Khai mở sức mạnh của một vùng di sản đặc biệt

Hội nghị “Nâng cấp chất lượng dịch vụ và kết nối điểm đến du lịch của xã Thư Lâm với các doanh nghiệp lữ hành Hà Nội năm 2025”, do Sở Du lịch Hà Nội phối hợp với UBND xã Thư Lâm tổ chức ngày 28/11, đã mở ra góc nhìn toàn diện hơn về tiềm năng để vùng đất mới hợp nhất trở thành điểm đến chiến lược của du lịch Thủ đô.

Ông Trần Trung Hiếu và ông Nguyễn Thành Luân chủ trì Hội nghị. Ảnh: Hồ Hạ.

Tại Hội nghị, ông Trần Trung Hiếu, Phó giám đốc Sở Du lịch Hà Nội khẳng định, Thư Lâm đang hội tụ những giá trị đặc biệt mà Hà Nội ưu tiên phát triển. Đó là hệ thống di sản vật thể và phi vật thể phong phú, không gian văn hóa truyền thống nguyên bản và làng nghề gỗ Vân Hà, Thiết Úng nổi tiếng, cùng những lễ hội đặc sắc như Rước vua Đền Sái, Kén rể, Kéo lửa nấu cơm thi.

“Tất cả tạo nên nền tảng vững chắc để Thư Lâm phát triển chuỗi sản phẩm đa dạng từ du lịch văn hóa, làng nghề gắn với sáng tạo, đến trải nghiệm nghệ thuật truyền thống”, ông Hiếu nói.

Ông đánh giá cao cuộc khảo sát sáng cùng ngày tại làng nghề Thiết Úng, Đền Sái và Phường múa rối nước Đào Thục, cho rằng đây là dịp để các doanh nghiệp “cảm nhận sâu sắc hơn bề dày giá trị và nhìn thấy rõ cơ hội hình thành các tour chất lượng cao”.

Xã Thư Lâm đi vào hoạt động từ ngày 1/7/2025 sau khi sắp xếp địa giới theo Nghị quyết 1656/NQ-UBTVQH15, hợp nhất diện tích và dân cư của nhiều xã, tạo nên đơn vị rộng hơn 43 km² với hơn 95.000 dân.

Phó chủ tịch UBND xã Thư Lâm Nguyễn Thành Luân nhấn mạnh địa phương này không chỉ giàu truyền thống lịch sử và cách mạng mà còn sở hữu tới 96 di tích, gồm 25 di tích quốc gia và 18 di tích cấp thành phố. Đền Sái mỗi năm đón hàng triệu lượt khách, trong khi 31 lễ hội, trong đó có hai di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, tạo nên một “mỏ vàng văn hóa” hiếm có.

Thư Lâm cũng là cái nôi của nhiều loại hình nghệ thuật dân gian đặc sắc. Ca trù Lỗ Khê giữ trọn nét bác học tao nhã; múa rối nước Đào Thục đã hơn 300 năm tuổi; nghệ thuật tuồng Lương Quy hơn một thế kỷ; cùng chèo Thư Lâm bền bỉ tồn tại trong sinh hoạt cộng đồng. Làng nghề Thiết Úng, nơi có 25 nghệ nhân, trong đó năm nghệ nhân ưu tú, hiện là thương hiệu gỗ mỹ nghệ quan trọng của Hà Nội, nhiều sản phẩm đạt chuẩn OCOP và xuất khẩu.

Những giá trị này đã được “trình diễn” trọn vẹn qua hành trình khảo sát buổi sáng. Tại Thiết Úng, đại biểu được xem nghệ nhân thao tác chạm khắc, trải nghiệm “di sản sống”.

Ở Đền Sái, không gian linh thiêng gắn với truyền thuyết An Dương Vương và lễ hội Rước vua giả khiến nhiều doanh nghiệp bất ngờ vì mức độ nguyên bản hiếm có.

Chương trình múa rối nước Đào Thục tiếp tục tạo ấn tượng mạnh, khi nghệ thuật dân gian được giữ gìn nguyên trạng và trình diễn ngay trong bối cảnh làng quê Bắc Bộ.

