thới Lới, phóng tầm mắt xuống những thửa ruộng hành, tỏi như những ô bàn cờ xinh xắn; màu xanh ngắt của đại dương, những đám bọt biển tan vào bờ đá bao quanh đảo như dải lụa mềm, mới thấy hòn đảo này đẹp vô ngần. Vẻ đẹp, nội lực sung mãn cùng những giấc mơ còn dở dang khiến Lý Sơn như con giao long ẩn mình, chờ đợi đến một ngày hội đủ điều kiện để “mở cửa bầu trời” khi dự án sân bay trên đảo được hiện thực hóa. Khi đó khát vọng về một Sentosa (vốn là hòn đảo du lịch nổi tiếng ở Singapore) của Quảng Ngãi sẽ không còn là xa vời.