Hàng tỷ USD tập trung cho phát triển tài chính xanh

Ông Weichuan Xu - FIG Country Anchor, Mekong Region, Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) cho biết như trên tại Hội nghị quốc tế với chủ đề “Khai mở thị trường vốn xanh quốc tế – Thúc đẩy phát triển bền vững và tài chính toàn diện tại Việt Nam” diễn ra ngày 5/9.

IFC cho rằng, Việt Nam đang đứng trước nhu cầu tài chính khổng lồ cho chuyển đổi xanh, đồng thời cũng mở ra cơ hội lớn. Theo tính toán của WB, để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, Việt Nam cần thêm khoảng 368 tỷ USD trong giai đoạn 2022 - 2040, tương đương 6,8% GDP mỗi năm.

Chỉ riêng trong thập kỷ tới, mỗi năm sẽ cần gần 10 tỷ USD để đáp ứng nhu cầu năng lượng và khử carbon nền kinh tế. Đây vừa là thách thức, nhưng cũng vừa là cơ hội kinh doanh to lớn. Chính phủ Việt Nam đã có những bước đi rõ rệt với Đề án phát triển ngân hàng xanh, Chương trình hành động ngành ngân hàng cho Chiến lược tăng trưởng xanh, và đặc biệt là Quyết định 21/2025/QĐ-TTg ban hành Bộ tiêu chí phân loại xanh. Tuy nhiên, theo đại diện IFC nếu chỉ dựa vào Chính phủ là chưa đủ, khu vực tư nhân cần giữ vai trò chủ lực.

Cũng theo ông Xu, IFC đồng hành cùng Việt Nam bằng mô hình kết hợp đầu tư và tư vấn. Theo đó, IFC đã cam kết hơn 2,8 tỷ USD cho khu vực tài chính, trong đó có 400 triệu USD tài trợ cho các dự án xanh tại thị trường Việt Nam. IFC cũng hỗ trợ xây dựng lộ trình ESG, phát triển sản phẩm tài chính mới như trái phiếu xanh, xã hội, bền vững, và nâng cao quản trị rủi ro môi trường - xã hội.

Ông Võ Hoàng Hải - Phó tổng giám đốc Nam A Bank cho biết, suốt nhiều năm qua, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã có một cam kết mạnh mẽ để thu hút nguồn vốn vào Việt Nam đẩy mạnh tín dụng xanh. Nam A Bank cũng nhận thức rõ điều này nên từng bước đẩy mạnh tín dụng xanh. Trong suốt quá trình này chúng tôi cũng đánh giá hai bài học đó là bài học quốc tế cũng như bối cảnh địa phương phù hợp với Việt Nam.

Đồng thời, Nam A Bank đánh giá tiêu chí xanh theo tiêu chuẩn của IFC và điều chỉnh để phù hợp với điều kiện của thị trường Việt Nam. Nam A Bank cũng sẽ kết nối khách hàng của mình với các tổ chức quốc tế để có thể tiếp cận được nguồn vốn xanh quốc tế và phát triển tín dụng toàn diện. Theo ông Hải, tài chính xanh không giống như một khoản vay truyền thống, mà đòi hỏi quy trình lựa chọn và sàng lọc chặt chẽ, cùng với khung đánh giá rủi ro minh bạch.

Hội nghị quy tụ nhiều chuyên gia hiến kế để thu hút nguồn vốn vào Việt Nam, đẩy mạnh tín dụng xanh.

Trong quá trình thực hiện, Nam Á đã rút ra 3 bài học quan trọng đó là việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế không nên máy móc. Cần có sự điều chỉnh linh hoạt để phù hợp với bối cảnh địa phương. Khi áp dụng tại Việt Nam, cần được điều chỉnh để phù hợp hơn với thực tiễn sản xuất; Nguồn nhân lực là yếu tố cốt lõi. Chúng ta phải xây dựng đội ngũ có năng lực nội tại mạnh mẽ, được trang bị đầy đủ kiến thức, kinh nghiệm và công cụ để triển khai các dự án xanh.

Bên cạnh đó, muốn tối ưu hóa nguồn vốn xanh, cần nâng cao nhận thức của khách hàng. Họ phải hiểu rằng chuyển đổi xanh không phải là khoản đầu tư ngắn hạn "hôm nay làm - ngày mai có kết quả", mà là một hành trình lâu dài, đòi hỏi sự kiên trì.

PGS.TS Nguyễn Hữu Huân - Đại học kinh tế TP.HCM cũng cho hay, với tư cách là một nhà nghiên cứu về tài chính ngân hàng, tài chính xanh thì việc thành lập trung tâm tài chính quốc tế đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút tài chính, tín dụng xanh từ các tổ chức quốc tế. Để thực hiện được mục tiêu nét zero vào năm 2030 thì mỗi năm chúng ta cũng phải dành 7% GDP để thúc đẩy tài chính, tín dụng xanh.

