Cắt giảm thủ tục, rút ngắn thời gian thực hiện dự án

“TP.HCM hiện đang cần một lượng vốn rất lớn để phát triển các dự án hạ tầng giao thông, trong đó ODA là một trong những nguồn lực quan trọng”, ông Lê Hữu Thái, Phó trưởng phòng phụ trách Phòng Kế hoạch Đầu tư (Ban giao thông TP.HCM), thông tin với Phóng viên Báo điện tử Đầu tư – Baodautu.vn bên lề Hội thảo phổ biến Nghị định số 242/2025/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý và sử dụng vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài, do Bộ Tài chính tổ chức ngày 3/10.

Ông Thái cho biết, trước đây, TP.HCM đã sử dụng hiệu quả nguồn vốn này để triển khai nhiều dự án quy mô lớn như Đại lộ Đông – Tây, tuyến metro số 1, dự án cải thiện môi trường nước giai đoạn 1 và 2…

Tuy vậy, các thủ tục liên quan đến vay, quản lý và sử dụng vốn ODA vẫn còn nhiều vướng mắc và khó khăn. Đặc biệt, có độ “vênh” giữa quy định của nhà tài trợ với quy định pháp luật trong nước và các hợp đồng quốc tế. Vì vậy, cần sớm sửa đổi, hoàn thiện các quy định liên quan để quá trình vay và sử dụng vốn ODA được thuận lợi và hiệu quả hơn.

Nghị định số 242/2025/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý và sử dụng vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài được đánh giá là giảm bớt thủ tục, rút ngắn thời gian thực hiện dự án. Ảnh: Lê Toàn.

Do vậy, việc Chính phủ ban hành Nghị định số 242/2025/NĐ-CP về quản lý và sử dụng vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài là một động thái rất kịp thời và cần thiết, góp phần giảm bớt thủ tục, rút ngắn thời gian chuẩn bị, thực hiện và kết thúc các dự án sử dụng nguồn vốn này.

Theo ông Thái, Nghị định có một số điểm đổi mới quan trọng. Chẳng hạn như bỏ quy định đề xuất dự án trong thủ tục chuẩn bị vốn đầu tư, qua đó rút ngắn được thời gian từ 6 tháng đến 1 năm. Thời gian thẩm định dự án cũng được rút ngắn đáng kể.

Ngoài ra, Nghị định cũng phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho các địa phương trong công tác lập và điều chỉnh dự án, tạo điều kiện thuận lợi cho các ban quản lý và các chủ thể thực hiện, giúp quá trình chuẩn bị cũng như triển khai dự án diễn ra trôi chảy hơn.

Ông Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia Kinh tế trưởng Văn phòng Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam cũng đánh giá, Nghị định 242 là một bước tiến rất tích cực trong việc đơn giản hóa thủ tục đối với các dự án sử dụng vốn ODA.

“Trước hết, chúng tôi ghi nhận sự hợp tác chủ động, tích cực của Bộ Tài chính trong quá trình xây dựng dự thảo nghị định, khi đã tham vấn ý kiến các nhà tài trợ và tiếp thu nhiều góp ý quan trọng. Nhờ đó, Nghị định 242 đã thể hiện nhiều chuyển biến đáng kể”, ông Hùng nói với Phóng viên Báo điện tử Đầu tư – Baodautu.vn.

Chuyên gia Kinh tế trưởng ADB tại Việt Nam cho biết, đã có thể nhìn thấy một số tác động tích cực ngay lập tức. Chẳng hạn, việc phân cấp mạnh hơn cho các địa phương giúp họ chủ động phê duyệt các nội dung thuộc thẩm quyền, đẩy nhanh quá trình ra quyết định.

Cùng với đơn giản hóa thủ tục phê duyệt, quá trình quản lý dự án cũng được tinh gọn hơn, chẳng hạn như việc sửa đổi quy trình, điều chỉnh thực hiện dự án trở nên linh hoạt và nhanh chóng. Đây là những thay đổi có tác động rõ rệt đến hoạt động của các dự án đang triển khai.

“Với quy định thông thoáng hơn của Nghị định 242, trong thời gian tới ADB cũng rất lạc quan trong việc chuẩn bị dự án giữa ADB và các cơ quan chủ quản sẽ được đẩy nhanh hơn”, ông Hùng nói.