Các đại biểu chụp hình lưu niệm sau khi khảo sát Không gian văn hóa Làng Nghệ Nhân tại làng Thiết Úng, xã Thư Lâm. Ảnh: Hồ Hạ.

Đi tìm lời giải để Thư Lâm thành điểm đến quốc tế

Trong phần thảo luận, các chuyên gia và doanh nghiệp lữ hành đưa ra hàng loạt hiến kế cho Thư Lâm, từ nâng cấp dịch vụ đến xây dựng sản phẩm mới mang tầm quốc tế.

PGS.TS Dương Văn Sáu đánh giá Thư Lâm đã làm tốt khâu dịch vụ nền tảng. Theo ông, xã có thể tổ chức dịch vụ vận chuyển đặc sắc hơn, chẳng hạn xe trâu theo mùa, tạo điểm nhấn trải nghiệm. Ông nhấn mạnh, địa phương nên tập trung cải thiện chất lượng dịch vụ hiện có và “kết nối mạnh hơn với doanh nghiệp để chuyển giá trị thành giá cả”.

TS. Vũ Văn Tuyên, Giám đốc Travelogy Việt Nam, phân tích lợi thế về khoảng cách, cho rằng Thư Lâm sẽ trở thành điểm du lịch hấp dẫn khi chỉ cách sân bay Nội Bài 26 km, thuận tiện cho các đoàn khách quốc tế trước hoặc sau hành trình dài.

Ông Tuyên khẳng định, khung cảnh làng quê Bắc Bộ, từ cây đa, bến nước, sân đình, “hiếm nơi nào còn nguyên bản đến vậy” ở xã Thư Lâm, và cơ sở hạ tầng đủ sức chứa đoàn khách MICE vài trăm người. Ông gợi ý xã xây dựng không gian nghệ thuật sắp đặt liên quan đến rối nước để du khách chụp ảnh, mua rối mini và đặc sản địa phương. Ông cũng đề xuất phát triển các trò chơi trải nghiệm dựa trên nghi thức lễ hội như thi thổi cơm, đồng thời tổ chức show ca trù 30 phút để tạo chuỗi trải nghiệm đa tầng.

Góc nhìn thị trường quốc tế tiếp tục được làm rõ qua chia sẻ của bà Nguyễn Thị Bích Ngà, Giám đốc Công ty du lịch Chiếc Nón Việt. Theo bà, khách Italia luôn tìm kiếm sản phẩm du lịch xanh, bền vững và chân thực: “Nhiều đối tác của chúng tôi yêu cầu bỏ múa rối nước Thăng Long và Bông Sen vì họ muốn trải nghiệm bản gốc, giàu câu chuyện văn hóa hơn. Đào Thục đáp ứng trọn vẹn điều đó”. Bà cũng đánh giá cao làng nghề Thiết Úng, từ vệ sinh đến chất lượng sản phẩm, và đề nghị xã có bộ phận chuyên trách kết nối doanh nghiệp để tạo tour phù hợp theo từng thị trường.

Đại diện Phoenix Voyages, bà Đặng Thị Thọ, cho biết doanh nghiệp từng đưa khách đến đây rất đông cách đây gần 10 năm và nay “đã đến lúc quay trở lại”. Theo bà, Thiết Úng, Đào Thục và Đền Sái có thể tạo thành tam giác sản phẩm cực mạnh, kết hợp với tour đạp xe khám phá làng quê. “Muốn đạt hiệu quả, cần tăng cường truyền thông và bán tour ghép để đảm bảo thu nhập cho người dân”, bà Thọ nhấn mạnh.

Ở góc độ doanh nghiệp nội địa, ông Nguyễn Hữu Cường, Tổng giám đốc Tràng An Travel, Trưởng ban Phát triển hội viên CLB Lữ hành UNESCO Hà Nội, nhìn nhận làng nghề gỗ và hệ thống đền chùa của Thư Lâm rất phù hợp khai thác thị trường Đông Bắc Á, vốn ưa chuộng đồ gỗ và văn hóa tâm linh. Ông cũng đánh giá giới trẻ Việt Nam là nhóm khách quan trọng vì họ thích tìm hiểu văn hóa và check-in không gian làng cổ. Với 96 di tích và mùa lễ hội dày đặc, Thư Lâm có thể trở thành điểm đến hấp dẫn quanh năm.