Vì thế, việc các ngân hàng nỗ lực thu hút nguồn vốn từ các định chế tài chính nước ngoài để hỗ trợ tài chính toàn diện, tín dụng xanh trong nước là rất quan trọng. Nhưng bên cạnh đó, Việt Nam cũng cần có khung pháp lý về tín dụng xanh, tăng tính minh bạch của thị trường. Từ đó, giúp cho các quỹ đầu tư, định chế tài chính nước ngoài có thể dễ dàng hơn trong việc giải ngân vốn hỗ trợ cho việc phát triển tài chính, tín dụng xanh ở thị trường Việt Nam thông qua các ngân hàng.

Phát triển xanh không còn là xu hướng mà là điều kiện tất yếu

Đồng thời, theo PGS.TS Huân, cần có các sản phẩm tài chính xanh đa dạng như: vốn tín dụng, trái phiếu xanh… tạo các điều kiện thuận lợi để các định chế tài chính nước ngoài có thể mạnh dạn rót vốn vào thị trường Việt Nam thông qua các ngân hàng để đẩy mạnh tài chính, tín dụng xanh. Trong đó, IFC đóng vai trò lớn trong việc thúc đẩy, thu hút nguồn vốn quốc tế vào thị trường Việt Nam.

Ông Đỗ Ngọc Quỳnh - Phó chủ tịch Hiệp hội trái phiếu Việt Nam cũng cho rằng, thị trường tài chính xanh chỉ là công cụ giúp chúng ta chuyển đổi một cách bền vững, phát triển gắn với trách nhiệm thế hệ mai sau. Ở góc độ thị trường vốn có ba chân kiềng: ngân hàng, cổ phiếu và trái phiếu. Bất kỳ một ngành nghề kinh doanh nào hay thị trường nào cũng cần cả vốn chủ sở hữu, vốn nợ dài hạn và vốn tín dụng ngân hàng để có thể mở rộng hoạt động, phát triển. Trong khi đó, phát triển xanh không còn là xu hướng mà là điều kiện tất yếu của toàn cầu nói chung và Việt Nam nói riêng, cho dù các yêu cầu về phát triển thị trường tài chính xanh có khác nhau.

"Gắn liền với các mục tiêu và chủ trương của Chính phủ về Net Zero vào năm 2030, phải thúc đẩy và phát triển thị trường tài chính xanh. Đây cũng là một trong những yếu tố quan trọng giúp các doanh nghiệp có thể tiếp cận được vốn xanh từ các định chế tài chính quốc tế thông qua ngân hàng trong nước", ông Quỳnh cho biết.

Đối với tài chính xanh trong nước, theo ông Quỳnh trước hết phải có ngôn ngữ chung về “xanh” và vừa rồi Chính phủ cũng đã ban hành được ngôn ngữ về xanh. Song hiện nay việc phát triển tín dụng xanh của ngân hàng trong nước vẫn chưa thực sự phát triển, vì chưa có một chuẩn mực chung nào. Thực tế, trong thời gian qua, việc thu hút vốn trái phiếu xanh chủ yếu từ các tổ chức quốc tế. Vì thế, các doanh nghiệp Việt Nam muốn phát hành trái phiếu xanh theo chuẩn quốc tế thì phải đáp ứng được các điều kiện xanh mà thị trường và các tổ chức quốc tế đưa ra.

Phó vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN) ông Trần Anh Quý cho biết, ngành ngân hàng đã đi tiên phong trong việc xanh hóa. Ngay từ năm 2015, NHNN đã ban hành Chỉ thị số 03, đặt nền móng cho việc định hướng dòng vốn tín dụng vào các lĩnh vực xanh. Sau đó là các chiến lược, đề án phát triển ngân hàng xanh đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Về mặt pháp lý, Luật Bảo vệ môi trường 2020 đã tạo cơ sở để ban hành Thông tư 17 về quản trị rủi ro môi trường trong hoạt động cấp tín dụng. Đằng sau những văn bản này là sự đồng hành hơn một thập kỷ của các tổ chức như IFC, đã hỗ trợ NHNN xây dựng các bộ sổ tay hướng dẫn, nâng cao nhận thức và năng lực cho toàn ngành. Kết quả là đến cuối năm 2024, nhiều ngân hàng đã có báo cáo phát triển bền vững và phát hành thành công trái phiếu xanh.

"Chúng tôi khẳng định vai trò của ngân hàng trung ương là đảm bảo ổn định vĩ mô, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các tổ chức tài chính và doanh nghiệp hoạt động. Một câu hỏi từ khán giả về việc làm thế nào để các doanh nghiệp SME và nông hộ trong lĩnh vực nông nghiệp có thể tiếp cận vốn tài chính xanh dễ dàng hơn. NHNN đang phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường triển khai đề án phát triển 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp tại Đồng bằng sông Cửu Long. Hiện đã có 7-8 ngân hàng thương mại đăng ký tham gia và đã giải ngân hơn 5.000 tỷ đồng. Doanh nghiệp và nông hộ muốn tham gia có thể đăng ký trực tiếp tại các ngân hàng này", ông Quý nói.