Tất nhiên, Nghị định 242 vẫn còn chịu sự chi phối của nhiều luật khác nhau. Theo ông Hùng, Chính phủ đang trong quá trình sửa đổi một số quy định liên quan, trong đó có rà soát lại những quy định về thỏa thuận quốc tế… Đây là không gian mà chúng tôi cho rằng việc sử dụng và quản lý vốn ODA có thể hiệu quả hơn, khi chúng ta vừa phân cấp, vừa đơn giản thủ tục, đồng thời giúp cho việc kiểm soát hiệu quả chặt chẽ hơn.

Hiện, ADB đang phối hợp với TP.HCM chuẩn bị hai Dự án kiểm soát thoát lũ đô thị có quy mô tương đối lớn. Các Dự án này đang ở giai đoạn hoàn tất thủ tục để chuẩn bị quyết định đầu tư, và ADB rất kỳ vọng quá trình chuẩn bị sẽ được đẩy nhanh để sớm đưa Dự án vào triển khai.

Khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Quốc Phương, Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại (Bộ Tài chính) cho biết, Nghị định số 242/2025/NĐ-CP về quản lý và sử dụng vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài được ban hành là sự kiện quan trọng nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý về quản lý, sử dụng nguồn vốn ODA, vay ưu đãi, phù hợp với Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư công 2024, cũng như các luật liên quan.

Ông Nguyễn Quốc Phương, Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại (Bộ Tài chính) phát biểu tại Hội thảo. Ảnh: Lê Toàn.

Theo ông Phương, Nghị định được ban hành tập trung vào 4 định hướng cốt lõi: Hoàn thiện khung pháp lý nhằm bảo đảm đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành, hài hòa với thông lệ quốc tế; cải cách thủ tục hành chính, nhằm đơn giản hóa quy trình, rút ngắn thời gian phê duyệt, điều chỉnh và triển khai dự án.

Đồng thời phân cấp, phân quyền rõ ràng nhằm trao thêm quyền chủ động cho các Bộ, ngành, địa phương, đồng thời gắn liền với trách nhiệm giải trình minh bạch; Cơ chế tháo gỡ vướng mắc nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhà nước, đơn vị thực hiện dự án, đồng thời khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân.

“Với bốn định hướng này sẽ giúp Chính phủ Việt Nam chủ động, linh hoạt hơn trong tiếp cận và sử dụng nguồn vốn quốc tế, đồng thời nâng cao năng lực quản trị và hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công”, ông Phương nói.

Bộ tài chính và Cục trưởng Cục Quản lý nợ và kinh tế đối ngoại sẽ đồng hành sát sao với các Bộ, ngành, địa phương trong quá trình triển khai Nghị định.

Trình bày những điểm mới của Nghị định số 242/2025/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý và sử dụng vốn ODA, vay ưu đãi nước ngoài, ông Nguyễn Trọng Nghĩa, Trưởng phòng Phòng Quản lý nợ và hợp tác tài chính - kinh tế với các tổ chức đa phương, cho biết Nghị định đã bổ sung đối tượng ưu tiên sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi.

Trong đó, bổ sung dự án trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Dự án đầu tư công đặc biệt, chương trình dự án lớn, trọng điểm có tính chất xoay chuyển tỉnh thế, chuyển đổi trạng thái; các trường hợp ưu tiên khác theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ về định hướng thu hút, quản lý và sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ nước ngoài theo từng thời kỳ.

Ngoài ra, Nghị định cũng bổ sung đối tượng thuộc khu vực tư nhân tiếp cận vốn ODA, vay ưu đãi. Theo đó, thực hiện nhiệm vụ, dự án đầu tư công được cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao theo quy định tại khoản 4 Điều 4 Luật Đầu tư công.

Nghị định cũng cắt giảm thủ tục, rút ngắn thời gian chuẩn bị, thực hiện dự án; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, trao quyền quyết định chủ trương đầu tư với các dự án nhóm A và nhiều dự án trước đây thuộc thẩm quyền Thủ tướng Chính phủ về cho các bộ, ngành và địa phương; phân cấp cho cơ quan chủ quản quyết định việc sử dụng vốn dư và điều chỉnh dự án của doanh nghiệp nhà nước vay lại vốn ODA, vay ưu đãi.

Nghị định còn hoàn thiện cơ chế, tháo gỡ vướng mắc như làm rõ quy định về doanh nghiệp nhà nước sử dụng vốn ODA, vay ưu đãi, tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư công; bổ sung quy định xử lý tài sản, trang thiết bị do nhà tài trợ bàn giao để bảo đảm cơ sở pháp lý minh bạch; có điều khoản chuyển tiếp đối với hỗ trợ ngân sách có mục tiêu; Đơn giản hóa cơ chế sử dụng vốn viện trợ không hoàn lại…