Hiện xã Thư Lâm đã hoàn thiện tour trải nghiệm văn hóa trong ngày. Hành trình bắt đầu từ Thiết Úng, dâng hương tại Đền Sái, xem múa rối nước Đào Thục, thưởng thức ẩm thực quê, rồi tiếp tục với ca trù Lỗ Khê, tuồng Lương Quy và chèo Thư Lâm. Đây là tour “giàu màu sắc truyền thống, đủ chiều sâu văn hóa” theo đánh giá của nhiều doanh nghiệp có mặt tại Hội nghị.

Các đại biểu thưởng thức múa rối nước Đào Thục. Ảnh: Hồ Hạ.

Định vị thương hiệu du lịch Thư Lâm

Dù sở hữu tiềm năng vượt trội, ông Nguyễn Thành Luân thẳng thắn nhìn nhận Thư Lâm vẫn đối diện nhiều thách thức như hạ tầng giao thông, bãi đỗ xe, dịch vụ phụ trợ chưa đồng bộ, quảng bá hạn chế, thiếu mô hình trải nghiệm và đội ngũ phục vụ chưa được đào tạo đầy đủ. Đây là lý do địa phương đang xây dựng Đề án bảo tồn và phát huy di sản văn hóa, thể thao truyền thống gắn với phát triển công nghiệp văn hóa giai đoạn 2025-2030.

Theo ông Luân, xã sẽ tập trung hoàn thiện quy hoạch, đầu tư đồng bộ hạ tầng văn hóa, thể thao, mở rộng không gian ẩm thực, lưu trú và mua sắm. Địa phương cũng lên kế hoạch xây dựng Trung tâm biểu diễn nghệ thuật truyền thống tại Đào Thục, mở các lớp truyền dạy ca trù, tuồng, rối nước và đẩy mạnh truyền thông trên nền tảng số.

Bên cạnh đó, xã phối hợp với các cơ quan chuyên môn nghiên cứu thêm lễ hội tiêu biểu để đề xuất ghi danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, đồng thời hỗ trợ làng nghề đăng ký bản quyền sản phẩm và tổ chức định kỳ Tuần lễ tinh hoa đồ gỗ Vân Hà.

Phát biểu bế mạc, ông Trần Trung Hiếu đánh giá cao sự thẳng thắn và tâm huyết của các chuyên gia và doanh nghiệp. Ông cho rằng Thư Lâm đã sở hữu đầy đủ điều kiện để trở thành điểm đến văn hóa, nghệ thuật, làng nghề đặc sắc của Hà Nội giai đoạn 2025-2030, nhưng cần sự phối hợp mạnh mẽ hơn giữa địa phương, doanh nghiệp và người dân.

Ông đề nghị xã tập trung cải thiện hạ tầng, chuẩn hóa hoạt động đón tiếp, thuyết minh và xây dựng mô hình quản lý điểm đến thống nhất. Các doanh nghiệp lữ hành được khuyến khích khảo sát và đưa Thư Lâm vào tour chính thức, trong khi người dân cần chủ động tham gia hoạt động du lịch cộng đồng để tạo nên hình ảnh Thư Lâm mến khách. Sở Du lịch Hà Nội cam kết tiếp tục đồng hành trong phát triển sản phẩm gắn với công nghiệp văn hóa và quảng bá rộng rãi trên các kênh truyền thông.

Với sự đồng lòng của chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng, Thư Lâm đang dần định hình vị thế mới: một miền di sản sống động, nơi nghệ thuật dân gian, làng nghề cổ và không gian lễ hội hòa quyện, hứa hẹn trở thành điểm đến khiến du khách quốc tế nườm nượp tìm về trong những năm tới.